Hormony płciowe żeńskie to grono niezwykle istotnych w ciele każdej kobiety hormonów, wpływających przede wszystkim na dojrzewanie płciowe, regulację cyklu miesiączkowego, zachowanie oraz utrzymanie ciąży. Pełnią jednak znacznie więcej funkcji, a wszelkie zaburzenia ich poziomu wiążą się z konsekwencjami ogólnoustrojowymi.
Hormony płciowe żeńskie – charakterystyka
Hormony płciowe żeńskie produkowane są głównie przez gonady. Ich poziom można ocenić na podstawie badania laboratoryjnego krwi, a diagnostyką i leczeniem zaburzeń w ich obrębie zajmuje się najczęściej lekarz ginekolog i lekarz endokrynolog. Poniżej znajduje się charakterystyka najważniejszych hormonów płciowych kobiet.
Progesteron
Hormon ten jest produkowany głównie przez komórki ciałka żółtego w jajnikach w fazie lutealnej cyklu miesiączkowego. Powstaje pod wpływem hormonu luteinizującego (LH), który zalicza się do hormonów przysadki mózgowej. Normy dla progesteronu prezentują się następująco:
- faza folikularna: 0,6 – 3,6 nmol/l,
- owulacja: 1,5 – 5,5 nmol/l,
- faza lutealna: 3,0 – 68,0 nmol/l.
Progesteron działa na macicę antagonistycznie w stosunku do estrogenów. Zmniejsza zatem pobudliwość endometrium macicy, zwłaszcza w stosunku do oksytocyny, przygotowuje endometrium do implantacji zarodka oraz wpływa na rozwój gruczołów piersiowych, przygotowując je do laktacji. Dodatkowo modyfikuje odpowiedź immunologiczną kobiety, zapobiegając odrzuceniu allogenicznego płodu i poronieniu. Należy jednak mieć na uwadze, że hormon ten zatrzymuje wodę w organizmie, zwiększając ryzyko obrzęków i cellulitu, jak również
sprzyja powstawaniu żylaków, gdyż spowalnia przepływ krwi.
Estrogeny
Estrogeny to grupa hormonów płciowych, do których zalicza się 3 główne postacie: estron, estradiol i estriol. Normy estrogenów zależą od fazy cyklu miesiączkowego:
- faza folikularna: od 0 do 587 pmol/l;
- owulacja: od 124 do 1468 pmol/l;
- faza lutealna: od 101 do 110 pmol/l.
Estrogeny to hormony steroidowe, gdyż do ich produkcji konieczny jest cholesterol. W organizmach kobiecych synteza odbywa się głównie w jajnikach, ale w mniejszym stopniu zachodzi również w tkance kostnej, mózgu, tkance tłuszczowej i łożysku (podczas ciąży). To właśnie estrogeny odpowiadają za rozwój żeńskich cech płciowych, takich jak m.in. wyższa niż u mężczyzn barwa głosu, określone proporcje ciała (wąska talia, szerokie biodra), powiększenie piersi czy brak nadmiernego owłosienia na twarzy i klatce piersiowej. Dodatkowo estrogeny:
- uczestniczą w reakcjach metabolicznych tkanki kostnej, przeciwdziałając osteoporozie;
- wpływają na wysokie libido;
- regulują stan emocjonalny i wpływają na zmiany zachowania, które można zaobserwować np. w określonych dniach cyklu menstruacyjnego;
- wpływają na ruchomość jajowodów, umożliwiając przesuwanie się komórki jajowej;
- zwiększają wrażliwość macicy na oksytocynę;
- biorą udział w przemianach węglowodanowych.
Nadmiar estrogenów u kobiet może pojawić się w przebiegu marskości wątroby, guzów jajnika czy nadnerczy. Z kolei zbyt niski ich poziom jest charakterystyczny m.in. dla menopauzy, infekcji, anoreksji i innych zaburzeń odżywiania, nowotworów, chorób autoimmunologicznych, a także zespołu policystycznych jajników.
Prolaktyna
Prolaktyna to peptydowy hormon syntezowany w rytmie okołodobowym oraz wydzielany przez przysadkę mózgową. Za fizjologiczne stężenie prolaktyny uznaje się do 20 ng/ml u kobiet (i do 15 ng/ml u mężczyzn). Wszelkie stężenia przekraczające te wartości określa się mianem hiperprolaktynemii, co z kolei może się objawiać zaburzeniami miesiączkowania, niepłodnością oraz trądzikiem. Prolaktyna jest niezwykle ważnym hormonem, ponieważ reguluje ponad 300 procesów organizmu. Jej najważniejszą rolą jest w organizmie kobiety stymulowanie i podtrzymywanie laktacji, a także udział w procesie reprodukcji. Uznaje się, że większość jej funkcji obejmuje właśnie procesy związane z rozmnażaniem i utrzymaniem homeostazy organizmu.
Udowodniono jednak, że prolaktyna bierze udział w reakcjach organizmu na stres (jej synteza wzrasta podczas stresu), wpływa na procesy angiogenezy oraz reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową.
FSH i LH
Dwa ważne hormony produkowane przez przysadkę mózgową. FSH (hormon folikulotropowy) powinien znajdować się w organizmie kobiety w następujących ilościach:
- poniżej 12 IU/l w fazie folikularnej;
- 20-90 IU/l podczas jajeczkowania;
- poniżej 10 IU/l w fazie lutealnej;
- 40-250 IU/l w okresie menopauzy.
Hormon ten pobudza produkcję estrogenów, dzięki którym dojrzewają pęcherzyki Graafa, a także produkcję progesteronu. Odpowiada za cykliczne i zgodne z fazami cyklu menstruacyjnego zmiany w endometrium (błonie śluzowej macicy). Z kolei normy dla LH (hormonu luteinizującego) są następujące:
- faza folikularna 1,1 – 11,6 mlU/ml;
- owulacja 17 – 77 mlU/ml;
- po owulacji 0 – 14,7 mlU/ml.
Hormon ten wspiera funkcje FSH – stymuluje i reguluje wzrost oraz prawidłowe funkcjonowanie żeńskich i męskich gonad, czyli jajników i jąder. W jajnikach stymuluje wzrost i dojrzewanie komórek jajowych, tworzenie i rozwój ciałka żółtego (niezbędnego do utrzymania ciąży), a także wydzielanie hormonów płciowych, czyli estrogenu i progesteronu.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Maciszek M., Być kobietą, być kobietą – wpływ estrogenów na funkcjonowanie układu odpornościowego, Wszechświat, 12/2016.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018.
- Górski J., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
- Bomba-Opoń D., Czajkowski K., Karowicz-Bilińska A., (i inni), Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące stosowania progesteronu w ginekologii i położnictwie, Ginekologia Polska, 86/2015.
- Fiedorowicz M., Układ prolaktynergiczny? Wytwarzanie i rola prolaktyny w mózgu, Problemy Nauk Biologicznych, 4/2004.
