Mastocyty (potocznie: komórki tuczne) stanowią ważny element linii obronnych w układzie immunologicznym, pełniąc wiele różnorodnych funkcji odpornościowych. Ostatnimi czasy coraz częściej sprawdza się ich rolę w rozwoju zmian nowotworowych, przede wszystkim w kontekście hamowania ich.
Mastocyty – charakterystyka
Mastocyty to komórki odpornościowe pochodzące z embrionalnej mezenchymy, choć tworzą się również z okołonaczyniowych komórek niezróżnicowanych, w których wytwarzały się bazofilne granule. Znaleźć je można w luźnej tkance łącznej, a więc w skórze, torebkach stawowych, narządach wewnętrznych, nerwach obwodowych czy płynie otrzewnowym. Są rozsiane po całym organizmie, co sprawia, że są tak ważne dla naszej odporności. Tak naprawdę w organizmie każdego człowieka wyróżnia się 2 rodzaje mastocytów, a kryterium podziału stanowi zawartość ziaren. Pierwszy rodzaj to komórki z tryptazą zlokalizowane głównie w błonie śluzowej, drugi – komórki z tryptazą i chymazą znajdujące się w tkance łącznej. Oba rodzaje zawierają też szereg innych substancji aktywnych. Biogeneza ziaren mastocytów odbywa się na końcowym etapie ich dojrzewania.
Mastocyty są uwalniane ze szpiku kostnego jako komórki niedojrzałe, bez widocznych ziaren w cytoplazmie. Ostateczne różnicowanie ich ma miejsce w tkankach, do których migrują. Aktywację tych komórek poprzedza rozpoczęcie degranulacji, będące podstawą procesu warunkującego udział mastocytów w zjawiskach odpornościowych, procesach zapalnych i rozwoju nowotworów. Aktywacja mastocytów może zachodzić poprzez wiązanie rozmaitych ligandów do receptorów mastocytów.
Mastocyty – funkcje
Mastocyty to niezwykle ważne i wartościowe komórki odporności wrodzonej, tuż obok komórek takich jak makrofagi, komórki dendrytyczne czy neutrofile. Jeszcze do niedawna uważano, że ich funkcja ogranicza się do syntezowania histaminy rozszerzającej naczynia krwionośne i zwiększającej ich przepuszczalność. Ułatwia to przypływ innych komórek układu odporności wrodzonej do miejsc zakażenia. Dziś jednak wiadomo, że rola mastocytów jest znacznie bardziej rozbudowana.
Mastocyty działają jako komórki regulujące przebieg procesów zapalnych od ich rozpoczęcia do wygaszenia. Aktywują limfocyty T oraz wykazują właściwości regulacyjne o działaniu supresyjnym na proces odpornościowy, np. wobec limfocytów Treg. Uczestnictwo mastocytów w procesach tolerancji immunologicznej został opisany stosunkowo niedawno. Wykazano ich udział w procesach tolerancji m.in. po napromienieniu i w transplantacjach.
Ostatnimi laty poznano również rolę mastocytów w rozwoju chorób nowotworowych. Do mikrośrodowiska nowotworzenia napływa wiele komórek układu immunologicznego, w tym makrofagi, komórki dendrytyczne oraz mastocyty. Rekrutacja mastocytów do mikrośrodowiska nowotworu jest zazwyczaj bardzo wczesna – napływają one jako pierwsze z komórek układu odpornościowego i gromadzą się na granicy pomiędzy tkanką zdrową a nowotworową, na ogół blisko naczyń krwionośnych. Mastocyty w mikrośrodowisku choroby nowotworowej odgrywają podwójną rolę: działają anty- i pronowotworowo. Rezultat tego działania zależy od równowagi obu rodzajów aktywności. Innymi słowy, omawiane komórki modulują odpowiedź immunologiczną organizmu na rozwijający się nowotwór.
Mastocytoza – przyczyny i objawy
Mastocytoza należy do heterogennej grupy rzadko występujących chorób, w których przebiegu miejsce ma proliferacja i nagromadzenie mastocytów w jednym lub kilku narządach wewnętrznych. Zazwyczaj są to:
- skóra;
- szpik kostny;
- wątroba;
- śledziona;
- węzły chłonne.
U większości pacjentów mastocytoza rozwija się już w dzieciństwie z wystąpieniem zmian skórnych. U 80% chorych zmiany te pojawiają się głównie w okresie niemowlęcym. Drugim szczytem występowania zmian jest 3-4 dekada życia. Jej dokładne przyczyny niestety wciąż nie zostały jeszcze poznane, a obraz kliniczny choroby pozostaje mocno zróżnicowany. Wszystko zależy głównie od zajętego narządu. Najczęściej obserwuje się następujące dolegliwości:
- kacheksja;
- zmęczenie;
- gorączka;
- napadowe zaczerwienienie skóry;
- świąd skóry i pokrzywka skóry;
- tachykardia odruchowa;
- napadowe migotanie przedsionków;
- nadciśnienie tętnicze;
- omdlenia;
- bóle brzucha;
- biegunka;
- zespół złego wchłaniania;
- osteopenia i osteoporoza;
- eozynofilia.
Z objawów neurologicznych najczęściej występuje ból głowy, jednak u pacjentów zwykle przeważają dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Objawy związane z wydzielaniem mediatorów nie wykluczają współistnienia alergii, co warto uwzględnić w procesie diagnostycznym.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnego kminku
Olej z czarnego kminku tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, cenne substancje m.in. witaminę E oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego działanie to dokładne nawilżanie, szybsza regeneracja, poprawa wyglądu skóry ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka siewna
Czarnuszka ma zastosowanie w różnego rodzaju problemach skórnych. Jest wykorzystywana w zwalczaniu trądziku, blizn, zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, alergii, a także suchej skóry, również głowy (np. łupież). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Dereń-Wagemann I., Kuliszkiewicz-Janus M., Kuliczkowski K., Mastocytoza – rozpoznawanie i leczenie, Postepy Hig Med Dosw. (online), 2009; 63: 564-576.
- Kopeć-Szlęzak J., Mastocyty i ich znaczenie w procesach odpornościowych i nowotworowych, Journal of Transfusion Medicine 2015, tom 8, nr 2, 49-59.
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2019.
