NNKT to inaczej niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, które są konieczne w utrzymaniu funkcji życiowych organizmu. Zawierają jedno, dwa lub więcej wiązań podwójnych, zawdzięczając temu swoje cenne właściwości. Ludzki organizm nie posiada zdolności do samodzielnej produkcji NNKT, dlatego należy je dostarczać wraz z pożywieniem. W skład wchodzą znane powszechnie kwasy tłuszczowe Omega-3 oraz Omega-6.
Kwasy tłuszczowe Omega-3
W gronie kwasów tłuszczowych Omega-3 znajdziemy:
- kwas linolenowy (ALA);
- kwas eikozapentaenowy (EPA);
- kwas dokozaheksaenowy (DHA).
Do najlepszych ich źródeł zaliczamy tłuste ryby oraz oleje roślinne, zwłaszcza olej lniany i olej z orzechów włoskich. Spore ilości NNKT znajdziemy również w Spirulinie, oleju z czarnuszki, nasionach czy różnego rodzaju orzechach.
Kwasy tłuszczowe Omega-6
Niezbędne kwasy tłuszczowe w szeregu Omega-6 to kwas linolowy (LA) oraz jego pochodne, np. kwas arachidonowy. Znajdują się one przeważnie w olejach i tłuszczach pochodzenia roślinnego. Na szczególną uwagę zasługuje olej z pestek winogron, olej z wiesiołka, olej z ogórecznika lekarskiego czy olej z zarodków pszenicy. Co ciekawe, pewne ilości kwasów Omega-6 znajdują się również w pestkach czarnej porzeczki i migdałach.
NNKT – funkcje
Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe odpowiadają za wiele funkcji organizmu. Przede wszystkim wspierają odporność, ich spożycie powinno być więc wysokie w okresie jesienno-zimowym oraz w przypadku osób przewlekle chorych i z obniżoną odpornością. NNKT wpływają pozytywnie na czynność mózgu, ułatwiając koncentrację, poprawiając pamięć oraz samopoczucie. Z tego względu spożycie orzechów czy ryb zaleca się dzieciom (wpływa to na sprawną naukę) oraz seniorom (profilaktyka demencji i chorób neurodegeneracyjnych).
NNKT są elementem budulcowym błon komórkowych wszystkich komórek w organizmie. W szczególnie dużych ilościach odnotowuje się je w neuronach (komórkach układu nerwowego) oraz w komórkach siatkówki oka. Tłuszcze te wspierają prawidłowe widzenie, także o zmroku. Są jednym z podstawowych składników diety śródziemnomorskiej, uznawanej za najkorzystniejszą dla zachowania zdrowia serca. Ich regularne spożycie znacznie zmniejsza ryzyko poważnych chorób, także sercowo-naczyniowych i o podłożu psychicznym.
Spożycie NNKT
Zapotrzebowanie na nienasycone kwasy tłuszczowe nie jest bardzo duże, wynosi zaledwie 4% energii spożywanej, przez co nie powinno być trudności z zaspokajaniem dziennego zapotrzebowania. Przede wszystkim należy pamiętać, aby zachować odpowiednie proporcje Omega-3 w stosunku do Omega-6. Publikacje zazwyczaj podają ten stosunek między 1:2 a 1:5.
Niedobór NNKT
Mimo dużego dostępu do źródeł kwasów tłuszczowych, wciąż spotkać się można z niedoborami tych związków. Ich podaż jest szczególnie ważna w przypadku kobiet w ciąży, ponieważ NNKT warunkują prawidłowy rozwój układu nerwowego płodu. Skutkiem niedoboru u noworodka i dzieci są:
- zaburzenia widzenia;
- gorszy rozwój neurologiczny niekiedy wraz z opóźnieniem rozwoju umysłowego;
- zaburzenia funkcji poznawczych;
- wysypki skórne, zmiany dermatologiczne;
- zahamowanie wzrostu;
- obniżona odporność;
- zmniejszona odporność ścian naczyń krwionośnych.
Niedobór NNKT u osób dorosłych może doprowadzić do wystąpienia:
- znacznego spadku odporności;
- bezpłodności;
- problemów skórnych, łamliwości włosów;
- przedwczesnej demencji;
- problemów z pamięcią, koncentracją i koordynacją;
- depresji;
- agresji, zaburzeń zachowania;
- problemów żołądkowo-jelitowych;
- chorób sercowo-naczyniowych, w tym nadciśnienia tętniczego i miażdżycy;
- podatności na alergie.
Choć wydawałoby się, że powinniśmy ograniczać spożycie tłuszczów, mowa tylko o tłuszczach pochodzenia zwierzęcego (nasycone kwasy tłuszczowe). NNKT są niezbędne, także w przypadku osób odchudzających się. Powinny być stałym elementem każdego rodzaju diety.
Polecane produkty:
|
Omega 3 - czysty olej z Pachnotki zwyczajnej
Olej omega 3 to 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy, witaminę E, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Dutkowska A., Rachoń D., Rola kwasów tłuszczowych n-3 oraz n-6 w prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego, Choroby Serca i Naczyń, 3/2015.
- Bojarowicz H., Woźniak B., Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę, Problemy Higieny i Epidemiologii, 4/2008.
