Nadmierna senność może mieć wiele przyczyn – zarówno fizjologicznych, jak i chorobowych. Jeśli ma charakter nawracający lub towarzyszy człowiekowi praktycznie cały czas, należy skonsultować się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej. Taka sytuacja znacznie ogranicza jakość codziennego funkcjonowania.
Nadmierna senność – przyczyny
Nadmierna senność, jeśli występuje sporadycznie, może po prostu wynikać z niewyspania się (zbyt krótki sen, przerywany sen, chwilowa bezsenność, jet lag, praca na nocnej zmianie itd.). W dzisiejszych czasach brak energii w ciągu dnia i wzmożoną senność nierzadko określa się jako konsekwencja współczesnego stylu życia, do czego przyczynia się nieregularny tryb dnia, częste korzystanie z urządzeń elektronicznych, zwłaszcza przed snem, brak aktywności fizycznej. Jeśli jednak cała noc była przespana, a mimo to człowiek jest nadmiernie senny w ciągu dnia, przyczyn należy upatrywać m.in. w:
- niedoborach pokarmowych – zwłaszcza koenzymu Q10, witaminy C, witaminy D, żelaza, magnezu;
- niedokrwistości;
- zaburzeniach odżywiania;
- chorobach jelit, w tym w zespole jelita drażliwego, celiakii lub zespołach złego wchłaniania;
- zespołach hiperkalcemicznych;
- cukrzycy;
- chorobach tarczycy, w tym w chorobie Hashimoto i niedoczynności tarczycy;
- gruźlicy;
- niedociśnieniu tętniczym;
- nadwadze i otyłości;
- nietolerancjach pokarmowych;
- chorobach z autoagresji (autoimmunologicznych);
- niewydolności serca, nerek, wątroby;
- zaburzeniach snu, w tym w obturacyjnym bezdechu sennym;
- depresji i innych chorobach psychicznych;
- zatruciach;
- alkoholizmie.
I wielu innych. Nadmierna senność w ciągu dnia może być także skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych leków. Przede wszystkim jednak o nadmiernej, patologicznej senności mówi się w kontekście narkolepsji. Narkolepsja to choroba polegająca na pojawianiu się w ciągu dnia epizodów trudnej do opanowania senności, która bardzo szybko przechodzi w sen trwający od kilku sekund do kilkunastu minut. Jest zaburzeniem o podłożu psychicznym, choć jej przyczyny wciąż nie zostały w pełni poznane. Wykazano jedynie, że wiążą się z nieprawidłową regulacją fazy REM.
Zobacz również: Fazy snu.
Nadmierna senność – objawy
Nadmierna senność to nic innego jak uczucie zmęczenia i potrzeby położenia się spać, występujące w ciągu dnia, czyli w części doby, która teoretycznie przeznaczona jest na aktywność. Osoba odczuwająca senność staje się automatycznie mało wydajna, wzrasta jej próg bólu, pogarsza się pamięć i koncentracja. Przekłada się to na wykonywanie obowiązków domowych czy zawodowych, a nawet na relacje z innymi. W przebiegu nadmiernej senności mogą pojawiać się objawy współtowarzyszące, które zależą jednak od przyczyn patologicznych, które tę senność wywołały. Przykładowo przy niedoborach żelaza zaobserwować można jednocześnie bladość skóry i zawroty głowy, zaś przy chorobach tarczycy – nagłe chudnięcie lub tycie, nadmierne wypadanie włosów i kołatanie serca.
Diagnostyka nadmiernej senności
Jeśli nadmierna senność nie wynika ze stylu życia czy niewyspania się w nocy, należy wdrożyć szczegółową diagnostykę. Badaniami pierwszego wyboru są:
- badanie moczu;
- morfologia krwi;
- panel nerkowy;
- panel wątrobowy;
- ocena hormonów płciowych i hormonów tarczycy;
- ocena poziomu witamin i minerałów.
Jeśli wyniki są prawidłowe, pacjenta diagnozuje się w kierunku narkolepsji – zwłaszcza jeśli istnieją ku temu wskazania (senność kończy się chwilowymi epizodami snu trudnymi do powstrzymania). Wówczas, w zależności od wskazań neurologa, wykonać można analizę płynu mózgowo-rdzeniowego (ocena neuroprzekaźnika oreksyny), badanie neuroobrazowe mózgu oraz badania neurofizjologiczne.
Nadmierna senność – leczenie
Jeśli nadmierna senność wynika z chorób ostrych lub przewlekłych, dąży się do ich wyleczenia lub ustabilizowania, najczęściej za pomocą farmakoterapii i modyfikacji stylu życia. Wdrożenie zdrowych nawyków związanych z higieną snu ma znaczenie zawsze, bez względu na przyczynę nadmiernej senności. Jeśli pacjent zacznie dobrze wysypiać się nocą, prawdopodobieństwo zmęczenia i senności w ciągu dnia będzie niższe.
Należy również pozostać aktywnym fizycznie (co rozbudza i dotlenia organizm), suplementować preparaty dodające energii (np. koenzym Q10, żeń-szeń, kofeina, guarana, tauryna) oraz unikać używek, zwłaszcza alkoholu. W leczeniu narkolepsji zastosowanie znajdują leki stymulujące i pobudzające układ nerwowy do pracy, przedłużające stan czuwania. Pacjent może ponadto przyjmować leki przeciwdepresyjne.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 bioalgi
Koenzym Q10 bioalgi to naturalny suplement o wysokiej jakości, zawiera związki które chronią organizm przed wolnymi rodnikami. Dodatkowo koenzym Q10 uczestniczy w każdym procesie fizjologicznym komórek organizmu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Żarowski M., Szczerba A., Malendowicz-Major B., Jankowska A., Nawracająca hipersomnia, Neurologia Dziecięca, Vol. 29/2020, nr 58.
- Szelenberger W., Hipersomnie pochodzenia ośrodkowego, Pneumonologia i Alergologia Polska, 1/2007.
- Zawilska J., Woldan-Tambor A., Płocka A., Kużajska K., Wojcieszak J., Narkolepsja: etiologia, obraz kliniczny, diagnostyka i leczenie, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 66/2012.
