Liszaj twardzinowy (łac. LS, lichen sclerosus) to przewlekła choroba skóry występująca w postaci genitalnej oraz pozagenitalnej. Można stwierdzić ją zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet bez względu na płeć. Etiologia nie jest znana, dlatego leczenie opiera się wyłącznie na działaniach objawowych. Konieczna staje się długoterminowa obserwacja pacjenta.
Liszaj twardzinowy – przyczyny
Liszaj twardzinowy jest przewlekłą dermatozą o nieustalonej etiologii. Uważa się, że w patogenezie kluczową rolę odgrywają czynniki genetyczne, zakaźne, środowiskowe, autoimmunologiczne oraz hormonalne – ich dokładna identyfikacja jest jednak trudna. Istnieje wiele badań potwierdzających wpływ stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego na rozwój liszaja twardzinowego. W postaci genitalnej przewlekłe podrażnienie okolic narządów płciowych wskutek kontaktu z moczem i utrzymującą się wilgocią może powodować przedłużoną reakcję zapalną, co z kolei warunkuje wystąpienie liszaja twardzinowego męskich narządów płciowych. W przypadku kobiet istnieją silniejsze dowody przemawiające za podłożem autoimmunologicznym schorzenia.
U niektórych kobiet liszaj twardzinowy ma tendencję do współwystępowania z bielactwem, łysieniem plackowatym, nietolerancją glukozy czy anemią złośliwą. Choroby, które znamiennie częściej stwierdzano u pacjentów z liszajem twardzinowym, to łuszczyca i atopowe zapalenie skóry.
Liszaj twardzinowy – objawy
Objawem początkowym (a u niektórych pacjentów jedynym) objawem jest dokuczliwy świąd skóry o różnym nasileniu. Wraz z upływem czasu na ciele pojawiają się jednak płaskie plamy oraz porcelanowobiałe grudki, które mogą zlewać się w ogniska zanikowo-twardzinowe z przewagą zaniku lub hiperkeratotyczne. U 80% kobiet i 30% dziewcząt zmianom towarzyszy bliznowacenie oraz objaw Koebnera (objaw łuszczycy aktywnej). Zmiany mają tendencję do przechodzenia na skórę odbytu, gdzie mogą zajmować obszar w kształcie ósemki. Liszaj twardzinowy zajmuje przeważnie błonę śluzową warg sromowych wewnętrznych oraz skórę warg sromowych zewnętrznych, a powikłaniem może być zwężenie ujścia pochwy. U niektórych chorych dochodzi również do zwężenia odbytu, czego konsekwencją są bolesne wypróżnienia z powodu szczelin oraz zaparcia.
U mężczyzn wraz z postępem choroby rozwijają się problemy z oddawaniem moczu oraz zaburzenia funkcji seksualnych. Zmiany skórne lokalizują się głównie na żołędzi i/lub na napletku. Są to drobne, porcelanowobiałe grudki z tendencją do skupiania i zlewania się w większe obszary z cechami stwardnienia i zaniku. Mogą one powodować stulejkę lub zrosty na granicy napletka i żołędzi, co przyczynia się do bolesnego oddawania moczu lub bolesnej erekcji.
Diagnostyka liszaja twardzinowego
Rozpoznanie liszaja twardzinowego odbywa się głównie na podstawie obserwacji objawów. Choć same zmiany skórne nie są specyficzne, jeśli chodzi o wygląd, to wygląd w połączeniu z lokalizacją mogą już wiele powiedzieć o stanie zdrowia pacjenta. Jeśli diagnoza wciąż jest niepewna, lekarz może zlecić biopsję zmian skórnych. Zwłaszcza gdy jednocześnie podejrzewa chorobę nowotworową i chce ją potwierdzić lub wykluczyć. Biopsja daje 100% rozpoznanie. Obraz histopatologiczny jest typowy i wyróżnia się hiperkeratozą, naciekami z komórek jednojądrowych w skórze właściwej, hialinizacją kolagenu, degradacją elastyny i obrzękiem podścieliska.
Liszaja twardzinowego zawsze należy różnicować z innymi chorobami, które mogą dawać podobne objawy. Są to przede wszystkim: liszaj płaski, bielactwo, zakażenia drożdżakowe, łuszczyca, kontaktowe zapalenie skóry, choroba Bowena oraz plazmocytowe zapalenie sromu.
Liszaj twardzinowy – leczenie
W leczeniu liszaja twardzinowego przeważnie stosuje się silnie działające glikokortykoidy o działaniu miejscowym (w postaci kremów, maści, iniekcji doogniskowych). Zastosowanie znajdują również inhibitory kalcyneuryny, retinoidy oraz preparaty hormonalne (estrogeny, progesteron, propionian testosteronu). W przypadku zmian w okolicach genitalnych postępujących mimo leczenia zachowawczego stosowane są metody chirurgiczne, fototerapia oraz terapia fotodynamiczna. Zawsze bardzo ważne jest wczesne rozpoczęcie leczenia, ponieważ bagatelizowanie liszaja twardzinowego może mieć trwałe, poważne konsekwencje.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnego kminku
Olej z czarnego kminku tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, cenne substancje m.in. witaminę E oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego działanie to dokładne nawilżanie, szybsza regeneracja, poprawa wyglądu skóry ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka siewna
Czarnuszka ma zastosowanie w różnego rodzaju problemach skórnych. Jest wykorzystywana w zwalczaniu trądziku, blizn, zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, alergii, a także suchej skóry, również głowy (np. łupież). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bencal-Kusińska M., Mędrek K., Reich A., Liszaj twardzinowy – postać hiperkeratotyczna, Forum Dermatologiczne, 1/2015.
- Hadas E., Żerdzińska A., Norek N., Chlasta E., Adamusińska A., Wieloogniskowa postać liszaja twardzinowego. Opis przypadku, Przegląd Dermatologiczny, 102/2015.
- Pniewski T., Smolarczyk K., Sałkowska-Wanat J., Majewski S., Współczesne poglądy na diagnostykę i leczenie genitalnego liszaja twardzinowego, Przegląd Dermatologiczny, 103/2016.
- Jabłonowska O., Woźniacka A., Żebrowska A., Liszaj twardzinowy, Przegląd Dermatologiczny, 108/2021.
