Jednym z najczęstszych zaburzeń endokrynologicznych jest hiperprolaktynemia, diagnozowana głównie u osób z objawami m.in. mlekotoku, niskim libido i bezpłodnością, a u kobiet również brakiem miesiączki. Schorzenie wynika z nadmiaru prolaktyny w organizmie. Diagnostyką i leczeniem najczęściej zajmuje się lekarz endokrynolog.
Co to jest prolaktyna?
Prolaktyna jest hormonem peptydowym syntetyzowanym i wydzielanym głównie przez komórki laktotropowe przedniego płata przysadki mózgowej. Podstawową funkcją prolaktyny jest pobudzanie wzrostu i rozwoju gruczołów mlekowych oraz synteza i wydzielanie mleka, co ma kluczowe znaczenie podczas laktacji. Natomiast w przypadku mężczyzn stymuluje jądra do produkcji testosteronu, warunkuje odporność na stres oraz odpowiada za funkcje seksualne. Normy dla tego hormonu prezentują się następująco:
- faza folikularna – poniżej 23 ug/l;
- faza lutealna – poniżej 40 ug/l;
- III trymestr ciąży – do 400 ug/l;
- mężczyźni – poniżej 20 ug/l.
Poziom prolaktyny można bez problemu ocenić na podstawie badania krwi.
Hiperprolaktynemia – przyczyny
Do fizjologicznych przyczyn hiperprolaktynemii można zaliczyć:
- współżycie płciowe;
- silny stres, np. związany z pobieraniem krwi;
- spożycie obfitego posiłku, zwłaszcza bogatobiałkowego;
- drażnienie brodawek sutkowych;
- uprawianie ćwiczeń fizycznych.
Wówczas wzrost poziomu prolaktyny w organizmie jest jednak nieznaczny i nie powoduje powstania charakterystycznego obrazu klinicznego. Poziom hormonu stabilizuje się po zaprzestaniu działania czynnika wyzwalającego. Patologicznymi, chorobowymi przyczynami hiperprolaktynemii są natomiast:
- gruczolaki przysadki mózgowej;
- wszelkie zmiany dotyczące ośrodkowego układu nerwowego, w tym glejaki, oponiaki, sarkoidoza, gruźlica, histiocytoza;
- naświetlanie głowy;
- uszkodzenia szypuły przysadki mózgowej np. w przebiegu operacji neurochirurgicznych;
- przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza opioidów, estrogenów, antydepresantów i leków na nadciśnienie tętnicze;
- niedoczynność tarczycy;
- akromegalia;
- cukrzyca;
- choroba Addisona;
- zespół policystycznych jajników;
- zespół Nelsona;
- niewydolność wątroby;
- przewlekła niewydolność nerek;
- ciąża rzekoma;
- padaczka.
Możliwych przyczyn jest tak wiele, że samo stwierdzenie wysokiego poziomu prolaktyny jest dopiero wstępem do dalszej, rozbudowanej diagnostyki.
Hiperprolaktynemia – objawy
Dokładny obraz kliniczny w dużej mierze zależy od stężenia prolaktyny w organizmie. U kobiet najczęściej obserwuje się zaburzenia miesiączkowania (zwykle w kierunku braku miesiączki lub bardzo skąpych i rzadkich okresów), spadek libido oraz osteopenię. Miejsce ma też mlekotok i hipogonadyzm. U mężczyzn hiperprolaktynemia może powodować ginekomastię, obniżenie libido, mlekotok oraz impotencję. Bez względu na płeć wysokiemu poziomowi prolaktyny towarzyszą bóle głowy i zaburzenia widzenia.
Hiperprolaktynemia – diagnostyka
W przypadku kobiet należy wykluczyć ciążę, np. wykonując pomiar ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (badanie krwi). Następnie ocenia się poziom prolaktyny, również na podstawie badania krwi. Aby znaleźć przyczynę hiperprolaktynemii, najczęściej wykonuje się rezonans magnetyczny przysadki mózgowej, jeśli jednak wyniki są prawidłowe, przyczyn poszukuje się w innych częściach ciała za pomocą badań laboratoryjnych i badań obrazowych.
Hiperprolaktynemia – leczenie
W leczeniu hiperprolaktynemii stosuje się farmakoterapię lub leczenie operacyjne. Celem terapii jest obniżenie stężeń prolaktyny i przywrócenie prawidłowej czynności gonad, w tym płodności. W przypadku guzów prolaktynowych przysadki mózgowej dodatkowym celem jest zmniejszenie wielkości guza (lub jego całkowita eliminacja) ze zlikwidowaniem ewentualnych objawów ze strony układu nerwowego i układu wzrokowego.
Lekami z wyboru w leczeniu hiperprolaktynemii są leki z grupy agonistów dopaminy, wśród których do najczęściej stosowanych należą bromokryptyna, quinagolid i kabergolina. Z kolei leczenie chirurgiczne praktycznie ogranicza się do chorych, u których zdiagnozowano nietolerancję bądź oporność na leczenie agonistami dopaminy oraz do pacjentów z nieczynnymi gruczolakami przysadki lub innymi nieprolaktynowymi gruczolakami, które są połączone z hiperprolaktynemią.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kałużny M., Bolanowski M., Hiperprolaktynemia: przyczyny, objawy kliniczne i możliwości terapeutyczne, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 59/2005.
- Tkaczuk-Włach J., Sobstyl M., Chołubek-Robak D., Jakiel G., Hiperprolaktynemia, Przegląd Menopauzalny, 2/2009.
- Karasek M., Pawlikowski M., Lewiński A., Hiperprolaktynemia: przyczyny, diagnostyka, leczenie, Endokrynologia Polska, 6/2006.
- Kokot I., Płaczkowska S., Pawlik-Sobecka L., Znaczenie różnicowania form prolaktyny u pacjentów z hiperprolaktynemią, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 71/2017.
- Kunicki M., Hiperprolaktynemia, Ginekologia po Dyplomie, 1/2016.
