Melatonina to hormon produkowany w organizmie człowieka głównie po zmroku, ponieważ brak światła stymuluje ten proces. W miarę uwalniania się do krwi przez szyszynkę znajdującą się w mózgu stajemy się coraz bardziej senni, ostatecznie zapadając w głęboki sen. Niestety, w dzisiejszych czasach obserwuje się niedobory tego hormonu i zahamowanie naturalnej syntezy, co prowadzi do wielu zaburzeń snu. Duży wpływ na to ma wszechobecność różnych, sztucznych źródeł światła (telewizory, komputery, lampki nocne, komórki).
Synteza melatoniny
Synteza melatoniny w szyszynce przebiega w rytmie okołodobowym wytwarzanym przez endogenny zegar biologiczny. Rytm ten synchronizuje się z warunkami oświetlenia środowiska. Wspomniany fizjologiczny zegar biologiczny znajduje się w jądrach nadskrzyżowaniowych przedniej części podwzgórza. Cała droga neuronalna, którą musi przejść impuls świetlny, aby dotrzeć do szyszynki, prezentuje się następująco:
- siatkówka oka;
- szlak siatkówkowo-podwzgórzowy;
- jądro nadskrzyżowaniowe (nucleus suprachiasmaticus – SCN);
- jądro przykomorowe;
- przyśrodkowa wiązka przodomózgowia;
- pokrywa międzymózgowia;
- jądro pośrednio-boczne rdzenia kręgowego;
- zwój szyjny górny;
- zazwojowe włókna współczulne;
- komórki szyszynki.
U znacznej większości osób najwyższe stężenie melatoniny w organizmie ma miejsce między godziną 2. a 4. w nocy. Za syntezę melatoniny odpowiada odpowiednia ilość tryptofanu w ustroju, który po procesach hydroksylacji i dekarboksylacji staje się serotoniną. Co ciekawe, poza szyszynką melatonina w pewnych ilościach jest produkowana również przez siatkówkę oka i komórki przewodu pokarmowego. Najwyższym poziomom melatoniny w ustroju towarzyszy najniższa temperatura ciała, uczucie znużenia, spadek koncentracji i zmęczenie. Ekspozycja na światło słoneczne lub nawet sztuczne światło lampy skutecznie hamuje syntezę melatoniny, zmniejszając uczucie senności.
Zobacz również: Problemy ze snem.
Za co odpowiada melatonina?
Główną rolą tego związku jest koordynacja rytmów biologicznych, przede wszystkim rytmu sen-czuwanie. Sygnałem zbliżających się miesięcy jesienno-zimowych i wiosenno-letnich jest odpowiednie wydłużenie lub skrócenie okresu podwyższonych stężeń melatoniny. Innymi słowy, melatonina jest niezbędna do zaśnięcia. Udowodniono jednak, że to nie jej jedyna funkcja, ponieważ dodatkowo:
- reguluje ciśnienie tętnicze krwi oraz funkcję nerek;
- bierze udział w termoregulacji ciała;
- wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego;
- moduluje procesy odpornościowe.
Poza ośrodkowym układem nerwowym receptory melatoniny są zlokalizowane w większości komórek i tkanek organizmu, m.in. w gonadach, układzie krążenia, a także w narządach i komórkach układu odpornościowego. Zdolność eliminowania wolnych rodników wykazują także metabolity melatoniny, potęgując jej działanie antyoksydacyjne.
Zmniejszony poziom melatoniny w organizmie
Obniżenie syntezy i tym samym poziomu melatoniny w organizmie obserwuje się u pacjentów stosujących niektóre leki, głównie niesteroidowe leki przeciwzapalne czy antagonistów receptorów beta-adrenergicznych. Tutaj należy wspomnieć, że leki przeciwdepresyjne działają odwrotnie, podnosząc poziom melatoniny. Niedobór melatoniny ma miejsce w przebiegu wielu chorób, m.in. hormonalnych, sercowo-naczyniowych, marskości wątroby czy osłabieniu odporności. Udowodniono, że osoby z przewlekłym niedoborem melatoniny są bardziej podatne na stres, a więc i na tworzenie się nadmiaru wolnych rodników w organizmie. To z kolei przekłada się na zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów, cukrzycy, miażdżycy, chorób zapalnych oczu czy chorób neurodegeneracyjnych.
Przyjmowanie melatoniny
Melatonina jest dostępna w tabletkach i wykorzystywana głównie do walki z bezsennością i innymi zaburzeniami snu. Mogą po nią sięgać osoby często podróżujące samolotem (jet-lag – zespół nagłej zmiany strefy czasowej), zestresowane i żyjące w biegu. Udowodniono jej wysokie bezpieczeństwo, związek nie wykazuje żadnych działań niepożądanych, o ile jest stosowany w dawkach terapeutycznych. Do jedynych przeciwwskazań zaliczamy uczulenie na którykolwiek składnik leku oraz ciążę ze względu na brak badań klinicznych. Przyjmowanie melatoniny jest bezpieczne i nawet jeśli trwa dłuższy czas nie powoduje uzależnienia.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zawilska J., Melatonina – hormon o działaniu pro nasennym, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2008.
- Brzęczek M., Słonka K., Hyla-Klekot L., Melatonina – hormon o plejotropowym działaniu, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 2/2016.
- Mańka S., Majewska E., Immunoregulacyjne działanie melatoniny. Mechanizm działania i wpływ na komórki procesu zapalnego, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 70/2016.
- Skwarło-Sońta K., Majewski P., Melatonina, wielofunkcyjna cząsteczka sygnałowa w organizmie ssaka: miejsca biosyntezy, funkcje, mechanizmy działania, Folia Medica Lodziensia, 1/2010.
