Wapń (symbol: Ca, łac. calcium) to jeden z makroelementów, czyli pierwiastków o dużej zawartości w organizmie człowieka. Powinien być regularnie spożywany już od najmłodszych lat, a jego odpowiednia podaż u kobiet w ciąży warunkuje prawidłowy rozwój płodu. U osób starszych wapń chroni przed rozwojem osteoporozy, zaś u dzieci przyczynia się do wzrostu i rozwoju (szczególnie układu kostnego, ale nie tylko). Za najlepsze źródło wapnia uznaje się nabiał i jajka.
Źródła wapnia
Wapń znajduje się w ogólnodostępnych produktach spożywczych, takich jak:
- nabiał – mleko, jogurty, kefiry, maślanki, kwaśne mleko, sery;
- jajka;
- ryby;
- fasola, soja i inne rośliny strączkowe;
- szpinak, kapusta włoska, boćwina i inne liściaste rośliny zielone;
- płatki owsiane;
- zarodki pszenne;
- orzechy;
- algi morskie, zwłaszcza Spirulina.
Pewne ilości wapnia dodaje się do gotowych produktów spożywczych aby uzupełniać ewentualne niedobory. W przypadku serów zawartość wapnia zmienia się w zależności od różnic w sposobie otrzymywania skrzepu. Dużą zawartością wapnia wyróżniają się zwłaszcza sery podpuszczkowe, co wiąże się bezpośrednio ze sposobem koagulowania kazeiny.
Funkcje wapnia
Wapń pełni przede wszystkim funkcję budulcową, zwłaszcza w odniesieniu do kości, zębów, naczyń krwionośnych, paznokci i włosów. Pomaga utrzymać prawidłową gęstość kości, chroniąc je przed złamaniami i pęknięciami, a także przed groźną osteoporozą (chorobą dotyczącą głównie kobiet po menopauzie). To właśnie dzięki temu pierwiastkowi zęby zachowują swoją twardość. Ponadto wapń:
- wpływa na równowagę;
- warunkuje przepuszczalność błon komórkowych, a więc bierze udział w niemal wszystkich reakcjach zachodzących na poziomie komórkowym;
- utrzymuje właściwą pobudliwość tkanki nerwowej i kurczliwość tkanki mięśniowej;
- uczestniczy w przekazywaniu bodźców hormonalnych różnym narządom;
- utrzymuje równowagę kwasowo-zasadową;
- pozwala na optymalne wykorzystanie żelaza z produktów spożywczych;
- bierze udział w aktywacji i sekrecji hormonów oraz neurotransmitterów.
Udowodniono, że odpowiedni poziom wapnia u kobiet ciężarnych powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego (zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego).
Niedobór wapnia
Niedobór wapnia może prowadzić do tężyczki, choroby objawiającej się nadmierną pobudliwością nerwowo-mięśniową. U dzieci i młodzieży w okresie intensywnego wzrostu może zmniejszać szczytową masę kostną, ponieważ organizm czerpie wapń z kości. Konsekwencją jest osteoporoza we wczesnej dorosłości oraz krzywica jeszcze w okresie dziecięcym. Z kolei u osób dorosłych niewystarczająca podaż wapnia może się przyczyniać do demineralizacji kości, powodując ich zmiękczenie i deformację, jak również może zwiększać ryzyko rozwoju osteoporozy objawiającej się dolegliwościami bólowymi oraz częstymi złamaniami kości.
Innymi objawami niedoboru wapnia są stany depresyjne i lękowe, wahania nastroju, bóle mięśniowe i stawowe oraz częste krwotoki z nosa. Gdy niedobór wapnia dotyczy kobiet w ciąży można podejrzewać, że dziecko urodzi się słabsze od rówieśników, z tendencją do krzywicy. Wzrasta także ryzyko licznych wad wrodzonych.
Nadmiar wapnia
Nadmierny poziom wapnia w organizmie może zwiększać ryzyko tworzenia się kamieni nerkowych, jak również zmniejsza biodostępność innych cennych składników odżywczych, zwłaszcza cynku, żelaza i magnezu. Pojawiają się zaburzenia oddychania i czynności serca. Nadmiar wapnia zwie się hiperkalcemią, a jej przyczyną najczęściej są: nadczynność przytarczyc, niewydolność nerek, nowotwory oraz choroby hormonalne.
Zapotrzebowanie na wapń
Dzienne zapotrzebowanie na wapń dla poszczególnych grup wiekowych prezentuje się następująco:
- dzieci do 3. roku życia – 700 mg;
- dzieci między 4. a 8. rokiem życia – 1000 mg;
- dzieci i młodzież między 9. a 18. rokiem życia – 1300 mg;
- osoby dorosłe do 50. roku życia (w tym mężczyźni do 70. roku życia) – 1000 mg;
- kobiety powyżej 50. roku życia i mężczyźni powyżej 70. roku życia – 1200 mg.
Na dzienne zapotrzebowanie wpływa jednak dodatkowo kilka innych czynników, takich jak ogólny stan zdrowia, stan fizjologiczny oraz dzienny poziom aktywności fizycznej.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Sobczuk A., Jabłoński E., Rola diety i wapnia w profilaktyce osteoporozy pomenopauzalnej, Przegląd Menopauzalny, 2/2005.
- Włodarek D., Sobocińska A., Głąbska D., Podaż wapnia z produktów mlecznych w diecie kobiet po 60 roku życia, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2012.
- Kołłątaj W., Szewczyk L., Gospodarka wapniowa – rola wapnia w organizmie ludzkim, Endokrynologia Pediatryczna, 5/2006.
- Szeleszczuk Ł., Kuras M., Znaczenie wapnia w metabolizmie człowieka i czynniki wpływające na jego biodostępność w diecie, Biuletyn WUM, 3/2014.
