Warstwa rozrodcza naskórka (inaczej: warstwa podstawna naskórka) stanowi najniższą i zarazem kluczową część naskórka. To właśnie tutaj powstają nowe komórki skóry, które następnie przesuwają się ku powierzchni, zapewniając ciągłą odnowę i regenerację skóry. Prawidłowe funkcjonowanie tej warstwy jest niezwykle istotne nie tylko dla wyglądu skóry, ale także dla jej roli ochronnej. Warstwa rozrodcza naskórka wspiera barierę ochronną przed drobnoustrojami, utratą wody i szkodliwymi czynnikami środowiskowymi. Ponadto uczestniczy w procesach termoregulacji i detoksykacji organizmu. Zrozumienie znaczenia warstwy rozrodczej naskórka jest więc nie tylko istotne z punktu widzenia medycznego, ale także praktycznego. Od jej kondycji zależy skuteczność pielęgnacji, regeneracji skóry oraz efektywność stosowanych zabiegów kosmetycznych i suplementów diety wspierających odbudowę naskórka.
Warstwy naskórka
Naskórek (najbardziej zewnętrzna warstwa skóry) zbudowany jest z komórek zwanych keratynocytami. Pełni funkcję ochronną, mając bezpośredni kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Strukturalnie wyróżnia się w nim kilka warstw:
- warstwa rozrodcza (warstwa podstawna) – najgłębiej położona, zawiera dzielące się komórki naskórka, melanocyty odpowiedzialne za barwę skóry oraz komórki układu immunologicznego, czyli komórki Langerhansa;
- warstwa kolczysta – składa się z kilku rzędów wielobocznych keratynocytów, które stopniowo spłaszczają się w kierunku powierzchni skóry;
- warstwa ziarnista – tworzą ją wrzecionowate komórki w kilku szeregach, w których zachodzą procesy przygotowujące komórki do rogowacenia;
- warstwa jasna – wyróżniana głównie w naskórku dłoni i stóp;
- warstwa rogowa – najbardziej zewnętrzna, składa się ze zrogowaciałych, spłaszczonych, pozbawionych jąder komórek, które stopniowo ulegają złuszczaniu.
Komórki naskórka podlegają ciągłej odnowie. Keratynocyty warstwy rozrodczej naskórka dzielą się, różnicują i przemieszczają ku wyższym warstwom, zastępując starsze komórki. U ludzi zdrowych pełny cykl wymiany naskórka trwa około 28 dni. W niektórych schorzeniach, takich jak łuszczyca, czas ten jest patologicznie skrócony, co prowadzi do nadmiernego złuszczania naskórka.
Warstwa rozrodcza naskórka – charakterystyka
Warstwa rozrodcza naskórka to najniższa część naskórka, położona bezpośrednio nad błoną podstawną, która oddziela naskórek od skóry właściwej. W niektórych źródłach pojęcie „warstwa rozrodcza” obejmuje również warstwę kolczystą. Dlatego nierzadko mówi się o niej w kontekście warstwy podstawnej i warstwy kolczystej łącznie.
Warstwa podstawna składa się z pojedynczego rzędu walcowatych komórek o dużych, zasadochłonnych jądrach. Zachodzą w niej podziały komórkowe.
W obrębie warstwy podstawnej naskórka znajdują się również:
- melanocyty, wytwarzające melaninę odpowiedzialną za barwę skóry;
- komórki Langerhansa, pełniące funkcje ochrony immunologicznej;
- komórki Merkla, mające właściwości czuciowe i neurogenne.
Komórki warstwy podstawnej ściśle przylegają do siebie i łączą z komórkami warstwy kolczystej za pomocą desmosomów (uwypukleń błony komórkowej zapewniających stabilność i komunikację międzykomórkową). Jednocześnie kontakt z błoną podstawną odbywa się poprzez hemidesmosomy, które kotwiczą komórki do struktury skóry właściwej.
Warstwa kolczysta składa się z wielu rzędów wielobocznych komórek z dużymi, okrągłymi jądrami, połączonych desmosomami. W miarę przesuwania się ku powierzchni komórki ulegają stopniowemu spłaszczeniu. Przestrzenie międzykomórkowe wypełnione są desmoaliną (białkowo-mukopolisacharydową substancją), która wzmacnia spójność naskórka. Z wiekiem liczba rzędów komórek warstwy kolczystej stopniowo maleje (do kilku), co wpływa na zmniejszenie grubości naskórka. Zarówno w warstwie kolczystej, jak i w warstwie podstawnej, zachodzą podziały komórkowe. Stąd obie warstwy określa się wspólnie mianem warstwy Malpighiego, która odpowiada za odnowę i regenerację naskórka.
Warstwa rozrodcza naskórka – funkcje
Warstwa rozrodcza naskórka pełni wiele istotnych funkcji. Przede wszystkim jednak:
- regeneruje naskórek – komórki warstwy podstawnej intensywnie się dzielą na drodze mitozy, co umożliwia stałą odnowę naskórka;
- produkuje keratynocyty, czyli komórki odpowiedzialne za tworzenie keratyny (białka nadającego skórze odporność i elastyczność);
- odpowiada za pigmentację skóry;
- pełni rolę obronną przed patogenami, ponieważ w skórze znajdują się komórki Langerhansa biorące udział w odpowiedzi immunologicznej, rozpoznając i prezentując antygeny.
Warstwa rozrodcza tworzy połączenie z błoną podstawną, co zapewnia stabilność naskórka i umożliwia wymianę substancji odżywczych z warstwą skóry właściwej.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny - skóra i stawy
Kolagen od bioalgi to naturalny, najwyższej jakości hydrolizat kolagenu. Jest to najważniejsze białko, które wpływa na jakość skóry. Jego odpowiednia ilość zapobiega powstawaniu zmarszczek, cellulitu, rozstępów, ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy tabletki
Kwas hialuronowy znajduje się w skórze, dzięki czemu czyni ją gładką, elastyczną i bez zmarszczek. Z wiekiem jego ilość jednak maleje i należy dostarczać go do organizmu, aby uzupełnić powstające braki … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kręcisz B., Profilaktyka dermatoz zawodowych.
- Wolski T., Kędzia B., Farmakoterapia skóry. Cz. 1. Budowa i fizjologia skóry, Post Fitoter 2019; 20(1): 61-67.
- Błaszczyk M., Histologia dla kosmetologów, Nysa 2013.
