Elektrolity

Elektrolity to minerały występujące w organizmie każdego człowieka, zazwyczaj w postaci jonów. Znajdują się w największych ilościach w płynie wewnątrzkomórkowym i pozakomórkowym, utrzymując stabilną gospodarkę wodno-elektrolitową. Ta zaś wpływa na funkcje niemal wszystkich narządów wewnętrznych i ogólne zdrowie.

Elektrolity – charakterystyka

Głównym kationem płynu pozakomórkowego jest sód, zaś najważniejszymi anionami: chlor i wodorowęglany. Skład płynu wewnątrzkomórkowego znacznie różni się od składu płynu pozakomórkowego. W tym przypadku podstawowym kationem jest potas, zaś kluczowymi anionami: fosforany i białczany. Pomimo różnic w łącznej ilości kationów i anionów w płynie poza- i wewnątrzkomórkowym, ich osmolalność pozostaje taka sama. Dla zachowania równowagi wodno-elektrolitowej organizmu wydalanie wody i elektrolitów musi być zrównoważone poprzez odpowiednią ich podaż. Dlatego zapotrzebowanie na elektrolity wzrasta np. w przebiegu przewlekłych biegunek, wymiotów, gorączki czy u sportowców, którzy wskutek aktywności fizycznej nadmiernie się pocą. W skrócie mówi się, że w organizmie człowieka wyróżnia się 4 główne elektrolity:

• sód;
• potas;
• wapń;
• magnez.

To one stanowią podstawę prawidłowego funkcjonowania gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu. Nie należy jednak pomijać istoty wymienionych wcześniej anionów i kationów.

Najważniejszymi organami odpowiedzialnymi za regulację i utrzymanie właściwego składu płynów ustrojowych są nerki. Stężenie sodu w surowicy reprezentuje bilans wodny i jest integralnym wyznacznikiem osmolalności. Czynność nerek nadzoruje wazopresyna, której istotną rolą jest wpływ na wchłanianie wody, utrzymując stężenie sodu w surowicy na odpowiednim poziomie (w zakresie 135-145 mmol/l). W efekcie utrzymuje równowagę objętości płynów pozakomórkowego i wewnątrzkomórkowego.

Zaburzenia elektrolitowe

Woda w organizmie występuje wspólnie z elektrolitami. Jej niedobór bądź nadmiar powoduje zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i związane z tym zmiany objętości przestrzeni wodnych poza- i wewnątrzkomórkowych, jak również te dotyczące ciśnienia osmotycznego. Najczęściej diagnozowanymi problemami w zakresie zaburzeń elektrolitowych są:

• hiponatremia – stężenie sodu poniżej 135 mmol/l. Jej objawami są: osłabienie organizmu, bóle głowy, nudności, wymioty, brak łaknienia, zaburzenia orientacji;
• hipernatremia – stężenie sodu powyżej 145 mmol/l. Jej konsekwencjami mogą być: nadciśnienie tętnicze, udar mózgu, nowotwór żołądka, otyłość, kamica nerkowa.

Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej w organizmie przyczyniają się do upośledzenia czynności przede wszystkim układu nerwowego i układu krążenia. Ignorowanie pierwszych oznak tego stanu może skutkować omdleniami, zaburzeniami pracy serca czy konwulsjami. Poważną konsekwencją jest również odwodnienie organizmu, co stanowi stan zagrożenia zdrowia i życia.

Zobacz również: Nawodnienie organizmu – dlaczego jest tak ważne?

Kiedy pić elektrolity?

Podstawowymi wskazaniami do suplementacji elektrolitów są wszystkie stany, w przebiegu których doszło do odwodnienia organizmu. Elektrolity na odwodnienie zalecane są w przebiegu następujących problemów:

• biegunki;
• wymioty;
• nadmierną potliwość ciała;
• aktywność fizyczną lub pracę fizyczną;
• picie zbyt małej ilości wody;
• długotrwałe przebywanie na słońcu, opalanie się;
• udar słoneczny.

Poza tym elektrolity powinny znajdować się w diecie osób, którym zależy na:

• wspieraniu funkcji mózgu – pamięci, koncentracji, umiejętności logicznego myślenia;
• zmniejszaniu subiektywnego uczucia zmęczenia i osłabienia;
• wzmacnianiu przewodnictwa nerwowego;
• wzmacnianiu mięśni i likwidacji bolesnych skurczów mięśniowych, np. skurczów łydek;
• zwiększaniu przyswajania żelaza i utrzymaniu prawidłowego bilansu energetycznego;
• utrzymaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi.

Elektrolity można kupić w każdej aptece i coraz częściej w hipermarketach. Przeważnie mają postać proszku do rozpuszczania w wodzie lub są to gotowe napoje. Nieco rzadziej kupuje się elektrolity w tabletkach. Należy zaznaczyć, że elektrolity powinny znajdować się w diecie każdego człowieka w odpowiednich ilościach. W temperaturze nie wyższej niż 28 stopni Celsjusza organizm traci w ciągu doby około 500 ml wody wydzielanej z potem, co przyczynia się także do wydalania cennych elektrolitów. Natomiast utrata wody i elektrolitów przez płuca zależy od tych samych parametrów (temperatura ciała i otoczenia, wilgotność powietrza). Przeciętnie człowiek traci tym sposobem około 300 ml wody z elektrolitami na dobę. Niewielkie ilości elektrolitów i wody wydalane są z ustroju również wraz z kałem.

Domowe elektrolity

Elektrolity do picia można jednak przygotować samodzielnie w domu. Przykładowy przepis obejmuje połączenie ze sobą 1 l wody z 2 łyżkami miodu, ½ łyżeczki soli kłodawskiej lub soli himalajskiej oraz rozgniecionymi listkami mięty. Po rozpuszczeniu soli i dokładnym rozmieszaniu miodu napój nadaje się do wypicia. Na co dzień można natomiast wypijać szklankę wody niegazowanej z rozpuszczonymi 3-4 ziarnami wartościowej soli (np. wspomnianej kłodawskiej).

	Spirulina w proszku 100% naturalna Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej...
	Spirulina w tabletkach 100% naturalna Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.
2. Ziółko E., Podstawy fizjologii człowieka, Oficyna Wydawnicza PWSZ w Nysie, Nysa 2006.
3. Idasiak-Piechocka I., Odwodnienie – patofizjologia i klinika, Forum Nefrologiczne, 1/2012.
4. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
5. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.