Androgeny u kobiet w wieku rozrodczym są produkowane przez gonady i nadnercza, a także powstają wskutek obwodowej konwersji proandrogenów. Choć występują w ilościach znacznie mniejszych, niż ma to miejsce u mężczyzn, pełnią bardzo ważną funkcję. Niestety częstym problemem jest tzw. hiperandrogenizm, a więc nadmiar androgenów. Diagnostyką i leczeniem tego schorzenia zajmuje się ginekolog i endokrynolog.
Androgeny – co to są?
Androgeny to hormony o działaniu maskulinizującym i pobudzającym metabolizm białek oraz wzrost organizmu. Zalicza się je do grona steroidowych hormonów płciowych, zwłaszcza męskich hormonów płciowych. W największych ilościach produkowane są przez jądra, zaś w organizmie kobiety – przez jajniki i łożysko. Kluczowym hormonem grupy androgenów jest dehydroepiandrosteron (DHEA), zaś do jego pochodnych zalicza się przede wszystkim testosteron. Do syntezy androgenów niezbędna jest obecność cholesterolu.
Androgeny u kobiet
Stężenie testosteronu u kobiet jest nawet 20-krotnie niższe niż w przypadku mężczyzn. Zaczyna spadać przed 30. rokiem życia i przyspiesza jeszcze intensywniej między 30. a 39. rokiem życia. Szacuje się, że przed menopauzą stężenie testosteronu jest mniej więcej o połowę niższe niż w wieku 20 lat, kiedy notuje się największe stężenie. Norma dla testosteronu w przypadku kobiet prezentuje się następująco:
- nastolatka 12-13 lat: 6-50 ng/dl (0,20-1,73 nmol/l);
- nastolatka 14-15 lat: 6-52 ng/dl (0,20-1,80 nmol/l);
- nastolatka 16-17 lat: 9-58 ng/dl (0,31-2,01 nmol/l);
- kobieta 18-59 lat: 9-55 ng/dl (0,31-1,90 nmol/l);
- kobieta powyżej 60 lat: 5-32 ng/dl (0,17-1,11 nmol/l).
Z kolei DHEA i jego siarczan (DHEAS) są hormonami steroidowymi produkowanymi w warstwie siateczkowatej kory nadnerczy. Ich stężenia w surowicy są najwyższe ze wszystkich hormonów steroidowych (nawet 15-krotnie przewyższają normę dla kortyzolu). W badaniach sprawdza się poziom DHEAS, który u kobiet powinien wynosić 2-10 μmol/l. Hormon ten zwie się hormonem młodości, ponieważ w największej ilości występuje właśnie u osób młodych, dojrzewających i tuż po zakończeniu dojrzewania.
Androgeny u kobiet – funkcje
DHEA pełni kluczową funkcję w produkcji estrogenów i testosteronu, jego odpowiedni poziom w organizmie jest więc kluczowy bez względu na płeć. Co więcej, wywiera on wpływ nie tylko na intymność i rozrodczość, ale na cały organizm. Jego funkcje są następujące:
- obniżanie ryzyka depresji i poprawa stabilności emocjonalnej;
- uczestnictwo w kontroli właściwej masy ciała;
- łagodzenie objawów niedoczynności tarczycy;
- wzmacnianie odporności i łagodzenie stanów zapalnych w organizmie;
- hamowanie replikacji wielu potencjalnie niebezpiecznych wirusów;
- poprawa siły mięśni i sprawności fizycznej;
- uczestnictwo w utrzymywaniu prawidłowego poziomu glukozy i insuliny we krwi.
W organizmie kobiety testosteron wykazuje działanie antagonistyczne w stosunku do estrogenów, w związku z czym odpowiada między innymi za:
- hamowanie laktacji i wydzielania gonadotropin z przysadki mózgowej;
- obniżanie krwawienia i obrzęku piersi przed i w trakcie menstruacji.
Dodatkowo uczestniczy w zachowaniu wysokiego libido, pomaga zachować właściwą wytrzymałość kości i gęstość masy mięśniowej oraz bierze udział w produkcji krwinek czerwonych (erytrocytów).
Nadmiar androgenów u kobiet
Nadmiar androgenów u kobiet nazywa się hiperandrogenizmem. To stan, w którym zbadany poziom znacznie przekracza odgórnie ustaloną normę referencyjną. Najczęstsze konsekwencje tego stanu to:
- pojawianie się nadmiernego owłosienia w miejscach typowo męskich, np. na górnej wardze, plecach, pośladkach, klatce piersiowej;
- obniżenie barwy głosu;
- zmiana kształtu sylwetki na bardziej męską, w tym zahamowanie rozwoju piersi i bioder;
- zaburzenia miesiączkowania i następcza niepłodność;
- nadmierne wypadanie włosów z głowy, łysienie (tzw. łysienie androgenowe);
- wahania nastroju, w tym drażliwość i skłonność do stanów depresyjnych.
Do hiperandrogenizmu może doprowadzić guz nowotworowy produkujący androgeny, jak również zespół policystycznych jajników, rak jajnika, zespół Cushinga, przerost nadnerczy, nadczynność nadnerczy i wiele innych chorób. Pacjentka powinna zostać kompleksowo zbadana przez lekarza.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Skałba P., Dąbkowska-Huć A., Androgeny u kobiet w okresie około- i pomenopauzalnym, Przegląd Menopauzalny, 3/2006.
- Łukasiewicz M., Lew-Starowicz Z., Bińkowska M., Androgeny i seksualność kobiet, Przegląd Menopauzalny, 3/2009.
- Kłosowski P., Świątkowska-Stodulska R., Berlińska A., Sworczak K., Hiperandrogenizm u kobiet po menopauzie, Forum Medycyny Rodzinnej 2017, Tom 11, nr 5, 195-208.
- Perżyło K., Kulik-Rechberger B., Gałczyński K., Rechberger T., Intrakrynologia a dehydroepiandrosteron – nowe spojrzenie na terapeutyczne zastosowanie androgenów w terapii substytucyjnej u kobiet w okresie menopauzy, Ginekologia Polska, 82/2011.
