Kwas cytrynowy (łac. acidum citricum) to organiczny związek chemiczny należący do grona hydroksykwasów karboksylowych. Stanowi popularny, częsty dodatek do produktów spożywczych, na etykietach których oznaczany jest skrótem E330. Znajduje zastosowanie także w przemyśle farmaceutycznym i w gospodarstwie domowym.
Kwas cytrynowy co to ?
Kwas cytrynowy to organiczny związek chemiczny o wzorze sumarycznym C6H8O7 oraz masie molowej 192,12 g/mol. Po wyizolowaniu przybiera postać bezbarwnych kryształów, o kwaśnym smaku. Pod względem budowy chemicznej zawiera trzy grupy karboksylowe. Omawiany związek bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, dobrze w etanolu, natomiast nie wykazuje żadnej rozpuszczalności w benzenie. Jego temperatura topnienia wynosi około 153 stopnie Celsjusza.
W warunkach naturalnych kwas cytrynowy można znaleźć choćby w cytrynach i owocach cytrusowych (stąd nazwa), truskawkach, wiśniach, kiwi, ananasach, pomidorach czy papryce, jednak w większych ilościach znaleźć go można w komórkach roślinnych i zwierzęcych oraz w ludzkim organizmie, gdzie pełni istotną rolę. Syntetyczny kwas cytrynowy sprzedawany jest natomiast w postaci białego proszku, a znaleźć go można w większości sklepów spożywczych. Wykorzystuje się go w celach kosmetycznych, gastronomicznych, domowych. Może tworzyć się w fermentujących owocach jako produkt działania mikroorganizmów oraz w glebie, jako produkt rozkładu materii organicznej.
Kwas cytrynowy – działanie
Kwas cytrynowy w organizmie człowieka powstaje głównie jako produkt pośredni w metabolizmie węglowodanów. Odgrywa istotną rolę w procesach metabolicznych . Mimo że nie jest witaminą ani minerałem, jego obecność jest ważna dla właściwego funkcjonowania komórek.
Przykładem jest choćby cykl Krebsa, czyli centralny szlak metaboliczny, w którym komórki przekształcają składniki odżywcze (przede wszystkim glukozę) w energię. Kwas cytrynowy jest jednym z pierwszych związków tworzących się we wspomnianym cyklu. Ponadto dzięki obecności kwasu cytrynowego możliwe jest wytwarzanie adenozynotrójfosforanu (ATP), czyli „paliwa” dla komórek. Na koniec warto wspomnieć, że cytryniany (sole kwasu cytrynowego) pomagają utrzymać równowagę kwasowo-zasadową w organizmie.
Czy kwas cytrynowy jest bezpieczny?
Kwas cytrynowy stosowany w umiarkowanych ilościach jest dla organizmu człowieka całkowicie bezpieczny. Co więcej, poprawia przyswajalność witaminy C i innych antyoksydantów, a także wspomaga procesy detoksykacyjne ustroju, a więc związane z jego oczyszczaniem. Warto zaznaczyć, że kwas cytrynowy, choć bezpieczny dla szkliwa zębów, w nadmiarze (np. w napojach lub w domowych pastach do zębów) może prowadzić do erozji szkliwa.
Kwas cytrynowy – zastosowanie
Kwas cytrynowy może być wykorzystywany w kosmetologii między innymi do rozjaśniania powierzchownych przebarwień, złuszczania naskórka oraz uzyskania efektu przeciwstarzeniowego. Można z jego dodatkiem przyrządzać domowe kosmetyki, np. dodając odrobinę kwasu cytrynowego do kefiru, miodu naturalnego, alg morskich, wody lub innych ogólnodostępnych produktów. Ma działanie keratolityczne, neutralizuje wolne rodniki oraz poprawia elastyczność skóry i stymuluje jej procesy regeneracyjne. Wykazano, że wspiera wchłaniania składników aktywnych, przygotowując skórę na kolejne etapy pielęgnacji.
Kwas cytrynowy wykorzystuje się ponadto jako regulator kwasowości i przeciwutleniacz w produktach spożywczych oraz jako kwasowy środek myjący w różnych procesach czyszczących. Sole kwasu cytrynowego są stosowane jako leki przy niedoborze określonego metalu w organizmie. W gospodarstwie domowym można użyć go celem odkamieniania czajnika, ponieważ z łatwością usuwa wapienne osady. Nada się do czyszczenia pralki, zmywarki, usuwania osadów z kafelków, polerowania stali nierdzewnej.
Zobacz również: Algi w kosmetyce.
Bibliografia
- Dymarska E., Janczar-Smuga M., Antybakteryjne właściwości kwasu cytrynowego, 2015.
- Kociołek-Balawejder E., Nauki Inżynierskie i Technologie, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2009.
