Faza lutealna stanowi ostatnią z faz cyklu miesiączkowego. Obejmuje przedział czasowy od wystąpienia owulacji do pierwszego dnia miesiączki. W tym czasie w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian kontrolowanych przez gospodarkę hormonalną. Cechą charakterystyczną tego okresu jest tworzenie się ciałka żółtego i przygotowywanie błony śluzowej macicy do złuszczania (miesiączki).
Fazy cyklu miesiączkowego
Cykl miesiączkowy składa się z 3 podstawowych faz, kolejno następujących po sobie przez cały okres rozrodczy kobiety, a więc od momentu dojrzewania płciowego i wystąpienia pierwszej miesiączki, aż do menopauzy. Są to:
- faza folikularna – inaczej faza przedowulacyjna, trwająca przeciętnie od 6. do 13. dnia cyklu miesiączkowego. W jej przebiegu następuje regeneracja śluzówki macicy. Dochodzi do jej rozrostu, rozpulchnienia i ponownego ukrwienia. Wszelkie zmiany nadzorują głównie estrogeny i progesteron. Kluczowym momentem fazy folikularnej jest dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego, który w późniejszym czasie może zostać zapłodniony plemnikiem. Na kilka dni przed owulacją wzrasta stężenie hormonu luteinizującego (LH);
- owulacja – inaczej jajeczkowanie, trwa jedną dobę i przypada u większości kobiet na 14. dzień cyklu miesiączkowego. Pęcherzyk osiąga wówczas największą objętość i pęka, co warunkuje hormon LH. O owulacji świadczą m.in. takie objawy jak zmiana charakteru śluzu (staje się rozciągliwy, wodnisty), podwyższenie temperatury ciała o pół stopnia C oraz wzrost stężenia progesteronu we krwi. Jednocześnie zaczyna spadać stężenie estrogenów. Szansa na poczęcie potomstwa jest najwyższa;
- faza lutealna – trwająca około 2 tygodnie i przypadająca na okres między 15. a 28. dniem cyklu miesiączkowego. Po zakończeniu owulacji pęcherzyk jajnikowy przekształca się w ciałko żółte, które wydziela progesteron i estradiol. W macicy stale zachodzą zmiany przygotowujące ją do zagnieżdżenia zapłodnionego jaja. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, poziom progesteronu gwałtownie spada, a endometrium zaczyna się łuszczyć.
Czas między fazą lutealną, a kolejną fazą folikularną nazywany jest krwawieniem miesiączkowym lub menstruacją. Macica oczyszcza się i przygotowuje do odnowy całego cyklu, którego celem jest zapłodnienie jajeczka.
Faza lutealna – charakterystyka
Nad prawidłowym przebiegiem fazy lutealnej czuwa gospodarka hormonalna. Hormony o największym znaczeniu biologicznym i fizjologicznym to:
- FSH – hormon folikulotropowy. Stymuluje powstawanie ciałka żółtego i podtrzymuje jego funkcję;
- LH – hormon luteinizujący. Stymuluje wytwarzanie progesteronu przez ciałko żółte;
- estrogeny – odpowiadają za zmiany endometrium macicy oraz lepkość wydzieliny z jej szyjki. Wpływają również na kobiece libido, stan emocjonalny i psychiczny;
- progesteron – zmniejsza przepuszczalność śluzu dla plemników i wpływa na zmiany endometrium, przygotowując je do złuszczania.
Ciałko żółte wydziela również inhibinę, której obniżone stężenie w tym czasie sprzyja wzrostowi stężenia FSH. Warto pamiętać, że w tym czasie może zmieniać się psychika, emocjonalność, a nawet stan zdrowia kobiety.
Wszelkie zaburzenia dotyczące fazy lutealnej diagnozuje i leczy ginekolog. To ważne, ponieważ mogą one spowodować nieprawidłowe zagnieżdżenie zarodka i poronienie. Kobiety ze zbyt krótką fazą lutealną są narażone na problemy z zajściem w ciążę. W celach leczniczych zaburzeń tej fazy stosuje się progesteron. Szacuje się, że niewydolność ciałka żółtego i niedomoga lutealna dotyczą nawet do 50% kobiet z poronieniami nawracającymi.
Faza lutealna – zalecenia dotyczące trybu życia
W fazie lutealnej bardzo wiele kobiet zmaga się z obniżeniem samopoczucia, co wiąże się bezpośrednio ze wzrostem stężenia progesteronu. Pojawia się również większy apetyt na słodycze, zwłaszcza kilka dni przed miesiączką. Należy szczególnie pamiętać, aby podczas fazy lutealnej:
- nie ulegać zachciankom na niezdrową żywność – warto mieć przygotowane zdrowe przekąski, a ewentualne słodkości jeść z umiarem;
- nawadniać organizm – w tym czasie potrzebuje on nawet 2,5 l wody dziennie;
- pozostać aktywną fizycznie – w związku ze wzrostem stężenia progesteronu, spada produkcja serotoniny i dopaminy. Spadek nastroju, drażliwość i brak motywacji do ćwiczeń są naturalną tego konsekwencją. Pojawia się też zwiększona wrażliwość na ból, co wpływa na obniżenie intensywności treningów. Warto więc wykonywać ćwiczenia o umiarkowanej intensywności, najlepiej aerobowe.
Dodatkowo można wspomagać się ziołami – rumianek, lawenda czy mięta łagodzą wiele dolegliwości pojawiających się w fazie lutealnej. Herbata imbirowa z cynamonem ma natomiast działanie przeciwskurczowe, przeciwzapalne i przeciwzakrzepowe.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Kanadys K., Lewicka M., Niziołek I., Bąk M., Stawarz B., Wiktor H., Subiektywna ocena wiedzy młodzieży licealnej w zakresie fizjologii cyklu miesiączkowego kobiety, Problemy Pielęgniarstwa, 3/2010.
- Kozłowska J., Rehabilitacja w ginekologii i położnictwie, Wydawnictwo AWF, Kraków 2006.
- Bomba-Opoń D., Czajkowski K., Karowicz-Bilińska A., (i inni), Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące stosowania progesteronu w ginekologii i położnictwie, Ginekologia Polska, 3/2015.
