Układ immunologiczny (inaczej: układ odpornościowy) towarzyszy człowiekowi od pierwszych chwil życia, choć rozbudowuje się i umacnia w ciągu kolejnych lat. Odpowiada głównie za odporność, a więc m.in. zdolność do efektywnego zwalczania patogenów chorobotwórczych. Lekarzem diagnozującym i leczącym wszelkie zaburzenia w tym obrębie jest immunolog.
Budowa układu immunologicznego
Na układ immunologiczny składają się przede wszystkim komórki odpornościowe, zdolne do rozpoznawania i zwalczania patogenów. Spory wpływ na to ma układ limfatyczny, zbudowany z naczyń limfatycznych, limfy, ale również narządów układu limfatycznego. Limfa (chłonka) jest płynem tkankowym powstałym wskutek przesączania się składników osocza krwi z naczyń do przestrzeni międzykomórkowej. Składa się z wody, minerałów, białek, tłuszczów i przede wszystkim z leukocytów, czyli krwinek białych odpowiedzialnych za walkę z patogenami. Limfa krąży w sieci naczyń limfatycznych, które tworzą krążenie otwarte (w przeciwieństwie do zamkniętego krążenia krwi). Narządami limfatycznymi, gdzie powstają komórki odpornościowe, są natomiast:
- śledziona (największy narząd limfatyczny);
- grasica;
- szpik kostny;
- grudki i węzły limfatyczne.
Odporność dzieli się na wrodzoną i nabytą. Odporność wrodzona dotyczy elementów, z którymi każdy człowiek się rodzi, towarzyszy więc mu od pierwszych chwil życia. Może być bierna (skóra i błony śluzowe, stanowiące pierwszą linię obrony przed patogenami) oraz czynna (odruchy takie jak kichanie, kaszel, wymioty czy biegunka). Natomiast odporność nabyta (swoista) to taka, która tworzy się wskutek kontaktu z patogenami, rozwoju pamięci immunologicznej czy szczepienia. Także może być bierna (przeciwciała matczyne, gotowe przeciwciała podawane pacjentowi) oraz czynna (przebyte choroby i zakażenia, szczepienia ochronne).
Głównymi komórkami odporności wrodzonej są komórki fagocytarne, z kolei głównymi komórkami odporności nabytej są limfocyty. Komórkami fagocytarnymi są przede wszystkim: neutrofile (granulocyty obojętnochłonne), monocyty, makrofagi, komórki NK oraz komórki DC (dendrytyczne). Limfocyty dzieli się natomiast na limfocyty T i limfocyty B, a oba te rodzaje spełniają inną funkcję w zachowaniu wysokiej odporności.
Układ immunologiczny – funkcje
Układ immunologiczny powstał podczas ewolucji kręgowców, żeby chronić te organizmy przed atakiem patogennych drobnoustrojów i przed nowotworami. Może być to realizowane dzięki generowaniu receptorów limfocytów i immunoglobulin, co z kolei pozwala na szybkie i efektywne rozpoznanie i usuwanie różnorodnych wrogich ustrojowi struktur, takich jak:
- bakterie;
- wirusy;
- grzyby;
- pasożyty;
- toksyny;
- jady;
- uszkodzone komórki własne;
- obce białka.
To dzięki sprawnemu układowi immunologicznemu człowiek nie choruje, a jeśli zachoruje to szybko i bez powikłań wraca do zdrowia. Osłabienie układu immunologicznego może wiązać się z przeziębieniem i grypą, ale również poważnymi chorobami zagrażającymi zdrowiu.
Zobacz również: Wzmocnienie odporności.
Zaburzenia układu immunologicznego
Zaburzenia układu immunologicznego mogą wiązać się zarówno z niedostateczną czynnością tego układu, jak i nadmierną, wskutek czego atakuje on własne tkanki. W pierwszym przypadku jako przyczyny i konsekwencje wymienić należy infekcje wirusowe, infekcje bakteryjne i infekcje grzybicze, w tym przeziębienie, grypa, ospa wietrzna, a także AIDS. Nadmierną reakcję układu immunologicznego obserwuje się np. w przebiegu chorób autoimmunologicznych. Komórki odpornościowe błędnie rozpoznają własne, zdrowe komórki jako obce i atakują je, prowadząc do ich destrukcji i szeregu patologicznych objawów. Przyczyny chorób autoimmunologicznych wciąż nie zostały poznane.
Na spadki odporności spore znaczenie ma także współczesny tryb życia, w szczególności niezdrowa dieta, niedobory pokarmowe, palenie papierosów, picie alkoholu, zaburzenia mikroflory jelitowej (np. wskutek antybiotykoterapii), stres oraz niewysypianie się. Uważa się, że przyjmowanie jakichkolwiek leków w sposób przewlekły negatywnie wpływa na odporność. Dlatego, jeśli tylko to możliwe, warto sięgać po naturalne metody walki z infekcjami.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Bio Acerola to 100% naturalna witamina C, pozyskiwana z owoców wiśni Acerola. Rosną one na ekologicznej uprawie, gdzie zachowane są najwyższe standardy jakościowe. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Dymarska E., Czynniki modulujące układ immunologiczny człowieka, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy 19 (2), 21-37.
- Roży A., Chorostowska-Wynimko J., Układ immunologiczny osób starszych, Alergia, 2016, 1: 29-33.
- Bryniarski K., Siedlar M., Immunologia, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2023.
