Zapłodnienie to proces polegający na połączeniu się gamet (komórek rozrodczych: męskiej i żeńskiej), wskutek czego tworzy się zupełnie nowa komórka (zygota). Z niej rozwija się następnie płód, a później dziecko. Zapłodnienie ma więc kluczowe znaczenie dla przetrwania danego gatunku i rozmnażania się.
Na czym polega zapłodnienie?
Aby w sposób naturalny doszło do zapłodnienia musi nastąpić akt płciowy między mężczyzną a kobietą w wieku rozrodczym (przed menopauzą). Podczas jednego stosunku seksualnego, jeśli dojdzie do wytrysku, do pochwy wprowadzone zostaje nasienie zawierające nawet do 500 milionów plemników. Wyposażone są one w witki umożliwiające względny ruch i przemieszczanie się wzdłuż kanału pochwy aż do macicy i jajowodów. Dotarcie do docelowego miejsca zajmuje przeciętnemu plemnikowi około 45 minut.
W tym momencie rozpoczyna się kluczowa faza zapłodnienia. Plemniki, dzięki enzymom zawartym w akrosomie są w stanie przeniknąć przez wieniec promienisty oraz osłonkę przejrzystą kobiecego oocytu II rzędu. W praktyce barierę tę może pokonać wyłącznie jeden, najsilniejszy plemnik, choć bardzo rzadko zdarza się pokonanie jej przez większą ilość plemników, najczęściej dwa. Wówczas mamy do czynienia z ciążą bliźniaczą.
To właśnie akt połączenia się jednego plemnika z komórką jajową kobiet w jajowodzie nosi nazwę zapłodnienia. Moment ten stanowi sygnał dla zakończenia drugiego podziału mejotycznego i powstania dojrzałej komórki jajowej wraz z drugim ciałkiem kierunkowym. Na powierzchni tak powstałej ootydy wytwarza się silna błona zapłodnieniowa, stanowiąca szczelną barierę dla pozostałych plemników. Nie są one więc w stanie połączyć się z komórką i obumierają.
Rezultat zapłodnienia
Wskutek zapłodnienia powstaje zygota, czyli komórka mająca w połowie materiał genetyczny mężczyzny i w połowie kobiety. Ulega ona dalszym podziałom i stanowi zaczątek dla utworzenia się zarodka. Jeśli zygota zagnieździ się w ścianie macicy (i przeminie okres implantacji, podczas którego często dochodzi do poronienia) rozpoczyna się tzw. okres zarodkowy. Trwa on do końca 8. tygodnia ciąży, po czym przechodzi w okres płodowy.
W przypadku ciąży fizjologicznej i niezagrożonej, przebiegającej prawidłowo, po upływie 9 miesięcy na świat przychodzi noworodek będący rezultatem zapłodnienia.
Jak zwiększyć szansę na zapłodnienie?
Aby zwiększyć szansę na naturalne zapłodnienie, współżycie powinno odbywać się podczas owulacji. Jest to inaczej jajeczkowanie, czyli chwila, w której komórka jajowa zostaje uwolniona z pękającego pęcherzyka Graafa. U większości kobiet ma miejsce między 12. a 16. dniem cyklu miesiączkowego. Wówczas szanse na poczęcie potomstwa są największe.
Dodatkowo warto zdrowo się odżywiać (zwłaszcza w przypadku mężczyzn, ponieważ niezdrowa dieta wpływa negatywnie na jakość i ruchliwość plemników), pozostawać aktywnym fizycznie oraz unikać stresu. Udowodniono, że nadmiar stresu w życiu codziennym i brak odpowiedniej ilości snu są czynnikami ryzyka niepłodności idiopatycznej. Starając się o dziecko warto rozpocząć suplementację witamin z grupy B, witaminy D, cynku oraz koenzymu Q10.
Zapłodnienie in vitro
Zapłodnienie in vitro to inaczej zapłodnienie pozaustrojowe, czyli takie, do którego dochodzi poza ciałem kobiety. Najczęściej wykonywane jest w sytuacjach, gdy kobieta nie jest w stanie samodzielnie począć dziecka – wina może leżeć zarówno po stronie kobiety, jak i mężczyzny. Szczególnymi wskazaniami do zapłodnienia in vitro są:
- endometrioza;
- niedrożność jajowodów;
- niska jakość nasienia;
- niepłodność idiopatyczna.
W pierwszej kolejności doprowadza się do owulacji, którą trzeba stymulować odpowiednimi środkami farmakologicznymi. Jej celem jest uzyskanie większej niż w naturalnym cyklu ilości dojrzałych oocytów, czyli komórek jajowych. Zwiększa to szansę na faktyczne zajście w ciążę. Leki przyjmuje się do momentu, w którym pęcherzyki osiągną oczekiwaną, prawidłową wielkość. Następnie lekarz wykonuje punkcję i pobiera powstałe komórki jajowe. Zabieg przebiega w znieczuleniu ogólnym i nie trwa dłużej niż 20 minut. Mężczyzna musi oddać pobrane nasienie.
Ostatnim etapem zapłodnienia pozaustrojowego jest połączenie pobranej komórki jajowej z plemnikami mężczyzny – zwykle wybiera się 6 dojrzałych komórek jajowych, z których 4 rozwijają się w sposób prawidłowy i są gotowe do wykorzystania. Zapłodnienie odbywa się poza ciałem kobiety, w laboratorium. W ciągu 3-5 dni od momentu pobrania komórek jajowych lekarz umieszcza jedną lub dwie zapłodnione komórki bezpośrednio w macicy. Czynność trwa maksymalnie 15 minut i odbywa się pod kontrolą USG.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 bioalgi
Koenzym Q10 bioalgi to naturalny suplement o wysokiej jakości, zawiera związki które chronią organizm przed wolnymi rodnikami. Dodatkowo koenzym Q10 uczestniczy w każdym procesie fizjologicznym komórek organizmu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Maleszewski M., Zapłodnienie i zapłodnienie in vitro, Problemy Nauk Biologicznych, 2/2011.
- Max A., Zapłodnienie in vitro z biologicznego punktu widzenia, Życie Weterynaryjne, 2/2016.
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2019.
