Testosteron jest podstawowym hormonem wydzielanym przez jądra, kojarzonym z męskością i popędem seksualnym. Warto jednak wiedzieć, że pewne jego ilości wydzielane są również u kobiet przez inne tkanki organizmu, głównie jajniki i korę nadnerczy, jednak są one znacznie mniejsze i nie mają tak dużego znaczenia dla prawidłowego rozwoju organizmu czy utrzymania cech płciowych. Testosteron należy do hormonów steroidowych z grupą OH w pozycji 17.
Synteza i wydzielanie testosteronu
Testosteron powstaje z cholesterolu w komórkach Leydiga w jądrach oraz z androstendionu w korze nadnerczy. Bez względu na miejsce produkcji i syntezy, procesy te wyglądają podobnie. Narządy różnią się jedynie systemem enzymów, które zawierają. Wydzielanie testosteronu kontroluje LH, zaś mechanizm według którego LH stymuluje komórki Leydiga obejmuje zwiększenie wytwarzania cAMP przez receptor serpentynowy LH. Prawidłowa ilość wydzielanego testosteronu u dorosłych mężczyzn wynosi od 4 do 9 ng/dl. Synteza testosteronu rozpoczyna się już w okolicach 7. tygodnia życia płodowego.
Około 98% testosteronu w osoczu wiąże się z proteinami: 65% z beta-globuliną o nazwie gonadalna globulina wiążąca hormony steroidowe, zaś 33% z wiąże się z albuminami. Stężenie omawianego hormonu we krwi mężczyzn wynosi 300-1000 ng/dl, natomiast we krwi kobiet około 30-70 ng/dl. Niewielka ilość krążącego testosteronu ulega przekształceniu w estradiol, lecz w większości przemienia się on jednak w androsteron i jego izomer. Ulega wydaleniu wraz z moczem.
Testosteron – funkcje w organizmie mężczyzny
Testosteron jest hormonem odpowiadającym za:
- kształtowanie się drugorzędowych cech męskich, takich jak zainteresowanie płcią przeciwną, wzrost zarostu, zwiększanie gruczołu krokowego, kształtowanie się penisa;
- nadprodukcja sebum i potliwość ciała;
- hamowanie wydzielania LH z przysadki mózgowej;
- udział w reakcjach białkowo-anabolicznych;
- modulowanie komórkowej odpowiedzi układu odpornościowego;
- stymulowanie wzrostu;
- podtrzymywanie spermatogenezy wspólnie z FSH.
Podobnie jak inne steroidy, testosteron wiąże się z receptorem wewnątrzkomórkowym, a kompleks receptor-steroid wiąże się następnie z DNA w jądrze komórkowym. Ułatwia tym samym transkrypcję wielu genów. Niedobór testosteronu powoduje wady rozwojowe, takie jak spodziectwo czy obojnactwo rzekome męskie.
Testosteron – funkcje w organizmie kobiety
W organizmie kobiety testosteron wykazuje działanie antagonistyczne w stosunku do estrogenów, w związku z czym odpowiada między innymi za:
- zahamowanie laktacji;
- hamowanie wydzielania gonadotropin z przysadki mózgowej;
- zmniejszanie krwawienia i obrzęku piersi przed i w trakcie menstruacji.
Nadmiar tego hormonu w organizmie żeńskim powoduje wystąpienie męskich cech płciowych, czyli zmianę sylwetki ciała, obniżenie tembru głosu czy nadmierne, nieprawidłowe owłosienie ciała (np. charakterystyczny wąsik nad górną wargą). W przypadku kobiet produkcja testosteronu zależy od poszczególnych dni cyklu miesiączkowego – najniższe stężenie hormon ten osiąga w fazie folikularnej, natomiast najwyższe w fazie lutealnej wczesnym rankiem.
Badanie poziomu testosteronu
Najczęściej badanie to wykonują mężczyźni celem oceny funkcji jąder i wskazania ewentualnych nieprawidłowości w tym zakresie. Przy przekroczeniu norm tego hormonu wzrasta ryzyko raka prostaty czy miażdżycy tętnic, natomiast przy niedoborach najbardziej oczywistą konsekwencją jest bezpłodność. Wskazaniami do wykonania badania są następujące jednostki chorobowe lub ich podejrzenie:
- guzy jąder, guzy jajników;
- marskość wątroby;
- zespół policystycznych jajników;
- hirsutyzm;
- nowotwór i guzy kory nadnerczy;
- wrodzony przerost kory nadnerczy.
Badanie to wykonuje się również jako podstawowa diagnostyka w przypadku opóźnionego rozwoju płciowego, zwykle u mężczyzn. Do pozostałych wskazań zaliczamy przewlekły trądzik, łysienie, znaczne wahania nastroju oraz niskie libido. Pobieranym materiałem jest krew żylna.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 bioalgi
Koenzym Q10 bioalgi to naturalny suplement o wysokiej jakości, zawiera związki które chronią organizm przed wolnymi rodnikami. Dodatkowo koenzym Q10 uczestniczy w każdym procesie fizjologicznym komórek organizmu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wójcicka M., Skrzeczyńska B., Biernacka J., Stanisławska I., Wpływ testosteronu na organizm człowieka, Edukacja Biologiczna i Środowiskowa, 3/2016.
- Mroczko B., Mędraś M., Niektóre problemy związane z oznaczaniem testosteronu, Endokrynologia Polska, 5/2007.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
