Androgeny to grupa hormonów wykazujących działanie maskulinizujące i pobudzające metabolizm białek oraz wzrost organizmu. Zalicza się je do steroidowych hormonów płciowych. Ich spore ilości zaobserwować można u mężczyzn, zwłaszcza od momentu dojrzewania płciowego do andropauzy. Pewne ilości znajdują się jednak również w organizmach kobiet.
Androgeny – charakterystyka
Androgeny są hormonami produkowanymi w organizmach mężczyzn przez komórki Leydiga zlokalizowane w jądrach oraz przez część siatkowatą i pasmowatą kory nadnerczy. U kobiet również produkowane są przez nadnercza, ale i przez jajniki. Zasadniczym hormonem grupy androgenów wydzielanym do krwi jest dehydroepiandrosteron (DHEA). Do jego pochodnych należą także testosteron i estradiol. Pierwotnym substratem do syntezy androgenów jest cholesterol, wstępnie syntetyzowany z glukozy i kwasów tłuszczowych lub pobierany ze źródeł pokarmowych.
Wydzielanie androgenów (bez względu na płeć) jest największe w wieku około 20 lat. Wraz z upływem czasu stężenie androgenów w osoczu krwi spada u obu płci o około 3% na każdy rok. Cały mechanizm ich wydzielania kontroluje ACTH – peptydowy hormon adrenokortykotropowy przysadki mózgowej.
Androgeny – normy
Normy androgenów mogą zmieniać się w zależności od wieku osoby badanej. Przyjmuje się jednak następujące wartości:
- DHEA: 2-10 μmol/l (75-370 μg/dl) w przypadku kobiet i 3-12 μmol/l (110-470 μg/dl) w przypadku mężczyzn;
- testosteron: 9,0-34,7 nmol/l (260-1000 ng/dl) w przypadku mężczyzn i 0,52-2,43 nmol/l (15-70 ng/dl) w przypadku kobiet;
- estradiol – faza folikularna: 84-970 pg/ml (0,3-3,5 nmol/l), owulacja: 13-330 pg/ml (0,48-1,17 nmol/l), faza lutealna: 73-200 pg/ml (0,26-0,73 nmol/l), zaś w przypadku mężczyzn norma wynosi 11,2-50,4 pg/ml.
Zawsze warto zwracać uwagę na zakresy referencyjne przedstawiane przez dane laboratorium, które zajmowało się wykonaniem badania. Znajdują się one na karcie wyników.
Androgeny – funkcje
Androgeny odgrywają kluczowe znaczenie zarówno w organizmach kobiecych, jak i męskich. Pod ich wpływem wzrasta synteza białek i postępuje wzrost organizmu. Rozwijają się niektóre II-rzędowe cechy płciowe o typie męskim. U kobiet wykazują działanie anaboliczne. Do II-rzędowych męskich cech płciowych można zaliczyć następujące:
- zmiana wyglądu i wielkości zewnętrznych narządów płciowych;
- wzrastanie gruczołu krokowego;
- powiększenie krtani i obniżenie tembra głosu;
- pojawienie się zarostu;
- zwiększenie zainteresowania płcią przeciwną;
- poszerzenie ramion i zwiększenie masy mięśniowej;
- zwiększenie czynności gruczołów łojowych (tendencja do zmian trądzikowych).
Dawniej uważano, że androgeny powodują zrastanie się nasad kości długich, co prowadzi do zaprzestania wzrostu. Współcześnie jednak wiadomo, że działanie to wynika z obecności estrogenów w organizmie. Ponadto androgeny kontrolują zatrzymanie sodu, potasu, wody, wapnia, fosforanów i siarczanów, a także wpływają na powiększenie nerek.
Hiperandrogenizm
Częstym zjawiskiem jest tzw. hiperandrogenizm, czyli stan zbyt dużej produkcji androgenów. Objawy są niepokojące zwłaszcza dla kobiet, ponieważ odnoszą się do nadmiernego owłosienia na całym ciele w miejscach typowych dla mężczyzn (np. na brodzie, klatce piersiowej, plecach i pośladkach), obniżenia tembra głosu czy zaburzeń miesiączkowania. Możliwe przyczyny hiperandrogenizmu:
- przerost nadnerczy;
- menopauza;
- zespół policystycznych jajników;
- przyjmowanie leków o działaniu androgennym, np. sterydów;
- nowotwory gonad lub nadnerczy;
- choroby przysadki mózgowej.
Rzadziej problem obserwuje się u mężczyzn, co przeważnie objawia się łysieniem androgenowym oraz różnego rodzaju zmianami skórnymi. Przy podejrzeniu problemów hormonalnych, także w zakresie androgenów, należy jak najszybciej udać się do endokrynologa.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
- Wójcicka M., Skrzeczyńska B., Biernacka J., Stanisławska I., Wpływ testosteronu na organizm człowieka, Edukacja Biologiczna i Środowiskowa, 3/2016.
