Trombocyty

Trombocyty (inaczej: płytki krwi) to pozbawione jądra komórkowego fragmenty odszczepione od stosunkowo dużej komórki macierzystej zwanej megakariocytem. Odgrywają zasadniczą rolę w procesach krzepnięcia krwi, zapobiegając wypływowi krwi z uszkodzonych naczyń krwionośnych poprzez tworzenie skrzepu. Prawidłowa ilość trombocytów w organizmie zdrowej, dorosłej osoby wynosi 150-400 tysięcy na 1 ul krwi bez względu na płeć.

Trombocyty – powstawanie i budowa

Za powstawanie i różnicowanie się trombocytów odpowiada trombopoetyna (TPO) – glikoproteina produkowana głównie w wątrobie. Wpływa ona na indukcję wzrostu i różnicowanie megakariocytów, z których w następnej kolejności powstaną trombocyty. Co ciekawe, TPO była od lat wykorzystywana w medycynie u pacjentów z zaburzeniami produkcji trombocytów. Po pewnym czasie została odstawiona ze względu na skutki uboczne, jednak nowsi antagoniści TPO są wykorzystywani z powodzeniem po dzień dzisiejszy.

Megakariocyty osiągają swój ogromny rozmiar dlatego, że ich DNA podlega nawet 7-krotnej replikacji bez jednoczesnego podziału jądra komórkowego i cytoplazmy. W konsekwencji powstaje poliploidalna komórka zawierająca wiele kopii DNA w wielopłatowym jądrze komórkowym. Zewnętrzny brzeg megakariocytów przechodzi przez śródbłonek do światła zatok krwionośnych szpiku kostnego, gdzie cytoplazmatyczny koniec odczepia płytki o kształcie dysków.

W efekcie powstają bezbarwne, małe płytki krwi nieposiadające jądra komórkowego. Ich cytoplazma zawiera mitochondria (organelle odpowiedzialne głównie za produkcję energii), bezziarnistą siateczkę śródplazmatyczną oraz liczne pęcherzyki związane z błoną, zwane ziarnistościami. Ziarnistości wypełniają różnego rodzaju cytokiny i czynniki wzrostu.

Fizjologia trombocytów

Z dojrzałego megakariocytu powstaje około 1000-3000 płytek krwi. Trombocyty są obecne we krwi przez około 10 dni, w tym czasie ulegają wykorzystaniu podczas uszkodzenia naczyń krwionośnych bądź jeśli tak się nie stanie – usuwane z organizmu. We krwi stale krąży około 75% trombocytów wytworzonych przez szpik kostny. Pozostała ilość znajduje się w śledzionie i to właśnie ten narząd odpowiada za usuwanie starych lub uszkodzonych komórek.

Trombocyty – funkcje

Najlepiej poznaną funkcją trombocytów jest udział w hamowaniu krwawienia z uszkodzonych naczyń krwionośnych. Dzieje się tak, ponieważ tworzą one czop hemostatyczny w miejscu uszkodzenia śródbłonka naczyniowego i aktywują kaskadę reakcji krzepnięcia.

W ostatnich czasach udowodniono jednak wcześniej nieznaną rolę trombocytów. Potwierdzono, że działają także jako komórki odpornościowe i mediatory odpowiedzi zapalnej. Okazuje się, że pomagają układowi odpornościowemu w walce z chorobami zakaźnymi, takimi jak choćby malaria. Mogą jednak działać nieprawidłowo i zbyt intensywnie, indukując stan zapalny w miażdżycy tętnic.

Trombocyty w medycynie

W ostatnich latach ogromnym sukcesem okazało się osocze bogatopłytkowe. Znajduje zastosowanie zarówno w kosmetologii (do odmładzania skóry, zapobiegania powstawaniu zmarszczek, poprawy jędrności i elastyczności, działając jako alternatywa dla botoksu) oraz w medycynie. Zwłaszcza przy zabiegach ortopedycznych i wśród pacjentów zmagających się z chorobami takimi jak zwyrodnienia, entezopatie, stany zapalne więzadeł i ścięgien czy niektóre choroby reumatologiczne. Po osocze bogatopłytkowe sięga się również celem stymulacji wzrostu włosów i zagęszczenia linii włosów.

Osocze bogatopłytkowe to preparat krwiopochodny zawierający w składzie skoncentrowane płytki krwi zawieszone w niewielkiej ilości osocza. Pobiera się je z krwi obwodowej dawcy, następnie podczas wirowania zostają wyodrębnione poszczególne składniki morfotyczne w zależności od ich ciężaru. W konsekwencji osocze bogatopłytkowe wyróżnia się aż 4-krotnie wyższym stężeniem trombocytów niż ma to miejsce w przypadku osocza znajdującego się naturalnie we krwi.

Niski poziom trombocytów

Niski poziom trombocytów nazywa się fachowo małopłytkowością. Stan diagnozuje się wówczas, gdy ilość płytek krwi jest niższa niż 150 tysięcy na 1 um krwi. Przyczynami mogą być:

• nowotwory, zwłaszcza białaczka, szpiczak, chłoniak czy mielofibroza;
• niedokrwistość aplastyczna;
• zespół Fanconiego;
• przebyta chemioterapia lub radioterapia;
• HIV;
• przyjmowanie niektórych leków, np. fenylbutazonu, heparyny czy penicyliny;
• plamica poprzetoczeniowa;
• autoimmunologiczna małopłytkowość noworodków;
• zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego;
• zespół hemolityczno-mocznicowy;
• splenomegalia;
• masywne przetoczenia krwi.

Głównymi objawami niskiego poziomu trombocytów są krwawienia z dziąseł i nosa, przedłużające się krwawienia miesiączkowe u kobiet oraz skłonność do powstawania siniaków, nawet przy niewielkim uderzeniu się Na skórze często pojawiają się drobne, punktowe wybroczyny. Wzrasta ryzyko krwawienia wewnętrznego, co jest już bezpośrednim zagrożeniem życia.

Wysoki poziom trombocytów

Wysoki poziom trombocytów zwie się nadpłytkowością. Odnosi się do stanu, w którym szpik kostny produkuje trombocyty ostatecznie krążące po organizmie w ilościach większych niż 600 tysięcy na 1 um krwi. Przyczynami nadpłytkowości mogą być:

• anemia z niedoboru żelaza;
• choroby reumatyczne;
• przewlekłe choroby zapalne jelit;
• alkoholizm;
• przyjmowanie niektórych leków, np. tretynoiny;
• ostra utrata krwi;
• nowotwory, zwłaszcza płuc lub trzustki;
• czerwienica prawdziwa.

Wysoki poziom trombocytów obserwuje się również u stałych dawców krwi. W przebiegu nadpłytkowości mogą pojawić się następujące objawy:

• drętwienie kończyn;
• napady padaczkowe;
• zaburzenia czucia;
• bóle głowy;
• zawroty głowy;
• porażenia połowicze;
• krwawienia z błon śluzowych przewodu pokarmowego.

Ryzyko nadpłytkowości znacznie wzrasta w wieku 50.-60. roku życia.

Spirulina + Żelazo Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory ważnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu witamin, minerałów i innych składników odżywczych. Uzupełniona została w organicznie wiązane, naturalne żelazo. Dzięki takiemu połączeniu ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
2. Górski J., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
3. Gołos A., Treliński J., Kliniczne zastosowanie osocza bogatopłytkowego, Hematologia, 3/2014.
4. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.