Gruczoły piersiowe to największe gruczoły skórne występujące u człowieka. Stanowią parzysty narząd o półkolistym kształcie. Występuje on zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, jednak w przypadku mężczyzn jest nierozwinięty, zaś u kobiet piersi znajdują się w pełnym rozwoju. Dzięki temu mogą w odpowiednim momencie spełniać swoją funkcję – produkować pokarm podczas laktacji.
Budowa gruczołu piersiowego
Piersi kobiece podlegają stałym zmianom zależnym od wielu czynników endogennych (przeważnie hormonalnych), stanu zdrowia ogólnego czy występujących chorób, jak i czynników egzogennych, związanych ze specyfiką aktywności fizycznej, pracą, pielęgnacją, rozrodczością czy karmieniem piersią. Naturalne zmiany anatomii gruczołu piersiowego zachodzą wraz z wiekiem i kolejnymi etapami dojrzałości osobniczej. Gruczoł piersiowy kobiety w okresie pełnej dojrzałości płciowej składa się głównie z tkanki gruczołowej podlegającej dynamicznym cyklicznym zmianom hormonalnym w zależności od fazy cyklu miesiączkowego.
Gruczoł piersiowy lokalizuje się pomiędzy mięśniem piersiowym większym, a tkanką podskórną i skórą. Na tylnej ścianie kontaktuje się z powięziami mięśnia piersiowego większego, mięśnia zębatego przedniego, mięśnia skośnego zewnętrznego i mięśnia prostego brzucha. Położenie na ścianie klatki piersiowej jest względnie stałe – obejmuje obszar pomiędzy przednim łukiem 2. lub 3. żebra od góry a przednim łukiem 5. lub 6. żebra od dołu. Piersi znajdują się po obu stronach mostka (są narządem parzystym).
W dokładnej budowie gruczołu piersiowego wyszczególnić można 3 składowe:
- tkankę gruczołową pokrytą skórą;
- brodawki sutkowe;
- otoczki.
Tkanka gruczołowa zbudowana jest z kilkunastu płatów ułożonych promieniście, dzielących się przegrodami łącznotkankowymi i tkanką tłuszczową. Najważniejsze przewody wyprowadzające z płatów gruczołowych uchodzą odrębnie na szczycie brodawki. Otoczka zaś jest ciemnym zabarwieniem wokół brodawki. W budowie gruczołu piersiowego wyszczególnić należy także tzw. więzadła wieszadłowe Coopera, których rolą jest utrzymywanie piersi na właściwej pozycji.
Rozwój gruczołu piersiowego
Gruczoł piersiowy kształtuje się już na etapie życia płodowego, jednak charakterystykę rozpoczyna się przeważnie od okresu noworodkowego. Pierś noworodka składa się z promieniście ułożonych zrazików, których przewody mleczne zbierają się w postaci bańki i uchodzą na brodawce. Wczesne fazy rozwoju gruczołu piersiowego w niewielkim stopniu zależą od hormonów płciowych, ponieważ nie są one jeszcze produkowane w odpowiednich ilościach. Ma to początek dopiero w okresie dojrzewania. Pod wpływem estrogenów u kobiet (ale i prolaktyny czy hormonu wzrostu) następuje rozrost tkanki gruczołowej, a także poszerzanie się i wydłużanie przewodów piersiowych. Ten etap rozwoju piersi kończy się w okolicach 20. roku życia. Należy wspomnieć, że czasowo powiększone gruczoły piersiowe przed miesiączką są zjawiskiem całkowicie fizjologicznym. Piersi mogą być przy tym tkliwe i wrażliwsze niż na ogół.
Jeśli kobieta nie zaszła w ciążę, zmiany w gruczołach piersiowych nie następują. Podczas ciąży natomiast piersi osiągają funkcjonalną dojrzałość przez przygotowywanie pęcherzyków do aktywnej laktacji. Odbywa się to pod wpływem działania progesteronu, estrogenów, prolaktyny i laktogenu łożyskowego. Po porodzie, pod wpływem intensywnych zmian hormonalnych rozpoczyna się stymulacja laktocytów do produkcji mleka.
Spadająca stymulacja hormonalna w okresie menopauzy (po 40. roku życia) prowadzi do trwałego stanu spoczynkowego piersi. Towarzyszy temu zanik tkanki gruczołowej, która zastępowana jest tkanką łączną i tkanką tłuszczową.
Gruczoł piersiowy – zaburzenia rozwoju
Wszelkie niepokojące zaburzenia rozwoju gruczołu piersiowego lub patologie pojawiające się w dowolnym momencie życia powinny zostać szybko skonsultowane z lekarzem ginekologiem. Problemy mogą wynikać z wad wrodzonych, wśród których najczęściej obserwuje się niepełną inwolucję embrionalną kresy piersiowej, rzadziej zaś obecność dodatkowych gruczołów piersiowych. Hipoplazja (niedorozwój piersi) lub amastia (brak tkanki gruczołowej z kompleksem brodawkowo-otoczkowym) występują stosunkowo rzadko.
Niepokojącym zjawiskiem dotyczącym gruczołów piersiowych są wszelkie zgrubienia i guzki wyczuwalne przez skórę, bolesność piersi bez powodu, ich nagły obrzęk lub wszelkie zmiany dotyczące brodawek. W szczególności wyciek wydzieliny z brodawek (niezwiązany z laktacją) lub spontaniczna asymetria brodawek. Rak piersi należy do najczęściej występujących nowotworów u kobiet. Aby dbać o profilaktykę, rekomenduje się comiesięczne samobadanie gruczołu piersiowego i wykonywanie USG piersi raz w roku. Każda kobieta między 50. a 69. rokiem życia powinna mieć wykonaną mammografię raz w roku.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Cieśla S., Wichtowski M., Poźniak-Balicka R., Murawa D., Anatomia chirurgiczna gruczołu piersiowego, Nowotwory, 5/2020.
- Jakubik J., Najczęstsze choroby i zaburzenia rozwojowe piersi u dzieci i młodych kobiet, Współczesna Onkologia, 8/2004.
