Dna moczanowa

Dna moczanowa (inaczej: podagra) to choroba, której istotą jest nadmierne gromadzenie się kwasu moczowego we krwi. Odkłada się on głównie w mięśniach i stawach w postaci kryształków, wywołując stan zapalny i generując silny ból. Diagnostyką i leczeniem dny moczanowej zajmuje się lekarz reumatolog.

Dna moczanowa – przyczyny

Wyróżnia się dwa rodzaje dny moczanowej:

• dnę moczanową pierwotną – wynikającą z upośledzenia wydalania kwasu moczowego przez nerki (90%) lub jego nadprodukcji w organizmie w konsekwencji wrodzonych zaburzeń enzymatycznych (10%);
• dnę moczanową wtórną – najczęstszą, związaną z podwyższonym stężeniem kwasu moczowego w surowicy w konsekwencji nieodpowiedniego trybu życia.

Kwas moczowy stanowi końcowy produkt przemiany związków purynowych, zarówno wytwarzanych przez organizm człowieka, jak i dostarczanych wraz z pożywieniem. Jeśli puryn jest zbyt dużo, powstaje nadmiar kwasu moczowego – hiperurykemia. Najczęściej dotyczy to sytuacji, w których stężenie kwasu moczowego przewyższa próg wysycenia we krwi (6,8 mg/dl, czyli 404 umol/l). Nerki nie są w stanie wydalić takich ilości, a nadwyżka trafia m.in. do stawów. To zaś prowadzi do stanów zapalnych, wywołujących szereg przykrych dolegliwości, głównie ze strony stawów.
Ataki podagry nasilają przede wszystkim:

• stres;
• nadwaga i otyłość;
• przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza diuretyków, kwasu acetylosalicylowego, cyklosporyny;
• dieta bogata w niedozwolone produkty;
• nadmierne spożycie produktów o dużej zawartości związków purynowych;
• nadużywanie alkoholu.

Nadmierne spożycie alkoholu może spowodować wzrost stężenie kwasu moczowego we krwi i wywołać ostry atak dny stawowej. Dolegliwości pojawiają się najczęściej porą nocną, przy czym mogą się utrzymywać od kilku dni nawet do kilku tygodni. Początkowo dna moczanowa atakuje rzadko, co 1-2 lata, i obejmuje jeden staw. Już wtedy warto jak najszybciej wdrożyć odpowiednie postępowanie. Przy bagatelizowaniu choroby ataki są częstsze i bardziej bolesne.

Dna moczanowa – objawy

Przebieg naturalny dny moczanowej dzieli się na 4 okresy:

• hiperurykemia bezobjawowa;
• ostre napady zapalenia stawów;
• bezobjawowe okresy międzynapadowe;
• dna przewlekła (guzkowa, zaawansowana).

Dość interesującym zjawiskiem jest to, że u około 30% pacjentów w trakcie ostrego napadu dny moczanowej stężenie kwasu moczowego w surowicy znajduje się w normie. W początkowym etapie choroby objawy przeważnie lokalizują się w obrębie jednego stawu. Zdecydowanie najczęściej pierwszy napad dotyczy I stawu śródstopno-paliczkowego stopy. Na wczesnym etapie mogą jednak być zajęte także stawy śródstopia, staw skokowy oraz staw kolanowy, rzadziej staw nadgarstkowy, staw łokciowy lub stawy ręki. Podwyższona temperatura powyżej 38 stopni C występuje u około 30% chorych. Nieleczony napad może trwać od kilku godzin do 1-2 tygodni. Charakterystycznymi objawami stawowymi są: ból, obrzęk, zaczerwienienie, wzrost ciepłoty miejscowej ciała, złuszczenie naskórka nad zajętym stawem. Dna przewlekła rozwija się po około 10 latach od wystąpienia pierwszego ostrego napadu i prowadzi do trwałego kalectwa.

Dna moczanowa – diagnostyka

Do rozpoznania dny konieczne jest stwierdzenie:

• nawracającego ostrego zapalenia stawów z okresami remisji i z towarzyszącą hiperurykemią u mężczyzn po 40. roku życia oraz u kobiet w okresie menopauzy;
• obecności sfagocytowanych kryształów moczanu sodu w płynie stawowym lub ich złogów w tkankach.

