Odwodnienie to stan określający nadmierną utratę wody oraz elektrolitów z organizmu człowieka. Istnieje wiele czynników powodujących odwodnienie, w tym przewlekłe biegunki czy wymioty. Odwodnienie jest częstym problemem wieku podeszłego. Proces starzenia się organizmu i związane z tym zmniejszenie zawartości wody w ustroju oraz gorsze funkcjonowanie poszczególnych narządów predysponują do występowania zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowe.
Woda w organizmie człowieka
Całkowita zawartość wody w organizmie zależy od czynników takich jak wiek, płeć oraz procentowa zawartość tłuszczu (w tkance tłuszczowej wynosi 30%, w tkankach bez tłuszczu 70-80%). U noworodków i niemowląt stanowi około 70-80% masy ciała, u dzieci po 1 roku życia spada do 65%, natomiast u osób starszych wynosi już zaledwie 45-50%.
Dzienne zapotrzebowanie na wodę w przypadku dorosłego człowieka waha się w granicach od 25 do 35 ml na kilogram masy ciała. Dokładna wartość zależy od aktywności fizycznej, temperatury, wilgotności powietrza czy nawet rodzaju spożywanych posiłków.
Odwodnienie izotoniczne
Odwodnienie izotoniczne określa niedobór wody w organizmie przebiegający z prawidłową efektywną molalnością (izotonią) płynów ustrojowych. W rezultacie do przyczyn tego stanu możemy zaliczyć:
- utratę izotonicznych płynów przez przewód pokarmowy, nerki, skórę (u osób oparzonych);
- utratę krwi;
- unieruchomienie dużej objętości płynów ustrojowych w przestrzeni trzeciej.
Następstwem jest oligowolemia (hipowolemia), która może prowadzić nawet do wstrząsu oligowolemicznego.
Objawy odwodnienia izotonicznego:
Występują objawy oligowolemii, takie jak:
- obniżenie ciśnienia tętniczego i ośrodkowego ciśnienia żylnego (zapadnięcie żył szyjnych);
- tachykardia;
- skąpomocz;
- objawy niedokrwienia ośrodkowego układu nerwowego (OUN);
- suchość błon śluzowych, suchość i zmniejszenie elastyczności skóry.
Postępowaniem z wyboru jest podawanie utraconego płynu (krew, osocze, płyny elektrolitowe) w objętości równoważącej straty.
Odwodnienie hipertoniczne
Odwodnienie hipertoniczne to niedobór wody w ustroju przebiegający ze zwiększoną efektywną molalnością (hipertonią) płynów ustrojowych. Głównymi przyczynami są tutaj:
- niedostateczny pobór wody;
- utrata wody pozbawionej elektrolitów przez płuca – hiperwentylacja;
- utrata płynów hipotonicznych przez skórę, przewód pokarmowy lub nerki;
- diureza osmotyczna.
Objawy odwodnienia hipertonicznego
Utrata wody stanowi przyczynę zagęszczenia osocza i zwiększenia stężenia sodu w surowicy (hipernatremii). Objawy zależą od stopnia odwodnienia komórek ośrodkowego układu nerwowego i nasilenia oligowolemii, ale przede wszystkim od czasu w jakim rozwinęło się odwodnienie. W efekcie wolno rozwijające się odwodnienie hipertoniczne przebiega z mniej wyraźnymi objawami ze strony OUN. Wyróżnia się:
- uczucie silnego pragnienia;
- suchość błon śluzowych i skóry;
- zaburzenia psychiczne, np. splątanie;
- tachykardia;
- skąpomocz;
- hipertemię.
Leczenie odwodnienia hipertonicznego polega na podawaniu płynów niezawierających osmolitów (niesłodzona herbata). Jeżeli nie jest możliwe, stosuje się nawadnianie drogą doustną płynami hipotonicznymi.
Odwodnienie hipotoniczne
Odwodnienie hipotoniczne to niedobór wody w ustroju przebiegający ze zmniejszoną efektywną molalnością (hipotonią) płynów ustrojowych. Przyczyną jest utrata płynów izotonicznych przez nerki lub przewód pokarmowy, częściowo wyrównana podawaniem płynów bezelektrolitowych. W następstwie utraty proporcjonalnie większej ilości soli niż wody, płyn pozakomórkowy ma mniejszą molalność w porównaniu z płynem śródkomórkowym. Gradient osmotyczny sprawia, że woda przenika z przestrzeni pozakomórkowej do przestrzeni śródkomórkowej, co powoduje obrzęk komórek (szczególnie OUN) oraz zmniejszenie przestrzeni wodnej pozakomórkowej.
Objawy odwodnienia hipotonicznego
Zwykle nie występuje uczucie pragnienia, natomiast są obecne inne objawy oligowolemii:
- hipotensja;
- skąpomocz;
- zmniejszenie napięcia mięśni i elastyczności skóry.
Jeżeli do odwodnienia doszło szybko, leczenie polega na przetaczaniu roztworu NaCl, a w przypadku przewlekłego odwodnienia NaCl i KCl.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Idasiak-Piechocka I., Odwodnienie – patofizjologia i klinika, Forum Nefrologiczne, 1/2012.
- Chmura A., Kowal K., Błaszczyk-Bębenek E., Piórecka B., Czynniki ryzyka występowania odwodnienia wśród osób starszych, Poznań 2017.
