Na prawidłowy, fizjologiczny sen składają się 2 naprzemiennie występujące fazy snu – faza REM oraz faza NREM. Każda z nich ma ogromne znaczenie biologiczne i wpływa na funkcjonowanie organizmu podczas nocnego odpoczynku i po wybudzeniu się. Czym różnią się one między sobą? I jaka jest szczegółowa charakterystyka fazy REM?
Faza REM – co to jest?
Na podstawie parametrów rejestrowanych w standardowym polisomnogramie, takich jak zapis czynności bioelektrycznej mózgu (EEG), elektrookulogram (EOG) oraz zapis czynności bioelektrycznej mięśni (EMG), stwierdzono, że sen składa się z dwu stanów:
- snu REM (ang. rapid eye movement, sen z szybkimi ruchami gałek ocznych);
- snu NREM (ang. non rapid eye movement, sen z wolnymi ruchami gałek ocznych).
Faza NREM to sen wolnofalowy, następujący tuż po zaśnięciu. To czas, kiedy organizm się regeneruje, spada ciśnienie tętnicze krwi, jelita pracują wolniej, a oddech się wyrównuje. Szczególne zainteresowanie wzbudza jednak faza snu REM, podczas której zaobserwować można m.in. szybkie ruchy gałek ocznych. Właśnie w tej fazie pojawiają się marzenia senne, czy też u niektórych osób -koszmary senne. Choć wiele osób twierdzi, że śniła całą noc, od momentu zamknięcia oczu, jest to błędne przekonanie. Faza REM jest najkrótsza ze wszystkich faz snu i pojawia się kilkukrotnie w ciągu spania, naprzemiennie z fazą NREM, podczas której marzenia senne się nie pojawiają. Podczas fazy REM obserwuje się m.in.:
- szybkie ruchy gałek ocznych;
- atonię mięśni – dotyczy ona nie tylko mięśni gałkoruchowych, ale również mięśni ucha wewnętrznego czy mięśni oddechowych;
- przyspieszenie tętna;
- nieregularność oddechów;
- drżenia mięśni, możliwość podświadomego wykonywania ruchów, np. ręką czy ramieniem.
Podczas fazy REM najtrudniej jest obudzić śpiącą osobę i nie powinno się tego robić, jeśli nie jest to konieczne.
Faza REM – ile trwa?
Faza NREM zdecydowanie przeważa podczas snu, zajmuje bowiem 75-80% czasu trwania głównego epizodu snu dobowego. Z kolei faza snu REM stanowi zaledwie 20-25% całego snu. Sen wolnofalowy przeważa w pierwszej trzeciej części nocy, a sen REM – w ostatniej trzeciej części. NREM i REM tworzą cykl snu o czasie trwania 90-110 min. Cykl ten powtarza się kilkukrotnie w ciągu nocy. Pojedynczy epizod fazy REM trwa zaledwie 15 minut.
Zaburzenia faz snu
Jednym z zaburzeń faz snu jest tzw. zespół przyspieszonej fazy snu. Polega na regularnym zasypianiu i budzeniu się o kilka godzin wcześniej w stosunku do standardowo przyjętych norm, przy zachowanej długości snu. Pacjenci zazwyczaj zasypiają między godziną 18 a 21, budzą się zaś między 2 a 5 nad ranem. Osoby cierpiące na zespół przyspieszonej fazy snu skarżą się na poranną bezsenność oraz odczuwają znaczne zmęczenie i senność późnym popołudniem i we wczesnych godzinach wieczornych. Częstotliwość występowania problemu wzrasta wraz z wiekiem – dotyczy do 1% seniorów. Przyczyny nie są znane. Największą skuteczność w leczeniu przypisuje się natomiast terapii z wykorzystaniem światła białego.
Innym zaburzeniem jest tzw. zespół opóźnionej fazy snu. Przeważnie występuje u ludzi młodych, do 30. roku życia. Charakteryzuje się opóźnieniem fazy głównego epizodu snu o 3 do 6 godzin w stosunku do pożądanej lub społecznie akceptowanej pory zasypiania. Część przypadków mylnie diagnozuje się jako bezsenność. Pacjenci przeważnie nie mogą zasnąć wcześniej niż między 2 a 6 rano, zaś budzą się w okolicy południa. Patogeneza nie została w pełni poznana. W leczeniu stosuje się głównie fototerapię lub suplementację melatoniny.
Brak fazy REM
Brak fazy REM jest poważnym problemem, uniemożliwiającym człowiekowi efektywne wysypianie się. Należy jednak zaznaczyć, że zapominanie snów nie wskazuje na brak fazy REM. Wiele osób budząc się rano, twierdzi, że nocą nic im się nie śniło, co nie jest prawdą. Każdej nocy pojawia się kilka, a nawet kilkanaście różnych snów, jednak rano są one szybko zapominane, jeszcze przed faktycznym wybudzeniem się. Aby zaobserwować występowanie poszczególnych faz snu, najlepiej udać się na badanie nazywane polisomnografią. Brak fazy REM może być pierwszym objawem rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona czy otępienie.
Polecane produkty:
|
Chlorella 100% naturalna
Chlorella w tabletkach to naturalna alga z rozerwaną ścianą komórkową (chroniona patentem) w postaci suplementu diety. Została wytworzona wyłącznie z suszonych, jednokomórkowych mikroskopijnych alg. Pomaga m.in. wyeliminować metale ciężkie z organizmu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zawilska J., Półchłopek P., Wojcieszak J., Andrzejczak D., Chronobiologiczne zaburzenia snu: obraz kliniczny, podejścia terapeutyczne, Farmakologia Polska, 3/2010.
- Szelenberger W., Neurobiologia snu, Via Medica, 1/2007.
- Tafil-Klawe M., Od obserwacji snu do medycyny snu, Problemy Nauk Biologicznych, 2/2014.
- Iwańczuk W., Guźniczak P., Neurofizjologiczne uwarunkowania procesów snu, czuwania, świadomości i przytomności. Część 2, Anestezjologia Intensywna Terapia, 2/2015.
