Niedoczynność tarczycy to zespół chorobowy związany z niedoborem hormonów tarczycy, prowadzący do spowolnienia procesów metabolicznych. Stanowi najczęściej występującą chorobę gruczołu tarczowego, cierpi na nią 2% populacji, przy czym częściej są to kobiety. Częstotliwość występowania choroby wzrasta wraz z wiekiem.
Niedoczynność tarczycy – przyczyny
Głównymi przyczynami rozwoju nabytej niedoczynności tarczycy są:
- autoimmunologiczne zapalenia tarczycy, np. choroba Hashimoto;
- przebyty poród (u kobiet może rozwinąć się poporodowa niedoczynność tarczycy);
- choroby przysadki lub podwzgórza;
- całkowite lub częściowe wycięcie chirurgiczne gruczołu tarczowego;
- leczenie jodem promieniotwórczym;
- radioterapia okolic szyi;
- nadmierne spożycie jodków;
- przyjmowanie niektórych leków;
- niedobór jodu w środowisku.
Pierwotna wrodzona niedoczynność tarczycy jest najczęściej (bo aż w 70-80%) konsekwencją zaburzeń rozwojowych tarczycy: agenezji (całkowitego braku narządu), aplazji (niewykształcenia narządu, mimo obecności jego zawiązku), hipoplazji (niedorozwoju gruczołu) oraz ektopii (lokalizacji tarczycy w miejscu nietypowym, np. u podstawy języka). Zdecydowanie rzadziej diagnozuje się wtórną wrodzoną niedoczynność, która może być wynikiem: wrodzonych nieprawidłowości podwzgórzowo-przysadkowych, wielohormonalnej niedoczynności przysadki lub izolowanego niedoboru TSH.
Objawy niedoczynności tarczycy
Niedoczynność tarczycy kojarzy się przede wszystkim z przewlekłym zmęczeniem, spowolnieniem ruchowym i nadmierną sennością. Tym samym wzrasta ryzyko depresji, a osobie chorej na co dzień może towarzyszyć uczucie niepokoju. Do pozostałych objawów zaliczamy:
- nadmierną suchość skóry, tendencję do łuszczenia;
- wypadanie włosów i łamliwość paznokci;
- obrzęk niektórych części ciała, zwłaszcza powiek czy twarzy;
- wzrost masy ciała bez konkretnej przyczyny;
- zaparcia;
- pogrubienie języka;
- trudności z pamięcią i koncentracją;
- wole;
- upośledzona tolerancja zimna.
U kobiet mogą pojawić się zaburzenia miesiączkowania, zaś u pacjentów obu płci, niskie libido i problemy z płodnością. Szczególnie niebezpieczna jest wrodzona niedoczynność tarczycy, którą można zdiagnozować już u niemowląt. Jej wczesne objawy obejmują:
- trudności w oddychaniu z towarzyszącą temu sinicą;
- przedłużającą się żółtaczkę noworodkową;
- trudności w karmieniu;
- obecność przepukliny pępkowej;
- opóźnione dojrzewanie szkieletu.
Na radiogramach zauważyć można brak nasady dalszej kości udowej i nasady bliższej piszczeli u donoszonych noworodków. Dzieci z wrodzoną niedoczynnością tarczycy są spokojne, co początkowo nie wzbudza niepokoju rodziców. Dużo śpią, są mało ruchliwe, wiotkie, mało płaczą, rzadko domagają się karmienia.
Diagnostyka niedoczynności tarczycy
Aby zdiagnozować niedoczynność tarczycy w pierwszej kolejności należy wykonać badania krwi pod kątem stężenia hormonów tarczycy. Wykonuje się oznaczenia TSH, czyli tyreotropiny produkowanej przez przysadkę mózgową. Jej podwyższony wynik może świadczyć o niedostatecznej pracy tarczycy. Celem potwierdzenia należy wykonać badanie fT3 i fT4. Przy podejrzeniu choroby Hashimoto zwykle zaleca się badanie pod kątem obecności we krwi chorego autoprzeciwciał anty-TPO oraz anty-TG.
Niedoczynność tarczycy – leczenie
Lekiem z wyboru w przypadku niedoczynności tarczycy jest syntetyczna sól sodowa lewoskrętnej tyroksyny, czyli np. Euthyrox. Posiada właściwości naturalnej tyroksyny. Aby zwiększyć jego biodostępność zaleca się przyjmowanie tabletek około pół godziny przed posiłkiem. W ciężkiej niedoczynności tarczycy oraz w śpiączce hipotyreotycznej stosuje się liotyroninę, będącą syntetyczną lewoskrętną trójjodotyroniną. Niestety, leczenie niedoczynności tarczycy jest długotrwałe, w większości przypadków trwa przez całe życie pacjenta.
Bardzo ważnym elementem leczenia jest dieta w niedoczynności tarczycy. Rozkład podstawowych składników odżywczych jest zbieżny z ogólnymi zaleceniami dla polskiej populacji, należy jednak zwrócić szczególną uwagę na kilka aspektów. Dieta powinna być bogata w jod niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Dozwolone źródła tego pierwiastka w diecie osób z niedoczynnością tarczycy to przede wszystkim: makrela, małże, dorsz, ostrygi, otręby, sól jodowana, wody mineralne oraz czerwone wino. Nie należy rutynowo stosować suplementacji jodem, gdyż jego nadmiar w organizmie może prowadzić do efektu Wolffa-Chainkoffa, związanego z hamowaniem syntezy hormonów tarczycy. Równie ważnymi składnikami, w które powinna obfitować dieta, są selen, żelazo, witamina A, cynk, błonnik pokarmowy oraz witamina C.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Łącka K., Czyżyk A., Leczenie niedoczynności tarczycy, Farmacja Współczesna, 1/2008.
- Liskowska M., Leczenie chorób tarczycy, Łódź 2018.
- Pastusiak K., Michałowska J., Bogdański P., Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 4/2017.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
