Gestageny to grupa hormonów steroidowych wywierających największy wpływ na układ rozrodczy. Mają znaczenie zwłaszcza w organizmach kobiet, ponieważ odpowiadają m.in. za zajście w ciążę i jej utrzymanie. Przedstawicielem tej grupy związków jest progesteron.
Gestageny – charakterystyka
Pod względem chemicznym substancje te są związkami steroidowymi, oddziałującymi głównie na receptory zlokalizowane w cytoplazmie komórek jajników, macicy, gruczole sutkowym, kościach, ośrodkowym układzie nerwowym oraz układzie sercowo-naczyniowym. Preparaty antykoncepcyjne zawierają połączenie gestagenów z estrogenami. Biodostępność estrogenowego składnika wynosi 40-50%, przy czym pozostała część metabolizowana jest w ścianie jelita i wątrobie. Dla porównania gestageny są w mniejszym stopniu metabolizowane w wątrobie, dlatego charakteryzują się dużą biodostępnością, rzędu nawet 80-100%.
Gestageny – działanie w antykoncepcji hormonalnej
Gestageny są powszechnym składnikiem środków antykoncepcyjnych hormonalnych. Istotą działania jest blokowanie owulacji. Związki te różnią się między sobą profilem działania pozaantykoncepcyjnego, co wykorzystuje się w personalizacji postępowania, czyli wyborze najkorzystniejszego profilu działania gestagenu dla danej kobiety.
Pojedyncze substancje wchodzące w skład środków doustnych antykoncepcyjnych hormonalnych zarejestrowanych w Polsce są pochodnymi 19-norprogesteronu oraz spironolaktonu. To właśnie budowa cząsteczki progestagenu warunkuje między innymi działanie pro- lub antyandrogenne, powinowactwo do receptorów progesteronu, aldosteronu oraz do białka wiążącego hormony płciowe. Progestageny o działaniu androgennym (np. LNG, dezogestrel, gestoden i norgestymat) charakteryzuje negatywny wpływ na profil lipidowy (zmniejszają stężenie lipoprotein HDL) oraz na wygląd skóry (nasilenie trądziku, przetłuszczanie skóry i nadmierne owłosienie). Natomiast działanie antyandrogenne korzystnie wpływa na wygląd skóry i stężenie HDL.
Progesteron – funkcje
Warto również przybliżyć funkcję progesteronu, jako kluczowego gestagenu produkowanego w organizmie człowieka. Jego kluczowym zadaniem jest przygotowanie błony śluzowej macicy do implantacji zarodka, jak również modulacja odpowiedzi immunologicznej organizmu kobiety celem zapobiegania odrzucenia płodu. Progesteron zmniejsza ryzyko ewentualnego poronienia i umożliwia utrzymanie ciąży. Dodatkowo:
- działa przeciwzapalnie;
- reguluje ciśnienie tętnicze krwi;
- zmniejsza nasilenie stanów depresyjnych, gdyż stymuluje syntezę serotoniny;
- łagodzi objawy PMS – zespołu napięcia przedmiesiączkowego;
- poprawia kondycję skóry;
- wzmacnia tkankę kostną;
- poprawia pamięć i koncentrację;
- rozluźnia mięśnie gładkie;
- wpływa na gospodarkę cynku i miedzi;
- wspiera funkcję tarczycy;
- reguluje działanie estrogenów.
Udowodniono także, że progesteron wspomaga pracę mózgu, współpracując z DHEA oraz pregnenolonem.
Gestageny – przykłady
Głównym przedstawicielem gestagenów jest progesteron, a także pochodne pregnanu, np. 17 alfa-hydroksyprogesteron. Pozostałe gestageny:
- CPA;
- CMA;
- LNG;
- Dezogestrel;
- Norgestymat;
- Gestoden;
- DNG;
- NOMAC;
- DRSP.
W organizmie człowieka gestageny stanowią istotne związki, szczególnie dla sprawnego działania układu płciowego.
Wykorzystanie gestagenów w medycynie
Przede wszystkim gestageny wykorzystuje się celem antykoncepcji hormonalnej. Stosuje się ją u kobiet, które nie chcą zajść w ciążę. Można podawać je kobietom, które są w ciąży zagrożonej i chcą uniknąć poronienia, w momencie zdiagnozowania niedomogi ciałka żółtego. Gestageny są ponadto składnikiem hormonalnej terapii zastępczej u kobiet przechodzących menopauzę, a także wykorzystuje się je do leczenia:
- braku miesiączki;
- niepłodności;
- endometriozy;
- nowotworów endometrium czy nowotworu gruczołu sutkowego.
Należy zawsze pamiętać, że u kobiet przyjmujących gestageny wzrasta ryzyko wahań nastroju oraz zakrzepów.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Stelmaszyk A., Domagała J., Dworacka M., Znaczenie składu hormonalnych środków antykoncepcyjnych dla ich skuteczności i tolerancji, Forum Medycyny Rodzinnej, 3/2017.
- Mazurek A., Kuć P., Laudański T., Progestageny w hormonalnej terapii zastępczej i antykoncepcji, Przegląd Menopauzalny, 4/2003.
- Stuła M., Strzelec B., Gawryś J., Wpływ doustnych środków antykoncepcyjnych na stan skóry, Kosmetologia Estetyczna, 1/2019.
- Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące stosowania progesteronu w ginekologii i położnictwie, Ginekologia Polska, 86/2015.
