Hipogonadyzm to patologiczny stan odnoszący się do niedostatecznej produkcji hormonów płciowych przez jądra (w przypadku mężczyzn) lub jajniki (w przypadku kobiet). Może mieć wiele przyczyn, jednak obraz kliniczny niemal zawsze jest charakterystyczny dla poszczególnych płci. Diagnostyką i leczeniem problemu zajmuje się lekarz endokrynolog.
Hipogonadyzm – przyczyny
Możliwe przyczyny hipogonadyzmu to między innymi:
- choroby nowotworowe gonad lub przysadki mózgowej;
- histiocytoza X;
- sarkoidoza;
- ziarniniak gruźliczy;
- choroby układu trawiennego, w tym celiakia czy nieswoiste zapalenie jelit;
- mukowiscydoza i inne przewlekłe choroby płuc;
- talasemia;
- zespół nerczycowy;
- choroby przysadki mózgowej;
- wnętrostwo.
Hipogonadyzm może być wrodzony lub nabyty. W pierwszym przypadku stanowi konsekwencję wrodzonych wad genetycznych czy innych zaburzeń, których przykładami mogą być: zespół Turnera, zespół Klinefeltera i wrodzony niedorozwój jąder. Z kolei postać nabyta rozwija się w ciągu życia wskutek innych procesów patologicznych. U mężczyzn przyczyną może być zapalenie jąder w przebiegu świnki, zaś u kobiet radioterapia miednicy mniejszej w przebiegu terapii nowotworów. Wyróżnia się także hipogonadyzm przejściowy, wynikający np. z niedożywienia czy niewyrównanej cukrzycy, który przemija po ustabilizowaniu stanu zdrowia pacjenta.
Hipogonadyzm – objawy
Najpierw omówiony zostanie obraz kliniczny obserwowany u mężczyzn z hipogonadyzmem. Jeżeli schorzenie wystąpi w okresie przedpokwitaniowym, dominują cechy braku lub opóźnionego dojrzewania płciowego:
- wysoki wzrost jako konsekwencja opóźnionego kostnienia chrząstek nasadowych;
- nieprawidłowe proporcje ciała;
- zmniejszeniem masy tkanki mięśniowej przy jednoczesnym zwiększeniu masy tkanki tłuszczowej (zwłaszcza w okolicy bioder i brzucha);
- wysoki tembr głosu;
- małe jądra i prącie;
- brak owłosienia typu męskiego;
- ginekomastia (nie zawsze).
Jeżeli natomiast schorzenie rozwinie się w okresie pokwitaniowym, obserwuje się zwykle mniejszą ekspresję cech związanych z niedoborem testosteronu:
- przerzedzenie owłosienia płciowego;
- niskie libido i problemy z erekcją;
- oligospermia lub azoospermia;
- zwiększenie masy ciała;
- skłonność do stanów depresyjnych.
W przypadku dziewczynek hipogonadyzm objawia się głównie:
- brakiem rozwoju gruczołów piersiowych przed 13. rokiem życia;
- brak miesiączki;
- opóźnione wzrastanie;
- brak owłosienia pod pachami i w okolicach intymnych;
- obniżenie libido i płodności;
- osteoporoza;
- uderzenia gorąca.
Objawy hipogonadyzmu u obu płci są dość charakterystyczne. Ich stwierdzenie zawsze jest wskazaniem do wykonania szczegółowych badań hormonalnych.
Diagnostyka hipogonadyzmu
Podstawą każdej wizyty u lekarza jest szczegółowy wywiad zdrowotny oraz oględziny ciała i sylwetki pacjenta. Jeśli istnieje podejrzenie hipogonadyzmu, chorego kieruje się na badania hormonalne. Powinny uwzględniać stężenie LH, FSH, testosteronu, estrogenów, progesteronu i prolaktyny bez względu na płeć. Badania wykonuje się w godzinach porannych. W niektórych przypadkach pomocna jest również ocena wieku kostnego oraz badania obrazowe, zwłaszcza USG jąder, jajników i gruczołów piersiowych. Przy podejrzeniu patologii układu podwzgórzowo-przysadkowego dodatkowo wykonuje się rezonans magnetyczny okolicy siodła tureckiego.
Hipogonadyzm – leczenie
Kluczowe jest leczenie przyczynowe, należy więc nie tylko stwierdzić hipogonadyzm, ale i znaleźć jego przyczynę. Przykładowo przy niewyrównanej cukrzycy dąży się do ustabilizowania poziomu glikemii za pomocą farmakoterapii i dietoterapii, natomiast przy niedożywieniu należy zastosować zbilansowaną dietę, suplementację i ewentualnie wlewy witaminowe.
W leczeniu zaburzeń spermatogenezy i hipogonadyzmu stosuje się też ludzką gonadotropinę kosmówkową. Brak określonych hormonów można uzupełniać lekami hormonalnymi, zawsze przepisywanymi na receptę. Jeśli hipogonadyzm ma przebieg przewlekły i nie ma sposobów na całkowite wyleczenie go, pacjentom poleca się poradnię psychoterapeutyczną.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Rabijewski M., Zgliczyński W., Etiopatogeneza, rozpoznawanie i leczenie hipogonadyzmu u mężczyzn, Endokrynologia Polska, 3/2009.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Jarząbek-Bielecka G., Sowińska-Przepiera E., Szafińska-Dolata A., Hipogonadyzm hipogonadotropowy jako przyczyna opóźnionego pokwitania dziewcząt, Endokrynologia Pediatryczna, 13/2014.
