Przedwczesna menopauza wiąże się z przedwczesnym wygasaniem czynności jajników, odpowiedzialnych za produkcję hormonów płciowych żeńskich (głównie estrogenów). W konsekwencji tego u kobiety pojawia się charakterystyczny obraz kliniczny, wzrasta ryzyko osteoporozy oraz następuje bezpłodność.
Przedwczesna menopauza – przyczyny
Fizjologicznie menopauza powinna pojawić się u kobiety w wieku 50-55 lat, a pierwsze objawy świadczące o stopniowym wygaszaniu czynności jajników mają miejsce nawet kilka lat wcześniej. Nie jest to więc zjawisko nagłe, następujące z dnia na dzień. Za przedwczesne wygasanie czynności jajników uważa się ustanie ich funkcji przed 40. rokiem życia. Pod tym pojęciem rozumie się zakończenie funkcji germinatywnej i hormonalnej jajnika spowodowane wyczerpaniem puli pęcherzyków jajnikowych przed wiekiem typowym dla fizjologicznej menopauzy.
Przedwczesne wygaszanie czynności jajników może być też uwarunkowane genetycznie. Wówczas do możliwych przyczyn zalicza się:
- zespół Turnera;
- zespół łamliwego chromosomu X;
- rzekomą niedoczynność przytarczyc;
- I inne.
Do innych, nabytych przyczyn przedwczesnej menopauzy zalicza się następujące:
- choroby autoimmunologiczne, w tym choroba Hashimoto, cukrzyca typu 1, celiakia, choroba Addisona, reumatoidalne zapalenie stawów, twardzina układowa, toczeń rumieniowaty układowy;
- niedobory enzymatyczne, np. galaktozemia;
- przebyte leczenie onkologiczne – chemioterapia i radioterapia;
- uszkodzenie jajników spowodowane ich napromieniowaniem;
- niektóre infekcje wirusowe;
- palenie papierosów w dużych ilościach i przez długi okres czasu.
Samo stwierdzenie przedwczesnej menopauzy jest niewystarczające. Należy odnaleźć przyczynę tego zjawiska i w miarę możliwości ustabilizować stan zdrowia kobiety pod kątem hormonalnym.
Przedwczesna menopauza – objawy
Konsekwencją zbyt wcześnie pojawiającego się niedoboru estrogenów jest przede wszystkim obniżenie gęstości mineralnej kości (osteopenia, osteoporoza). Nawet u młodych kobiet z przedwczesną menopauzą może występować osteoporoza, stąd konieczność zalecania densytometrii u takich pacjentek. Ponadto obraz kliniczny niczym nie różni się od tego występującego w przypadku terminowej menopauzy:
- zaburzenia metaboliczne będące następstwem chorób układu krążenia – miażdżyca, hipercholesterolemia;
- zmiany zanikowe w układzie moczowo-płciowym – suchość pochwy, infekcje intymne;
- obniżenie płodności;
- gwałtowne uderzenia gorąca;
- nadmierna potliwość ciała;
- kołatanie serca;
- pogorszenie samopoczucia i skłonność do stanów depresyjnych;
- suchość skóry;
- wahania nastroju;
- bóle głowy.
Najistotniejszym problemem dla młodych kobiet jest jednak obniżenie płodności. W wielu przypadkach można odwrócić przedwczesną menopauzę poprzez zastosowanie odpowiedniej terapii hormonalnej, należy jednak wcześnie ją zdiagnozować i od razu rozpocząć leczenie. Wczesna menopauza nie wyklucza więc zajścia w ciążę. Jest to możliwe również dzięki takim metodom, jak zapłodnienie in vitro czy adopcja komórki jajowej.
Diagnostyka przedwczesnej menopauzy
Podstawą diagnostyki menopauzy (zarówno tej fizjologicznej, jak i przedwczesnej) jest badanie laboratoryjne pod kątem hormonów produkowanych przez jajniki (estrogeny, progesteron) oraz przysadkę mózgową (głównie FSH). Lekarz skieruje pacjentkę na szczegółowe badania hormonalne i wykona rozszerzoną morfologię krwi, po czym przeprowadzi tradycyjne badanie ginekologiczne z USG jajników. Zwykle na tej podstawie oraz biorąc pod uwagę występujące objawy, diagnozuje się przedwczesną menopauzę.
Przedwczesna menopauza – leczenie
Przede wszystkim należy rozpocząć leczenie przyczynowe, czyli leczenie choroby, która doprowadziła do przedwczesnej menopauzy. W przypadku celiakii jest to eliminacja glutenu z diety, przy cukrzycy typu 1 – stała kontrola glikemii, zaś przy paleniu papierosów – rzucenie nałogu. Następnie można przejść do farmakoterapii hormonalnej, każdorazowo leki dobierane są indywidualnie do potrzeb pacjentki na podstawie wyników badań laboratoryjnych. Istnieją doniesienia o skutecznym (indukującym owulację) leczeniu przedwczesnej menopauzy za pomocą terapii immunomodulującej, jak np. wysokie dawki kortykosterydów czy dożylne podawanie immunoglobulin. W ostatnim czasie pojawiają się doniesienia na temat suplementacji melatoniny czy DHEA w okresie perimenopauzy. Opisuje się ich korzystny wpływ na funkcjonowanie tarczycy oraz podwyższanie poziomu gonadotropin.
Leczenie ukierunkowane na poprawę płodności powinno być omówione odrębnie z lekarzem ginekologiem. Efekty zależą jednak w dużej mierze od przyczyn przedwczesnej menopauzy. Niekiedy zajście w ciążę jest możliwe dzięki rozwiązaniom nowoczesnej medycyny, innym razem kobiecie pozostaje jedynie adopcja.
Polecane produkty:
|
Omega 3 - czysty olej z Pachnotki zwyczajnej
Olej omega 3 to 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy, witaminę E, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Biela U., Czynniki determinujące wiek naturalnej menopauzy, Przegląd Lekarski, 3/2002.
- Jankowska K., Przedwczesne wygasanie czynności jajników, Postępy Nauk Medycznych, 12/2014.
- Białka A., Fuchs A., Skrzypulec-Plinta V., Drosdzol-Cop A., Przedwczesne wygasanie czynności jajników u młodych kobiet, Ginekologia po Dyplomie, 2/2019.
