Oparzenia to poważny problem zdrowotny, który każdego dnia dotyczy tysięcy ludzi na całym świecie. Mogą one zdarzyć się bez względu na wiek, zarówno wskutek pożarów, jak i wykonywania czynności domowych czy braku ostrożności. W przypadku oparzeń kluczowa jest pierwsza pomoc, czyli czynności wykonane w pierwszych minutach i godzinach od incydentu. Leczenie zależy od stopnia oparzenia.
Co to jest oparzenie?
Terminem oparzenie określamy uszkodzenie skóry i niekiedy tkanek umiejscowionych głębiej wskutek działania silnej energii, przekraczającej zdolności ochronne organizmu. Najczęściej jest to energia cieplna, choć nie zawsze. Udowodniono, że oparzenie powstaje podczas 30-sekundowego kontaktu skóry ze źródłem ciepła o temperaturze około 53 stopie Celsjusza. Oparzenia można dzielić w oparciu o różne kryteria.
Przyczyny oparzeń
W zależności od przyczyny dolegliwości wyróżniamy następujące rodzaje oparzeń:
- termiczne – występują najczęściej, do uszkodzenia tkanek dochodzi wskutek działania wysokich temperatur. Przyczynami może być więc kontakt skóry lub błon śluzowych z gorącym płynem, parą wodną lub przedmiotami (np. żelazkiem);
- chemiczne – bardzo niebezpieczne dla osoby poszkodowanej. Dochodzi do nich wskutek kontaktu skóry i innych tkanek z substancjami żrącymi, np. kwasem czy stężonym alkoholem. Do czynników parzących chemicznie zaliczamy także opary;
- elektryczne – wskutek porażenia prądem, czyli przepływu prądu przez ludzkie ciało. Do tego rodzaju oparzenia może dojść przy awarii instalacji elektrycznej, samodzielnym wykonywaniu napraw instalacji elektrycznej bądź porażeniu pioruna;
- radiacyjne – będące konsekwencją działania promieniowania jonizującego lub słonecznego (promieniowanie UV). Skutki mogą pojawić się natychmiast bądź z opóźnieniem czasowym.
W zależności od rodzaju oparzeń wdraża się odpowiednie postępowanie lecznicze.
Stopnie oparzenia
Kolejny popularny i praktyczny podział wyróżnia stopnie oparzeń ze względu na głębokość uszkodzenia tkanek. Są to następujące stopnie:
- I – oparzenia powierzchowne, dotyczące zazwyczaj wyłącznie naskórka. Pojawia się zaczerwienienie skóry, po czym staje się ona napięta i przesuszona. Może pojawić się niewielki obrzęk, pęcherze nie występują. Oparzenia I stopnia goją się bez pozostawiania blizn;
- II – mogą być powierzchowne (IIA) lub głębokie (IIB). Powierzchowne dotyczą naskórka i wierzchniej warstwy skóry właściwej, jednak gruczoły potowe i mieszki włosowe nie ulegają uszkodzeniu. Pojawia się silny, piekący ból, jednak oparzenia goją się z pozostawieniem jedynie delikatnego przebarwienia. Z kolei głębokie obejmują także głębsze warstwy skóry właściwej z gruczołami potowymi i mieszkami włosowymi. Poparzeniu ulegają także naczynia krwionośne i zakończenia nerwowe. W konsekwencji mogą pozostać blizny;
- III – obejmują pełną grubość skóry właściwej, naczynia krwionośne, nerwy i tkankę tłuszczową. W miejscu oparzenia następuje utrata czucia, mimo tego poszkodowana osoba odczuwa bardzo silny ból. Miejsce oparzone może przybrać nawet barwę czarną. Takie oparzenia goją się długo, często wymagają przeszczepu;
- IV – martwica obejmuje wszystkie warstwy tkanek aż do kości, nierzadko wraz z nią.
Powyższa skala ma duże znaczenie w diagnostyce oparzeń.
Oparzenia – pierwsza pomoc
Podczas pierwszej pomocy należy uwzględnić miejsce zdarzenia, oceniamy czy źródło oparzenia nie jest już zagrożeniem. Jeśli zarówno osoba poszkodowana, jak i osoba udzielająca pomocy, są bezpieczne, można przystąpić do udzielania pomocy. W lekkich oparzeniach (I i II stopnia) nieprzekraczających 10% powierzchni ciała wystarczy przez 15-30 minut utrzymywać oparzone miejsce pod strumieniem zimnej wody. Przy oparzeniach III i IV stopnia najlepiej wezwać pogotowie ratunkowe, a do czasu ich przyjazdu schładzać uszkodzone tkanki jedynie kilka minut. Nie więcej, aby nie dopuścić do stanu wyziębienia. Podczas udzielania pierwszej pomocy bezwzględnie zabronione są następujące czynności:
- nakładanie tłuszczu, maści i domowych leków bezpośrednio na ranę;
- wkładanie poszkodowanego do wanny z zimną wodą;
- pocieranie miejsca oparzenia.
Jedynie przy oparzeniach I stopnia i powierzchownych II stopnia można po schłodzeniu skóry zastosować apteczny preparat przeciwbólowy i przyspieszający regenerację tkanek, np. popularny Panthenol. Przy oparzeniach III i IV stopnia lub oparzeniach II stopnia zajmujących większą powierzchnię ciała osobę poszkodowaną należy przykryć kocem, aby zapobiec nadmiernej utracie ciepła oczekując na pogotowie ratunkowe.
Leczenie oparzeń
Leczenie oparzeń zależy od ich stopnia i rozległości. Może wymagać wyłącznie farmakoterapii, całkowicie obejść się bez leczenia profesjonalnego (przy I stopniu wystarczą domowe kuracje), jak również wymagać przeszczepu płatów skórnych. Przy zaawansowanych oparzeniach istotną rolę odgrywa rehabilitacja oddechowa i ruchowa, a także mobilizacje blizn. Widoczność blizn można zmniejszać zabiegami kosmetologicznymi, jednak dopiero po całkowitym wygojeniu się ran.
Zobacz również: Blizny – sposoby jak z nimi walczyć.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny - skóra i stawy
Kolagen od bioalgi to naturalny, najwyższej jakości hydrolizat kolagenu. Jest to najważniejsze białko, które wpływa na jakość skóry. Jego odpowiednia ilość zapobiega powstawaniu zmarszczek, cellulitu, rozstępów, ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy tabletki
Kwas hialuronowy znajduje się w skórze, dzięki czemu czyni ją gładką, elastyczną i bez zmarszczek. Z wiekiem jego ilość jednak maleje i należy dostarczać go do organizmu, aby uzupełnić powstające braki … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Goniewicz M., Pierwsza pomoc. Podręcznik dla studentów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Frosik W., Postępowanie ratownicze w oparzeniach, Kraków 2018.
- Janiszewska E., Pierwsza pomoc. Oparzenia, Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Ratunkowego, Łódź.
