Beta-karoten to organiczny związek chemiczny zaliczany do grona karotenoidów, czyli substancji o właściwościach antyoksydacyjnych, występujących naturalnie w wielu owocach i warzywach. Zwłaszcza o zabarwieniu pomarańczowym. Wywiera wielokierunkowe, pozytywne działanie na organizm człowieka, dlatego jest istotnym elementem codziennej diety. Można go kupić również w formie suplementu diety.
Beta-karoten – charakterystyka
Karotenoidy należą do izoprenoidów i dzielą się na dwie grupy:
- karoteny, czyli węglowodory o wzorze sumarycznym C40H56;
- ksantofile, które stanowią pochodne tlenowe karotenów.
Szacuje się, że w naturze występuje ponad 500 barwników nazywanych karotenoidami, jednak wyłącznie 6 spośród nich wykorzystuje w znaczący sposób organizm człowieka. Są to:
- beta-karoten;
- alfa-karoten;
- kryptoksantyna;
- zeaksantyna;
- luteina;
- likopen.
Beta-karoten jest najbardziej znanym karotenoidem i jednocześnie najbardziej aktywnym prekursorem witaminy A. Ciekawostką jest, że stosuje się go jako barwnik żywności w stężeniu od 2 do 50 ppm, a także wchodzi on w skład leków i kosmetyków. Mimo jego małej stabilności jest popularnym składnikiem zwłaszcza kosmetyków do opalania. To organiczny związek chemiczny zaliczany do węglowodorów nienasyconych, o wzorze sumarycznym C40H56 i masie molowej 536,87 g/mol.
Źródła beta-karotenu
Do najlepszych, naturalnych źródeł omawianego związku zaliczyć można:
- marchew;
- słodkie ziemniaki (bataty);
- czerwoną paprykę;
- arbuzy;
- morele;
- dynie;
- brzoskwinie;
- papaje;
- pomidory.
Co ciekawe, beta-karoten oraz inne karotenoidy znaleźć można także w produktach o zabarwieniu innym niż pomarańczowo-czerwone. Takimi źródłami są np. algi morskie, szpinak czy brokuły. Dlatego rekomenduje się, aby codzienna dieta była urozmaicona i zbilansowana, dostarczając organizmowi produktów pochodzących z różnych grup.
Beta-karoten – działanie
Beta-karoten jest składnikiem żywności o potwierdzonych właściwościach prozdrowotnych. Najbardziej znaną jest działanie antyoksydacyjne, a więc zdolność do eliminacji nadmiaru wolnych rodników tlenowych, które są czynnikiem ryzyka chorób takich jak:
Beta-karoten hamuje utlenianie cholesterolu, tym samym obniżając znacząco ryzyko chorób serca. Uważa się nawet, że im wyższe spożycie karotenoidów, tym niższa szansa na wystąpienie wszelkich zaburzeń komórkowych.
Dodatkowo omawiany związek korzystnie wpływa na czynność układu immunologicznego, podnosząc odporność. Zapewnia prawidłowe widzenie po zmierzchu (wspólnie z zeaksantyną i luteiną), a także chroni wyściółkę przewodu pokarmowego. Ostatnio przeprowadzone badania sugerują, że może też mieć właściwości przeciwnowotworowe w stosunku do różnych typów nowotworów (zwłaszcza raka jamy ustnej, raka gardła, raka płuc, raka krtani, raka przełyku, raka żołądka, raka trzustki, raka szyjki macicy). Beta-karoten opóźnia procesy starzenia się.
Beta-karoten – zapotrzebowanie
Dzienne zapotrzebowanie na beta-karoten wynosi około 5-7 mg tego związku. Powinien on być dostarczany w sposób naturalny, a jeśli nie jest to możliwe, warto rozpocząć jego suplementację. W przypadku suplementów należy wybierać preparaty standaryzowane, w opakowaniach z ciemnego szkła. Spożywanie dodatkowych porcji beta-karotenu powinno trwać minimum 2 miesiące. Wskazaniem do takiej substancji są wszelkie niedobory witaminy A, których klasycznymi objawami są m.in.:
- zaburzenia widzenia po zmierzchu;
- suchość skóry;
- szybkie tworzenie się zmarszczek;
- częste stany zapalne spojówek;
- kruchość paznokci.
Beta-karoten – przeciwwskazania
Nie zawsze beta-karoten powinien być przyjmowany jako suplement diety. Podstawowymi przeciwwskazaniami są: ciężka niewydolność nerek, niewydolność wątroby, zaawansowane zaburzenia wchłaniania, nadwrażliwość na witaminę A, hiperwitaminoza witaminy A.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny - skóra i stawy
Kolagen od bioalgi to naturalny, najwyższej jakości hydrolizat kolagenu. Jest to najważniejsze białko, które wpływa na jakość skóry. Jego odpowiednia ilość zapobiega powstawaniu zmarszczek, cellulitu, rozstępów, ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy tabletki
Kwas hialuronowy znajduje się w skórze, dzięki czemu czyni ją gładką, elastyczną i bez zmarszczek. Z wiekiem jego ilość jednak maleje i należy dostarczać go do organizmu, aby uzupełnić powstające braki … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B., Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki, Postępy Fitoterapii, 2/2011.
- Igielska-Kalwat J., Gościańska J., Nowak I., Karotenoidy jako naturalne antyoksydanty, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69/2015.
- Igielska-Kalwat J., Wawrzyńczak A., Nowak I., Karotenoidy i ich zastosowanie w przemyśle kosmetycznym na przykładzie β-karotenu, Chemik, 2/2012.
