Kwas EPA (inaczej: kwas eikozapentaenowy) to związek chemiczny należący do grona Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych (NNKT) z rodziny Omega 3. Jego spożycie jest niezmiernie ważne w diecie każdego człowieka – EPA wpływa niemal na każdy układ ustroju, wspierając jego czynność i wzmacniając budowę.
Kwas EPA – charakterystyka
Kwas EPA posiada wzór sumaryczny C20H30O2 i masę molową 302,451 g/mol. To wielonienasycony kwas tłuszczowy, w którym grupa karboksylowa lokalizuje się na końcu 19-członowego łańcucha węglowodorowego, zawierającego 5 wiązań podwójnych o konfiguracji cis. Łączą się one ze sobą mostkami metylenowymi. Licząc od ostatniego węgla w łańcuchu, pierwsze wiązanie podwójne można zidentyfikować przy trzecim atomie węgla. Do rodziny Omega 3, poza omawianym kwasem, zalicza się również: ALA (kwas linolenowy) oraz DHA (kwas dokozaheksaenowy).
Kwas EPA – gdzie występuje?
Za najbogatsze źródło kwasu EPA uznaje się współcześnie tłuste ryby morskie, takie jak łososie, halibuty, śledzie, szprotki, sardynki czy makrele, a także algi morskie, owoce morza oraz oleje roślinne. Spośród olejów roślinnych największą jego zawartością cechują się:
- olej lniany;
- olej rzepakowy;
- olej z orzechów włoskich.
Nieco mniejsze ilości EPA znajdują się w orzechach (zwłaszcza w orzechach włoskich), w nasionach chia oraz w pestkach dyni.
Kwas EPA – właściwości zdrowotne
Udowodniono, że kwas EPA hamuje procesy zapalne w organizmie, tym samym łagodząc wiele objawów chorób przewlekłych, w tym RZS, dny moczanowej, alergii czy chorób zapalnych jelit. Ich odpowiednia podaż jest niezmiernie ważna u pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi, ale nie tylko. Stany zapalne bywają konsekwencją nadmiaru wolnych rodników, na które z kolei narażony jest każdy, kto żyje w stresie, pali papierosy, prowadzi niezdrowy tryb życia, nie wysypia się, a nawet przewlekle przyjmuje leki.
Kwas EPA korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy, chroniąc przed miażdżycą i nadciśnieniem tętniczym, obniżając stężenie cholesterolu LDL oraz regulując ciśnienie krwi. Wspiera też układ nerwowy, poprawiając przewodnictwo nerwowe, przeciwdziałając wahaniom nastroju i depresji oraz znacznie poprawiając pamięć i koncentrację. Na podstawie licznych badań wykazano, że spożycie Omega 3 korzystnie wpływa na samopoczucie, libido, płodność. Wszystko przez to, że kwasy tłuszczowe budują błony komórkowe niemal wszystkich komórek w organizmie.
Pewnym faktem jest również, że Omega 3 (w tym EPA) poprawiają kondycję skóry. Opóźniają procesy starzenia się skóry, sprawiają, że jest elastyczna, jędrna i pełna blasku. Zmniejsza się też ryzyko ewentualnych wyprysków czy zmian skórnych. EPA reguluje gospodarkę hormonalną i wpływa na właściwe krzepnięcie krwi czy gojenie się ran. Co istotne, jest związkiem niezbędnym do prawidłowego rozwoju płodu, dlatego powinien znaleźć się w diecie ciężarnej (wspólnie z DHA).
Niedobór kwasu EPA
Niedobór EPA rozważa się w kontekście niedoboru wszystkich kwasów tłuszczowych z rodziny Omega 3. Przy przewlekłym niedoborze obserwuje się m.in.:
- osłabienie odporności i podatność na infekcje;
- stany depresyjne, wahania nastroju;
- bezsenność;
- niskie libido i spadek płodności;
- zaburzenia pamięci i koncentracji;
- pogorszenie gojenia się ran i uszkodzeń tkanek;
- alergie, zaczerwienienie spojówek, świąd skóry;
- wypryski, trądzik, egzemę;
- wahania ciśnienia tętniczego krwi;
- suchość skóry i jej nadmierne napięcie, w tym pękanie pięt;
- skurcze mięśniowe.
Niedobory Omega 3 najlepiej uzupełniać wraz z dietą, choć coraz więcej osób decyduje się na ich suplementację. Jest ona w pełni bezpieczna, wręcz rekomendowana w niektórych grupach konsumentów. Tym bardziej że wśród populacji Polski obserwuje się znacznie niższe spożycie Omega 3 w stosunku do Omega 6, co nie jest pożądanym zjawiskiem.
Kwas eikozapentaenowy – zapotrzebowanie
Dzienne zapotrzebowanie na kwas EPA i DHA wynosi współcześnie 0,65 g na dzień (przy zapotrzebowaniu kalorycznym organizmu konsumenta rzędu około 2000 kcal). Nie oddziela się tych związków, ponieważ przeważnie i tak występują w żywności wspólnie, a ich działanie jest niemal identyczne. Zapotrzebowanie może wzrosnąć u niektórych osób, np. z chorobami jelit, kobiet w ciąży czy po operacjach.
Polecane produkty:
|
Omega 3 - czysty olej z Pachnotki zwyczajnej
Olej omega 3 to 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy, witaminę E, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Dutkowska A., Rachoń D., Rola kwasów tłuszczowych n-3 oraz n-6 w prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego, Choroby Serca i Naczyń, 3/2015.
- Marciniak-Łukasik K., Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 6/2011.
- Materac E., Marczyński Z., Bodek K., Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2/2013.
- Bałasińska B., Jank M., Kulasek G. Właściwości i rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w utrzymaniu zdrowia ludzi i zwierząt, Życie Weterynaryjne, 9/2010.
