Chemioterapia to jedna z często stosowanych metod leczenia nowotworów. Polega na podawaniu cytostatyków celem zniszczenia możliwie największej liczby komórek nowotworowych w organizmie chorego na raka. Chemioterapię najczęściej stosuje się w skojarzeniu z innymi metodami leczenia onkologicznego (chirurgią, radioterapią, lekami celowanymi i immunoterapią).
Chemioterapia w praktyce
Rozważając rozpoczęcie chemioterapii należy mieć na uwadze rodzaj i charakter nowotworu, ponieważ nie każdy rak poddaje się działaniu chemii. Nowotwory dzielimy zgodnie z ich wrażliwością na te o:
- wysokiej chemiowrażliwości – np. białaczki, chłoniaki, rak jąder, drobnokomórkowy rak płuc;
- średniej chemiowrażliwości – np. rak piersi, rak jelita grubego, niedrobnokomórkowy rak płuc;
- niskiej chemiowrażliwości – np. rak głowy i szyi, rak żołądka, rak trzustki, rak przełyku.
Warto także wiedzieć, przy których nowotworach chemioterapia jest metodą podstawową, a przy których stanowi jedynie metodę uzupełniającą leczenie. Metodę podstawową stanowi w przypadku m.in.:
- mięsaka Ewinga;
- guza Wilmsa;
- ziarnicy złośliwej;
- ostrych białaczek szpikowych i limfatycznych;
- neuroblastomy;
- chłoniaków nieziarniczych o wysokiej złośliwości.
Z kolei metodą uzupełniającą jest w przypadku leczenia:
- raka jądra lub jajnika;
- raka gruczołu piersiowego;
- mięsaka tkanek miękkich;
- mięsaka kościopochodnego;
- raka jelita grubego.
Onkolog musi wykazywać się ogromną wiedzą z zakresu nie tylko nowotworów i chorób przewlekłych, ale i farmakologii. Nieodpowiednio dobrane leki lub ich dawki mogą przynieść wiele szkód.
Na czym polega chemioterapia?
Chemioterapia polega na niszczeniu komórek nowotworowych za pomocą odpowiednio dobranych środków chemicznych, zwanych powszechnie cytostatykami. Przebieg chemioterapii jest różny, w zależności od potrzeb, wieku i stanu zdrowia pacjenta, a przede wszystkim w zależności od rodzaju i charakteru nowotworu. Stosuje się więc leki w tzw. monoterapii (wyłącznie jeden lek cytostatyczny przez cały okres trwania leczenia) i polichemioterapii (kilka różnych leków w określonym schemacie). Leki podawane są w sekwencjach, czyli najczęściej co kilka dni lub tygodni. W niektórych przypadkach nie stosuje się jednak przerw między dawkami.
Leki w chemioterapii
Do zarejestrowanych i legalnych leków stosowanych w chemioterapii doustnej w Polsce należą:
- cyklofosfamid – wiele rodzajów nowotworów oraz choroby autoimmunologiczne;
- chlorambucil – zaawansowany rak piersi i jajników, przewlekła białaczka limfatyczna;
- busulfan – przewlekłe zespoły mieloproliferacyjne;
- melfalan – szpiczak mnogi;
- hydroksykarbamid – przewlekłe zespoły mieloproliferacyjne, czerniak złośliwy;
- tioguanina – ostre białaczki;
- merkaptopuryna – ostre białaczki;
- metotreksat – wiele rodzajów nowotworów oraz choroby autoimmunologiczne;
- kapecytabina – nowotwory przewodu pokarmowego;
- etopozyd – białaczki, chłoniaki, nowotwory ośrodkowego układu nerwowego, rak jajnika i jąder, rak płuc;
- tomozolamid – pierwotne i wtórne nowotwory ośrodkowego układu nerwowego;
- idarubicyna – ostre białaczki.
Niejednokrotnie niska biodostępność leku doustnego jest przyczyną stosowania jego odpowiednika dożylnego. Obecnie trwają również badania nad możliwościami zwiększenia biodostępności cytostatyków w postaci doustnej.
Zgoda na leczenie
Obowiązkiem lekarza jest poinformowanie pacjenta o przebiegu planowanego leczenia oraz fizjologii chemioterapii. Pacjent musi szczegółowo znać możliwe powikłania i skutki uboczne, a także ryzyko, że mimo podjętego leczenia nowotwór nie zostanie wyleczony. Dopiero po zapoznaniu się z wszystkimi kwestiami otrzymuje formularz do podpisania. Jest to zgoda na rozpoczęcie leczenia. Po złożeniu podpisu lekarze mogą rozpocząć chemioterapię.
Chemioterapia – skutki uboczne
Chemioterapia wiąże się z wystąpieniem licznych skutków ubocznych, z których najbardziej rozpoznawalnym jest utrata włosów. Wypadanie włosów towarzyszy każdej chemioterapii, pojawia się już po 1-2 tygodniach od rozpoczęcia przyjmowania leków. Po zakończeniu chemioterapii włosy odrastają. Do pozostałych skutków ubocznych zaliczamy:
- nudności i wymioty;
- znaczne osłabienie odporności;
- uszkodzenie szpiku kostnego;
- neuropatie czuciowe i ruchowe;
- zaburzenia równowagi;
- zawroty głowy;
- zapalenie błony śluzowej jamy ustnej i jelit;
- biegunki;
- zaburzenia rytmu serca;
- utratę płodności i libido;
- zespoły zakrzepowo-zatorowe.
I wiele innych. Dokładne działania niepożądane zależą również od rodzaju podanego leku.
Ile trwa chemioterapia?
Długość chemioterapii zależy od wielu czynników, w tym rodzaju i zaawansowania nowotworu oraz rodzaju podanych leków. Pierwszy cykl trwa od tygodnia do miesiąca, przy czym koniecznych jest kilka cyklów. Całkowity czas trwania leczenia może wynosić kilka miesięcy.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Magoń M., Jędrzejczak W., Chemioterapia doustna, Współczesna Onkologia, 1/2003.
- Czajka P., Chemioterapia. Poradnik dla pacjentów, Wielkopolskie Centrum Onkologii.
- Strąg-Lemanowicz A., Leppert W., Rola onkologicznego leczenia systemowego u pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową, Medycyna Paliatywna w Praktyce, 1/2014.