Jeśli stwierdzenie kryształów nie jest możliwe, rozpatruje się objawy występujące u pacjenta:

• przynajmniej 2 przebyte typowe napady bólu i obrzęku stawu w obrębie kończyny;
• napadowy ból i obrzęk zapalny zlokalizowany w pierwszych stawach śródstopnopaliczkowych;
• obecność guzków dnawych;
• ustępowanie objawów po podaniu kolchicyny.

Powinno się stwierdzić przynajmniej 2 z powyższych objawów. Nowe możliwości badań obrazowych stały się przydatne w diagnozowaniu rozległości złogów w tkankach już w bardzo wczesnym okresie choroby. Takie możliwości niesie ze sobą zastosowanie ultrasonografii wysokiej rozdzielczości i tomografii komputerowej o podwójnej energii (DECT). Wymagane są również szczegółowe badania krwi i badania moczu.

Dna moczanowa – leczenie

Fundamentem całego leczenia jest modyfikacja diety, czyli wyeliminowanie z niej bogatych źródeł puryn:

• alkoholu, zwłaszcza piwa;
• niektórych ryb, głównie fląder, karpi, szczupaków, makreli, sardynek;
• śledzi;
• krewetek;
• tłustego, czerwonego mięsa;
• podrobów;
• rosołów i galaret mięsnych;
• niektórych warzyw, głównie grochu, fasoli, soczewicy, grzybów, dyni, groszku zielonego, kalafiorów czy brokułów, rabarbaru, szczawiu, szpinaku, kapusty czerwonej i włoskiej;
• niektórych owoców, głównie bananów, moreli, owoców suszonych;
• kakao;
• kawy i mocnej herbaty;
• serów topionych i pleśniowych, a także tłustych twarogów;
• marynat, konserw, ostrych przypraw, musztard, octu.

Najlepiej, aby początkowo dietę ustalił doświadczony dietetyk kliniczny, dzięki czemu pacjent nie narazi się na niebezpieczne niedobory i będzie świadomie kontrolował swoją chorobę. Wraz z upływem czasu nawyki żywieniowe staną się codziennością – wówczas będzie można samodzielnie dbać o codzienną dietę. Główną zasadą zbilansowanej diety zalecanej przy dnie moczanowej jest dostarczenie organizmowi dostatecznej ilości białka, żelaza i witamin. Potrawy powinny być łagodne w smaku, najlepiej gotowane, rzadziej duszone bez obsmażania na tłuszczu i pieczone bez dodatku tłuszczu. Picie wody powoduje wzrost wydalania kwasu moczowego w nerkach i zapobiega powstawaniu kamieni nerkowych, dlatego rekomenduje się wypijanie przynajmniej 6 szklanek wody mineralnej dziennie.

Uzupełnieniem leczenia jest normalizacja masy ciała w przypadku osób otyłych i z nadwagą, regularna aktywność fizyczna, rzucenie palenia papierosów oraz unikanie sytuacji stresowych. Jeśli to konieczne, lekarz wdraża farmakoterapię. W momencie rozpoznania ostrego zapalenia stawu lekiem z wyboru staje się kolchicyna. Hamuje ona fagocytozę kryształów moczanowych przez granulocyty, jak również ich migrację do tkanek oraz produkcję cytokin zapalnych. Można także stosować tradycyjnie NLPZ. Bardzo zaawansowane, ostre napady łagodzi się glikokortykoidami.

	Kwas hialuronowy tabletki Kwas hialuronowy znajduje się w skórze, dzięki czemu czyni ją gładką, elastyczną i bez zmarszczek. Z wiekiem jego ilość jednak maleje i należy dostarczać go do organizmu, aby uzupełnić powstające braki … Zobacz więcej...
	Kolagen naturalny - skóra i stawy Kolagen od bioalgi to naturalny, najwyższej jakości hydrolizat kolagenu. Jest to najważniejsze białko, które wpływa na jakość skóry. Jego odpowiednia ilość zapobiega powstawaniu zmarszczek, cellulitu, rozstępów, ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Pilarski Ł., Bogdański P., Pupek-Musialik D., Dna moczanowa – antyczna choroba wciąż problematyczna w XXI wieku, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 4/2012.
2. Wójcik-Maciejewicz A., Samotij D., Reich A., Dna moczanowa jako przyczyna zmian martwiczych skóry dłoni, Forum Dermatologiczne, 1/2015.
3. Majdan M., Dna moczanowa – nowe możliwości diagnostyczne i terapeutyczne, Reumatologia, 51/2013.