Fazy snu to naprzemienne etapy pojawiające się podczas spania, różniące się między sobą reakcją fizjologiczną organizmu. Dla zachowania zdrowia fizycznego i zdrowia psychicznego ważne jest, aby fazy te pojawiały się w prawidłowy sposób. Niestety w dzisiejszych czasach coraz powszechniejsze są zaburzenia snu.
Fazy snu – charakterystyka
Wiele osób myśli, że podczas snu nic się nie dzieje – organizm po prostu się wyłącza. Tym bardziej, jeśli takie osoby nie pamiętają marzeń sennych. Nic bardziej mylnego. Warto wiedzieć, że podczas snu zachodzi szereg reakcji fizjologicznych organizmu, a każda osoba śni kilka lub kilkanaście snów. Nawet jeśli tego nie pamięta. Na sen składają się dwie odmienne fazy snu, następujące po sobie cyklicznie:
- faza NREM – tzw. faza snu klasycznego, związana z wolnymi ruchami gałek ocznych;
- faza REM – tzw. faza snu paradoksalnego, związana z szybkimi ruchami gałek ocznych.
Cykl naprzemiennie pojawiających się faz powtarza się 4-5 razy w ciągu nocy, co około 90 minut. Przejście wszystkich cykli gwarantuje, że sen będzie efektywny.
Faza NREM
Podczas jej trwania mózg wyłącza większość funkcji lub zmniejsza ich nasilenie. Spada ciśnienie tętnicze krwi i zużycie glukozy, zwalnia akcja serca. Co niezwykle istotne z medycznego punktu widzenia, pojawia się sen głęboki, w którym organizm zaczyna się regenerować. To właśnie ta faza odpowiada za budzenie się wypoczętym oraz za zwalczanie infekcji. Jest istotna dla utrzymania odporności organizmu. Aby obudzić śpiącego będącego w fazie głębokiej, potrzebne są silniejsze bodźce.
Podczas fazy NREM aktywność bioelektryczna mózgu wyraźnie zmienia się względem stanu czuwania. Rejestruje się fale theta i wolne fale delta (stąd inna nazwa tej fazy snu – sen wolnofalowy). Temperatura ciała stopniowo obniża się aż do około 36,1 stopni C. Marzenia senne, jeśli w ogóle się pojawiają, są mało wyraźne i zwykle trudne do zapamiętania.
Faza REM
Podczas niej pojawiają się marzenia senne, ale też odbywa się zapamiętywanie informacji przyswojonych w ciągu dnia. Obecnie przypuszcza się, że w REM trwa proces reorganizacji połączeń synaptycznych w mózgu, który ma na celu uporządkowanie przepływu informacji nerwowych oraz istniejących śladów pamięciowych. To faza szczególnie ważna dla uczniów i studentów. Dzięki zwiotczeniu mięśni w tej fazie zostaje usunięte napięcie z podatnych na zmęczenie okolic kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego. Zwalnia metabolizm, znikają hormony stresu, do krwi uwalniany jest hormon wzrostu, który odbudowuje tkanki i sprzyja gojeniu ran. Ciekawostką jest, że to właśnie faza REM służy emocjonalnemu radzeniu sobie z problemami minionego dnia.
Sen REM nazywa się paradoksalnym ze względu na to, że aktywność kory mózgowej w jego przebiegu przypomina aktywność podczas czuwania. W badaniu EEG rejestruje się głównie rytmy beta i gamma, odzwierciedlające dużą, mało skoordynowaną aktywność komórek nerwowych. Ponadto wzrasta tętno i ciśnienie krwi, a akcja oddechowa przyspiesza.
Zaburzenia snu
Najczęściej występującym zaburzeniem snu jest bezsenność, a więc trudność w zapadnięciu w sen. Taka osoba może przez wiele godzin leżeć w łóżku i przewracać się z boku na bok, lecz mimo późnej godziny upragniony sen wciąż nie nadchodzi. To wyjątkowo uciążliwa dolegliwość, ponieważ od jakości snu zależy ogólne zdrowie oraz samopoczucie. Pozostałymi zaburzeniami snu są m.in.:
- narkolepsja – choroba neurologiczna cechująca się nadmierną sennością w ciągu dnia;
- somnambulizm – inaczej lunatykowanie;
- lęki nocne, koszmary nocne;
- chrapanie pierwotne.
Warto wspomnieć również o podstawowym podziale zaburzeń snu:
- hipersomnia – nadmierna senność pojawiająca się także w ciągu dnia;
- dyssomnia – zaburzenia rytmu snu i czuwania;
- parasomnia – dysfunkcje towarzyszące snowi i budzeniu;
- insomnia – zaburzenia zapoczątkowania i utrzymania snu.
Wszystkie przewlekłe zaburzenia snu wymagają obserwacji i diagnostyki. Ich diagnostyką i leczeniem zajmuje się przeważnie lekarz neurolog. W wielu przypadkach można za pomocą domowych, prostych sposobów wpływać na jakość snu.
Polecane produkty:
|
Omega 3 - czysty olej z Pachnotki zwyczajnej
Olej omega 3 to 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy, witaminę E, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- E., Jernajczyk W., Standardy leczenia zaburzeń rytmu okołodobowego snu i czuwania Polskiego Towarzystwa Badań nad Snem i Sekcji Psychiatrii Biologicznej Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Psychiatria Polska, 5/2017.
- Bidzan L., Zaburzenia snu w wieku podeszłym, Geriatria, 5/2011.
- Krysiak-Rogala K., Jernajczyk W., Zaburzenia snu u dzieci i młodzieży z zaburzeniami i chorobami psychicznymi – zaburzenia afektywne i lękowe, Psychiatria Polska, 2/2013.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
