Len (łac. Linum L.) to jednoroczna roślina należąca do rodziny lnowatych, w której znajduje się blisko 200 różnych gatunków roślin. W Polsce w środowisku naturalnym można zaobserwować 6 gatunków lnu, jednak największe znaczenie ma len zwyczajny. Może mieć 2 formy użytkowe – oleistą i włóknistą. Znajduje ogromne zastosowanie w przemyśle kulinarnym, włókienniczym oraz w zielarstwie i farmakoterapii.
Len – charakterystyka
Len jest jedną z najstarszych roślin uprawnych – badania archeologiczne udowodniły jego zastosowanie już 8000 lat temu. To roślina jednoroczna występująca w formie jarej oraz ozimej. Jarą wysiewa się wiosną, zaś ozimą – jesienią. Wyróżnia się 2 formy lnu zwyczajnego:
- włóknistą – osiąga do 120 cm wysokości, wysiewa się ją gęsto, ponieważ nie rozgałęzia się silnie podczas wzrastania;
- oleistą – osiąga do 80 cm wysokości, wysiewa się ją rzadko, ponieważ silnie rozgałęzia się podczas wzrastania.
Len posiada niebieskie kwiaty zebrane w baldachogrona, a jego owocem jest torebka o kulistym kształcie. Roślina wymaga gleby zasobnej w wodę, najlepiej przygotować ją wysiewając wcześniej rośliny okopowe. Co ważne – jest mało wrażliwa na szkodniki. Największym zagrożeniem dla upraw są natomiast chwasty, szczególnie w okresie wegetacyjnym lnu.
Wykorzystanie lnu
Len włóknisty najczęściej wykorzystywany jest w przemyśle włókienniczym, odzieżowym. Ubrania uszyte z włókien lnu charakteryzują się niezwykle cenionymi parametrami. Przepuszczają powietrze i pozwalają skórze oddychać, nie przepuszczając jednocześnie promieniowania UV, doskonale wchłaniają pot i go odparowują, a także gwarantują całkowity komfort cieplny podczas chłodniejszych dni. Dodatkowo mają dobre właściwości higroskopijne i są bezpieczne dla skóry, także tej alergicznej czy wrażliwej.
Len znajduje także zastosowanie w produkcji płyt paździerzowych wykorzystywanych w budownictwie i meblarstwie. Olej z lnu zaś używany jest jako emulgator do produkcji m.in. farb i lakierów. Z nasion lnu formy oleistej tłoczy się cenny olej spożywczy zawierający składniki kompleksowo wspierające zdrowie i urodę. Co ciekawe, len znajduje zastosowanie także w medycynie i farmakologii, np. podczas tworzenia z niego maści leczniczych. Zarówno nasiona, jak i olej mogą być wartościowym składnikiem paszy dla zwierząt.
Olej lniany jest lubianym składnikiem dań kuchni polskiej. Od setek lat dodaje się go przede wszystkim do dań kapustnych, zawierających w składzie groch i grzyby, a także gęstych zup. W celach leczniczych można przyjmować jedną łyżkę oleju dziennie.
Len – właściwości
Właściwości zdrowotne omawianej rośliny przypisuje się głównie olejowi tłoczonemu na zimno z jej nasion. Udowodniono, że regularne włączanie oleju lnianego do codziennej diety:
- obniża poziom cholesterolu LDL, jednocześnie podwyższając poziom cholesterolu HDL;
- poprawia kondycję skóry, włosów i paznokci;
- zmniejsza niestrawność i reguluje perystaltykę jelit, poprawiając tym samym trawienie;
- przeciwdziała zaparciom;
- zmniejsza stany zapalne, zwłaszcza przewodu pokarmowego.
Czysty olej lub maści i kremy z jego dodatkiem wspomagają gojenie się trudnych ran, owrzodzeń czy oparzeń. W kosmetologii len jest częstym składnikiem kosmetyków i preparatów pielęgnacyjnych o działaniu nawilżającym, zmiękczającym, regenerującym i przeciwzapalnym. Olej lniany nadaje się do pielęgnacji włosów wysokoporowatych, ponieważ wygładza je, domyka otwarte łuski i intensywnie nawilża przeciwdziałając puszeniu się. Warto wybierać go do oczyszczania twarzy metodą OCM, ponieważ nie tylko dokładnie ją oczyści, ale i dostarczy cennych składników odżywczych. Nadaje się do każdego rodzaju skóry, szczególnie jednak poleca się go cerze suchej i z tendencją do rumienia.
Olej lniany – skład
Aby wiedzieć, dlaczego len i olej lniany wykazują tak wszechstronne działanie, wcześniej warto znać jego skład. W oleju lnianym znajdziemy przede wszystkim duże ilości NNKT, czyli Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych – najzdrowszych tłuszczów w diecie człowieka. Kwasy Omega-3 stanowią niemal połowę wszystkich tłuszczów tej rośliny. Dodatkowo w składzie znajdują się również:
- witamina E;
- witamina A;
- lignany zaliczane do fitoestrogenów i będące silnymi antyoksydantami;
- witaminy z grupy B;
- minerały – głównie żelazo, wapń, magnez, cynk oraz fosfor;
- białka;
- fitosterole.
Jak można zauważyć, składniki te znane są ze swojego korzystnego wpływu zarówno na zdrowie, jak i urodę czy samopoczucie.
Polecane produkty:
|
Czarnuszka siewna
Czarnuszka ma zastosowanie w różnego rodzaju problemach skórnych. Jest wykorzystywana w zwalczaniu trądziku, blizn, zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, alergii, a także suchej skóry, również głowy (np. łupież). Zobacz więcej... |
|
Olej z czarnego kminku
Olej z czarnego kminku tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, cenne substancje m.in. witaminę E oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego działanie to dokładne nawilżanie, szybsza regeneracja, poprawa wyglądu skóry ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kaniewski R., Jankowiak J., Zajączek K., Nowe możliwości wykorzystania oleju lnianego tłoczonego na zimno, Postępy Fitoterapii, 3/2019.
- Ceglarek F., Szczegółowa uprawa roślin rolniczych: Morfologia i biologia roślin, Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, Siedlce 2002.
