Serotonina (hormon szczęścia) to związek produkowany głównie w układzie pokarmowym, ale także przez neurony pnia mózgu, których aktywność wiąże się m.in. z procesami snu i czuwania oraz z regulacją samopoczucia. Udowodniono, że zmniejszone wydzielanie serotoniny powoduje depresję. Co ciekawe, zdolność do syntezy serotoniny wykazuje jeszcze kilka innych struktur organizmu człowieka.
Serotonina – produkcja
Serotonina może być produkowana w ośrodkowym układzie nerwowym przez neurony, jak również przez płytki krwi (trombocyty) w układzie krwionośnym. W największych ilościach znajduje się właśnie w płytkach krwi oraz w strukturach przewodu pokarmowego, gdzie lokalizuje się w komórkach chromafinowych jelit oraz w splotach nerwowych warstwy mięśniowej jelit. Nieco mniejsze ilości tego związku znajdziemy nawet w siatkówce oka.
Hormon ten produkowany jest w obecności tryptofanu, wskutek hydroksylacji i dekarboksylacji tego aminokwasu. Po uwolnieniu z neuronów serotoninergicznych spora część związku ulega wychwytowi zwrotnemu przez mechanizm wychwytu aktywnego. Później zaś podlega unieczynnieniu przez MAO (monoaminooksydaza), czego efektem jest utworzenie kwasu 5-hydroksyindolooctowego. To główny metabolit serotoniny obecny w moczu każdego człowieka. Badając jego stężenie można ocenić tempo metabolizmu serotoniny w organizmie.
Ciekawostką są wyniki najnowszych badań naukowych. Udowodniono w nich, że hydroksylaza tryptofanu w ośrodkowym układzie nerwowym człowieka różni się od hydroksylazy tryptofanu w tkankach obwodowych. Jest kodowana przez zupełnie inny gen. Może mieć to wpływ na wiele chorób związanych z obniżonym poziomem serotoniny w organizmie.
Serotonina – funkcje
Do głównych funkcji serotoniny należy udział w regulacji czynności motorycznej i wydzielniczej przewodu pokarmowego. Jej prekursorem jest egzogenny aminokwas o nazwie L-tryptofan. Niedobór lub nadmiar któregokolwiek z tych związków, jak również zaburzenia ich metabolizmu, wpływają na błędne funkcjonowanie jelit. Znacznie wzrasta ryzyko zaburzeń trawienia, a także przewlekłych chorób, w tym zespołu jelita drażliwego.
W układzie krwionośnym serotonina wywiera wpływ naczynioskurczowy, natomiast w szyszynce ulega przekształceniu do melatoniny – hormonu odpowiadającego za kontrolę rytmu snu i czuwania. Serotonina wpływa również na libido, zachowania seksualne oraz dobry nastrój. Nie bez powodu zwana jest również hormonem szczęścia. Jest aminą biogenną pełniącą funkcję neuroprzekaźnika w ośrodkowym układzie nerwowym.
Niedobór serotoniny
Niski poziom serotoniny w organizmie powoduje agresywność i nadmierne zmęczenie. Spada libido i znacznie wzrasta wrażliwość na ból. Pojawiają się także zaburzenia depresyjne. Udowodniono, że przy niedoborach serotoniny i mutacji w genie kodującym receptor serotoninowy 2A aż 2-krotnie wzrasta ryzyko popełnienia samobójstwa. Innymi objawami niedoboru serotoniny są:
- zaburzenia trawienia;
- odczuwanie smutku;
- skrajne objadanie się, zaburzenia odżywiania;
- bezsenność;
- wzrost ryzyka schizofrenii i stanów lękowych.
Uważa się, że niedobór serotoniny może mieć związek z nagłą śmiercią łóżeczkową w przypadku niemowląt. Do niedoborów najczęściej dochodzi wskutek nieodpowiedniej diety, ubogiej w tryptofan.
Zobacz również: Niskie libido.
Serotonina – źródła
Serotonina nie znajduje się w produktach spożywczych, znaleźć w nich jednak można tryptofan będący prekursorem tego hormonu. Jego odpowiednia podaż wraz z dietą jest niezbędna, aby w tkankach zaszła produkcja serotoniny. Dobrymi źródłami tryptofanu są:
- ryby – zwłaszcza tuńczyk i dorsz;
- produkty sojowe;
- pestki dyni;
- ser mozzarella i inne sery;
- chude mięso;
- jajka;
- nabiał;
- wszelkiego rodzaju orzechy;
- niektóre owoce – banany, wiśnie, awokado;
- niektóre warzywa – soczewica, fasola, ciecierzyca.
Tryptofan znajdziemy w niemal wszystkich produktach bogatych w witaminy z grupy B oraz w kwasy omega-3 (także w olejach roślinnych, zwłaszcza oleju lnianym).
Nadmiar serotoniny
Nadmiar serotoniny obserwuje się znacznie rzadziej niż jej niedobór. Objawami takiego stanu są:
- bóle głowy;
- nudności;
- biegunki;
- tachykardia;
- rozszerzenie źrenic.
W niektórych przypadkach mogą pojawić się drgawki i dreszcze. Do nadmiaru serotoniny dochodzi zwykle wskutek przyjmowania leków wpływających na jej poziom w ustroju. Także nowotworowe guzy (tzw. rakowiaki) mogą produkować zbyt duże ilości serotoniny. Rakowiaki najczęściej lokalizują się w obrębie jelita cienkiego, oskrzeli i okrężnicy.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 bioalgi
Koenzym Q10 bioalgi to naturalny suplement o wysokiej jakości, zawiera związki które chronią organizm przed wolnymi rodnikami. Dodatkowo koenzym Q10 uczestniczy w każdym procesie fizjologicznym komórek organizmu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Górski J., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
- Stępień A., Walecka-Kapica E., Błońska A., Klupińska G., Rola tryptofanu i serotoniny w patogenezie i leczeniu zespołu jelita nadwrażliwego, Folia Medica Lodziensia, 2/2014.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
