Udar słoneczny to nagły stan, w przebiegu którego śmiertelność u osób dorosłych wynosi 12% wszystkich zgłoszonych przypadków. Dochodzi do niego wskutek długiego przebywania na silnym słońcu, najczęściej bez odpowiedniego zabezpieczenia. Pacjenci z udarem słonecznym wymagają intensywnej terapii podtrzymującej celem zminimalizowania śmiertelności. Przede wszystkim należy odróżnić gorączkę od udaru cieplnego, ponieważ pierwszy stan jest naturalną reakcją obronną organizmu i wpływa korzystnie na powrót do zdrowia po chorobie.
Udar słoneczny – przyczyny
Stała temperatura ciała człowieka wynosi około 36,6 stopni Celsjusza, powyżej 37,5 stopni Celsjusza uznawana jest za stan podgorączkowy. Organizm człowieka, dzięki mechanizmom termoregulacji i swojej stałocieplności typowej dla wszystkich ssaków jest w stanie utrzymać wewnętrzną temperaturę w granicach 36-37 stopni Celsjusza. W skrajnych przypadkach może dojść do jej podwyższenia, co uznawane jest za patologię i zawsze wiąże się z procesem chorobowym.
Przykładem jest choćby udar słoneczny, czyli upośledzenie czynności mózgowia wskutek nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Bezpośrednią przyczyną jest brak możliwości utrzymania prawidłowej ciepłoty ciała wskutek nadmiernej produkcji ciepła lub zmniejszonego jego oddawania do otoczenia. W momencie, gdy głęboka temperatura ciała podnosi się powyżej 41 stopni Celsjusza (nawet na krótką chwilę), dochodzi do urazu termicznego. W konsekwencji jego białka mózgu ulegają denaturacji, zaś uszkodzone komórki – apoptozie lub martwicy.
Do udaru słonecznego najczęściej dochodzi podczas przebywania na silnym słońcu bez ochrony głowy (kapelusza, czapki z daszkiem). Szczególnie, jeśli w tym czasie unikamy przebywania w cieniu oraz nie pijemy wystarczającej ilości wody. Udar słoneczny może rozwinąć się zarówno podczas opalania się w pełnym słońcu nad morzem, jak i podczas pracy fizycznej na budowie. Szczególnie narażeni jesteśmy na udar słoneczny w upalne dni, gdy temperatura w cieniu przewyższa 30 stopni Celsjusza. W przypadku dzieci niebezpieczna staje się już temperatura 25 stopni Celsjusza w cieniu.
Udar słoneczny – objawy
Zanim nastąpi termiczne uszkodzenie tkanek może dojść do pojawienia się objawów somatycznych i zaburzeń świadomości. Typowymi objawami są:
- omdlenia;
- dreszcze;
- szumy uszne;
- zawroty głowy;
- bóle głowy;
- nudności i wymioty;
- przyspieszony oddech;
- przyspieszone tętno;
- znaczne osłabienie, zmęczenie;
- zimna skóra;
- krwotoki z nosa (szczególnie u dzieci);
- nadmierna potliwość ciała.
Szczególnie narażone są osoby starsze oraz małe dzieci, które nie wykształciły jeszcze sprawnych mechanizmów termoregulacji ciała. W grupie ryzyka znajdują się również pacjenci z chorobami sercowo-naczyniowymi oraz osoby przyjmujące leki antyhistaminowe. Typowymi odchyleniami w badaniach laboratoryjnych u osób z udarem słonecznym są:
- zaburzenia krzepnięcia krwi;
- małopłytkowość;
- postępująca niedokrwistość;
- kwasica metaboliczna.
Udar słoneczny jest bezpośrednim zagrożeniem życia, dlatego zauważenie powyższych objawów wymaga pilnej konsultacji lekarskiej.
Udar słoneczny – pierwsza pomoc
Przy podejrzeniu udaru słonecznego należy w pierwszej kolejności wezwać karetkę pogotowia, a następnie oczekując na profesjonalną pomoc, przenieść osobę poszkodowaną w zacienione, najlepiej chłodne miejsce z dobrą cyrkulacją powietrza. Należy zapewnić drożność górnych dróg oddechowych i stopniowo schładzać osobę poszkodowaną polewając ją wodą o temperaturze około 15 stopni Celsjusza lub robiąc chłodne okłady. Jeśli dana osoba ubrana jest w nieprzewiewne, obcisłe materiały, należy jak najszybciej je zdjąć.
Jednocześnie należy pamiętać, aby unikać używania bardzo zimnej wody lub kostek lodu celem ochłodzenie ciała osoby poszkodowanej. Mogłoby to doprowadzić do szoku termicznego i poważnych powikłań. Oczekując na pogotowie można ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej.
Jak uniknąć udaru słonecznego?
Aby uchronić się przed udarem słonecznym należy przestrzegać poniższych wskazówek i rad:
- unikanie długiego przebywania na słońcu w upalnie dni w godzinach 10-14;
- picie dużej ilości wody przy unikaniu picia alkoholu;
- wychodzenie z domu z nakryciem głowy;
- zakładanie lekkiego i przewiewnego ubrania;
- unikanie długotrwałej ekspozycji skóry na słońce.
Wskazówek tych powinny szczególnie przestrzegać osoby z grup ryzyka.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnego kminku
Olej z czarnego kminku tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, cenne substancje m.in. witaminę E oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego działanie to dokładne nawilżanie, szybsza regeneracja, poprawa wyglądu skóry ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka siewna
Czarnuszka ma zastosowanie w różnego rodzaju problemach skórnych. Jest wykorzystywana w zwalczaniu trądziku, blizn, zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, alergii, a także suchej skóry, również głowy (np. łupież). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Jardine D., Choroba z przegrzania i udar cieplny, Pediatria po Dyplomie, 1/2009.
- Goniewicz M., Pierwsza pomoc, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
