Toksyny

Toksyny to trucizny (związki chemiczne) produkowane najczęściej przez drobnoustroje (grzyby, bakterie), zwierzęta lub rośliny. Znajdują się w znacznych ilościach wokół człowieka, choć nie zawsze ludzie zdają sobie z tego sprawę. Niektóre toksyny znalazły zastosowanie jako leki lub kosmetyki, np. słynna toksyna botulinowa.

Co to są toksyny?

Mówiąc o toksynach, większość osób ma na myśli znane trucizny takie jak cyjanek, arszenik czy strychnina. Oczywiście one także są silnymi i niebezpiecznymi toksynami, jednak w rzeczywistości takich związków jest znacznie więcej, a wiele z nich znajduje się każdego dnia w pobliżu gospodarstw domowych i wśród ludzi. Są to takie związki, które w kontakcie z ciałem człowieka lub po przeniknięciu do organizmu wywołują niepożądane objawy, prowadzą do zatruć, a nawet zagrażają zgonem. Ich mechanizm działania jest różny (np. mogą wywoływać porażenie nerwów). Są produkowane przez grzyby, rośliny, zwierzęta i patogeny.

Przykładowo mikotoksyny są wtórnymi produktami przemiany materii grzybów strzępkowych o różnym poziomie toksyczności dla zwierząt stałocieplnych oraz ludzi. Aktualnie poznano ponad 400 związków, które zdefiniowano jako mikotoksyny. Wytwarzają je zwłaszcza grzyby następujących gatunków: Amanita, Aspergillus, Penicillium, Fusarium, Rhizoctonia, Claviceps i Stachybotrys. Innymi popularnymi toksynami są:

• jad kiełbasiany – toksyna botulinowa wytwarzana przez bezwzględnie beztlenowe bakterie (laseczki o nazwie gatunkowej Clostridium botulinum). Do zatrucia dochodzi wskutek spożycia zepsutej, zainfekowanej żywności. Toksyna ta znajduje jednak zastosowanie również w medycynie (np. do leczenia bruksizmu czy nadpotliwości) oraz kosmetologii (np. do niwelowania zmarszczek);
• apitoksyna (jad pszczeli) – produkowana przez pszczoły, przedostająca się do organizmu człowieka w chwili użądlenia. W odpowiednich ilościach ona także może mieć zastosowanie medyczne (w tzw. apiterapii);
• toksyna błonicza – wytwarzana przez nieinwazyjne pałeczki Corynebacterium diphtheriae. Konsekwencją działania toksyny jest zaburzenie widzenia, krążenia, duszność oraz porażenie nerwów obwodowych.

Toksyny znajdują się także w jadzie żmii, popularnych roślinach (takich jak tojad mocny, rącznik pospolity, pokrzyk wilcza jagoda, szalej jadowity, jaskier polny czy kielisznik zaroślowy), muchomorach. Współczesny człowiek jest najbardziej narażony na toksyny znajdujące się we wdychanym powietrzu (pochodzące np. ze spalin samochodów) oraz w dymie papierosowym.

Toksyny w organizmie – skąd się biorą?

Toksyny w organizmie współczesnego człowieka najczęściej biorą się z niewłaściwego trybu życia, np. palenie papierosów, spożywanie żywności wysokoprzetworzonej, nadmierne picie alkoholu to podstawowe czynniki ryzyka. Życie w dużym mieście, w którym każdego dnia jeździ tysiące samochodów spalinowych, także nie pomaga.

Do przedostania się toksyn do organizmu może dojść również wskutek spożycia nieświeżej, zatrutej, niedogotowanej, zepsutej żywności, ukąszenia przez zwierzę, zjedzenia grzybów nieznanego pochodzenia bądź przypadkowego spożycia naparu z toksycznego ziela, które zostało błędnie uznane za inne, lecznicze. Należy wyróżnić także narażenie zawodowe w niektórych zakładach pracy.

Toksyny w organizmie – objawy

Obecność toksyn w organizmie może mieć różny obraz kliniczny. Spożycie niektórych toksyn kończy się śmiercią już w ciągu kilku lub kilkunastu minut, inne generują jedynie objawy gastryczne, takie jak:

• biegunki;
• bóle brzucha;
• wzdęcia;
• nudności;
• ogólne złe samopoczucie.

W zależności od rodzaju toksyny wystąpić może np.:

• gorączka;
• duszności;
• podwójne widzenie;
• porażenie nerwów;
• omdlenia;
• zawroty głowy;
• zaczerwienienie skóry.

Po ukąszeniu owadów w miejscu wkłucia pojawia się natomiast pokrzywka, obrzęk, pieczenie i świąd skóry. Sporym zagrożeniem są toksyny znajdujące się w dymie tytoniowym, ponieważ ich systematyczne dostarczanie do ustroju przez długi czas może przebiegać bezobjawowo. Po latach palenia może jednak dojść do niepłodności, licznych nowotworów (zwłaszcza płuc, gardła, krtani), gruźlicy, obturacyjnej choroby płuc i innych poważnych problemów zdrowotnych.

Zobacz również: Detoksykacja organizmu.

Oczyszczanie organizmu z toksyn

W momencie silnego zatrucia nieznaną rośliną, bakterią lub jadem owadów przy uczuleniu na nie, należy jak najszybciej wezwać karetkę pogotowia. Zatrucie to może stanowić zagrożenie życia. Jeśli natomiast doszło do lekkiego zatrucia np. zepsuta żywnością, niekiedy wystarczy przyjąć węgiel aktywny, pić dużo wody i zastosować głodówkę lub dietę lekkostrawną przez kilka dni. Jako że nigdy nie ma pewności co do stopnia toksyczności danej toksyny, w razie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym (nawet w ramach szybkiej teleporady).

Chcąc oczyścić organizm z toksyn nagromadzonych przez lata (np. w związku z paleniem, życiem w dużym mieście itd.), warto rozpocząć suplementację Chlorelli, która znana jest ze swoich właściwości detoksykujących. Wykazuje ona cenną umiejętność wiązania toksyn, metali ciężkich i szkodliwych drobinek, a następnie usuwania ich z organizmu podczas defekacji. Istotne, aby suplementacja Chlorelli była regularna i odbywała się przez dłuższy czas. Można również sięgnąć po ziołolecznictwo. Do ziół oczyszczających organizm zalicza się m.in. czystek, ziele krwawnika, mniszek lekarski, nawłoć, fiołek trójbarwny, liść brzozy, ostropest plamisty. Udowodniono, że dym papierosowy zawiera aż 4000 różnych, szkodliwych związków, z czego aż 40 wykazuje działanie rakotwórcze. Konieczna jest całkowita rezygnacja z palenia.

Chlorella 100% naturalna Chlorella w tabletkach to naturalna alga z rozerwaną ścianą komórkową (chroniona patentem) w postaci suplementu diety. Została wytworzona wyłącznie z suszonych, jednokomórkowych mikroskopijnych alg. Pomaga m.in. wyeliminować metale ciężkie z organizmu ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Ociepa-Kubicka A., Ociepa E., Toksyczne oddziaływanie metali ciężkich na rośliny, zwierzęta i ludzi, Inżynieria i Ochrona Środowiska, 2/2012.
2. Baranowska-Morek A., Roślinne mechanizmy tolerancji na toksyczne działanie metali ciężkich, Problemy Nauk Biologicznych, 2/2003.
3. Zabłocka A., Janusz M., Dwa oblicza wolnych rodników tlenowych, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 62/2008.
4. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.