Niedobór estrogenów

Niedobór estrogenów jest szczególnie niekorzystny w przypadku kobiet, jako że jest to w ich przypadku podstawowy hormon płciowy wpływający na zachowanie fizjologii cyklu miesiączkowego i prawidłowy rozwój organizmu. Należy jednak wiedzieć, że estrogeny występują także u mężczyzn, choć w znacznie mniejszych ilościach. Diagnostyką i leczeniem zaburzeń w obrębie gospodarki hormonalnej zajmuje się lekarz endokrynolog.

Estrogeny – charakterystyka

Estrogeny to grupa hormonów płciowych o budowie sterydowej. Ich synteza warunkowana jest hormonem folikulotropowym (TSH) wydzielanym przez przysadkę mózgową. Estrogeny powstają w największej ilości w pęcherzykach jajnikowych II-rzędowych dojrzewających, nazywanych pęcherzykami Graafa, w mniejszych ilościach zaś są produkowane przez łożysko, macicę, tkankę tłuszczową, a nawet tkankę kostną. U mężczyzn za ich syntezę odpowiadają jądra i kora nadnerczy.

W organizmie kobiety estrogeny pełnią niezwykle ważne funkcje. W przypadku działania na błonę śluzową macicy wywołują jej rozrost w fazie folikularnej cyklu, natomiast w fazie lutealnej pobudzają gruczoły śluzowe macicy do wydzielania śluzu. Zwiększają też pobudliwość i ukrwienie macicy. Podczas dojrzewania płciowego estrogeny zwiększają ujemny potencjał wnętrza komórek mięśniowych gładkich macicy i wpływają na rozwój cech płciowych żeńskich, takich jak powiększenie pochwy i gruczołów piersiowych, odkładanie się barwnika wokół brodawek sutkowych i na narządach płciowych, a także przyjmowanie charakterystycznego kształtu ciała z wąską talią i zaokrąglonymi biodrami. U mężczyzn estrogeny odpowiadają za ruchliwość plemników, co przekłada się na płodność.

Norma estrogenów w przypadku kobiet prezentuje się następująco:

• wczesna faza folikularna: 36 ug/d;
• moment bezpośrednio przed owulacją: 380 ug/d;
• moment w połowie fazy lutealnej: 250 ug/d;
• okres pomenopauzalny: 7-40 ug/d.

W przypadku mężczyzn prezentuje się to następująco (zgodnie z podziałem estrogenów):

• estron: 10-60 ng/l;
• estradiol: 10-40 ng/l;
• estriol: <160 ng/l.

Z łatwością można zbadać poziom estrogenów na podstawie próbki krwi.

Niedobór estrogenów – przyczyny

Jedną z najczęstszych przyczyn niedoboru estrogenów jest menopauza, gdy w fizjologiczny sposób zaczyna wygasać czynność jajników. W przypadku większości kobiet taka sytuacja ma miejsce w okolicach 51. roku życia. Inne możliwe przyczyny niedoboru estrogenów:

• przedwczesna menopauza;
• anomalie rozwojowe lub anatomiczne w obrębie jajników;
• zespół policystycznych jajników;
• dysgenezja jajników;
• zespoły wrodzone i genetyczne, np. zespół Turnera, zespół Downa;
• stosowanie niektórych leków, np. leków antykoncepcyjnych czy glikokortykoidów;
• niewydolność przysadki mózgowej;
• nadmierny wysiłek fizyczny;
• anoreksja, bulimia i inne zaburzenia odżywiania;
• znaczne niedobory pokarmowe, niedożywienie;
• alkoholizm;
• choroby nowotworowe narządu rodnego.

W przypadku mężczyzn niedobór estrogenów najczęściej wynika z chorób jąder o podłożu zapalnym oraz z anomalii anatomicznych tych struktur.

Niedobór estrogenów – objawy

Jednym z pierwszych objawów niedoboru estrogenów jest przybieranie na wadze – hormony te wpływają na sposób odkładania się tkanki tłuszczowej w organizmie. U kobiet w wieku okołomenopauzalnym tkanka tłuszczowa zaczyna być widoczna nie tylko w okolicy bioder i ud, lecz również w obrębie brzucha. U 2/3 kobiet będących w okresie menopauzalnym stwierdzić można nadwagę, co w dużym stopniu wiąże się właśnie z niedoborem estrogenów.

Innym charakterystycznym objawem jest zahamowanie miesiączkowania, niepłodność i spadek libido. Miesiączki mogą nie występować w ogóle lub są nieregularne, w związku z czym nie pojawia się fizjologiczna owulacja umożliwiająca zapłodnienie. Podrażnienie i suchość pochwy dodatkowo zmniejszają libido w tej grupie pacjentek. Jeśli niedobór estrogenów występuje u dziewcząt w okresie dojrzewania, dojrzewanie staje się opóźnione lub nawet całkowicie zahamowane. Zanikają II-rzędowe i III-rzędowe cechy płciowe.

Niedobór estrogenów może też manifestować się:

• nietrzymaniem moczu;
• pogorszeniem kondycji skóry, włosów i paznokci;
• łysieniem;
• tendencją do gromadzenia wody w organizmie;
• wzrostem ryzyka chorób takich jak: osteoporoza czy choroba niedokrwienna mięśnia sercowego.

W przypadku mężczyzn głównym objawem niedoboru estrogenów jest obniżenie płodności.

Niedobór estrogenów – diagnostyka

Diagnostyka polega na badaniu krwi, które pozwala na dokładne stwierdzenie stężenia hormonów płciowych w organizmie. Takie badanie może zlecić lekarz w ramach NFZ, zaś koszt prywatny wynosi 40-50 zł. Wyniki są dostępne zwykle już na drugi dzień.

Leczenie niedoboru estrogenów

W większości przypadków stosuje się hormonalną terapię zastępczą, a więc przyjmuje stosowną farmakoterapię, mającą na celu uzupełnienie niedoborów estrogenów. Należy wdrożyć również leczenie przyczynowe, zatem jeśli problem wynika z guzów narządu rodnego, należy je chirurgicznie usunąć. Przy niedoborze estrogenów można zajść w ciążę, jednak wymagana jest farmakoterapia stymulująca owulację, a następnie podtrzymująca ciążę. Kobiety po menopauzie nie wymagają leczenia, ponieważ jest to naturalny etap w życiu, jednak mogą na wiele sposobów wspierać swój organizm objawowo. Dobrze sprawdza się zdrowa dieta, systematyczna aktywność fizyczna, unikanie stresu czy stosowanie ziół zawierających fitoestrogeny, np. niepokalanek pospolity, kozłek lekarski czy szałwia.

	Czarnuszka siewna Czarnuszka ma zastosowanie w różnego rodzaju problemach skórnych. Jest wykorzystywana w zwalczaniu trądziku, blizn, zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, alergii, a także suchej skóry, również głowy (np. łupież). Zobacz więcej...
	Olej z czarnego kminku Olej z czarnego kminku tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, cenne substancje m.in. witaminę E oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego działanie to dokładne nawilżanie, szybsza regeneracja, poprawa wyglądu skóry ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Pertyński T., Stachowiak G., Menopause – facts and controversies, Pol J Endocrinol 2006; 5 (57): 525-534.
2. Zegarska B., Woźniak M., Wpływ estrogenu na zmiany zachodzące w skórze, Przegląd Menopauzalny, 4/2007.
3. Grycewicz J., Cypryk K., Wpływ hormonów płciowych na występowanie zaburzeń metabolicznych u kobiet w okresie menopauzy, Przegląd Menopauzalny, 1/2008.
4. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.