Kwas fitynowy to organiczny związek chemiczny występujący naturalnie w świecie roślin, zwłaszcza w zbożach i nasionach. Jest więc każdego dnia spożywany przez większość populacji na całym świecie. Ma to zarówno wady, jak i zalety. Uważa się, że to związek o wysokich właściwościach antyoksydacyjnych, jednak może ograniczać biodostępność innych składników odżywczych, zwłaszcza minerałów.
Kwas fitynowy – charakterystyka
Kwas fitynowy (inaczej: heksafosforan inozytolu) jest związkiem o wzorze sumarycznym C6H18O24P6 oraz masie molowej 660,08 g/mol. Ma niezwykle ważne znaczenie w świecie roślin, ponieważ służy im jako magazyn fosforu. Tym samym nawet 80% fosforu znajdującego się w ziarnach zbóż jest trwale związanych, co czyni go niedostępnym dla człowieka. Kwas fitynowy swoim wyglądem przypomina płatek śniegu, a każde jego ramię chętnie łączy się z minerałami, tworząc trwałe kompleksy nazywane fitynami (nierozpuszczalnymi solami). W ziarnach i nasionach kwas ten lokalizuje się głównie pod łupiną nasienną, w związku z czym w dużym stopniu jest eliminowany w procesie mielenia mąki.
Kwas fitynowy – źródła
Kwas fitynowy oraz jego pochodne występują naturalnie w niektórych ziarnach i nasionach roślin strączkowych np. fasoli czy kukurydzy, a także w otrębach i mąkach zbóż. Rozłożenie ich w ziarnie nie jest jednak równomierne. Uważa się, że kwasy fitynowe służą do magazynowania kationów w nasionach.
Właściwości zdrowotne kwasu fitynowego
Efekty zdrowotne spożywania kwasu fitynowego są oceniane sprzecznie. Uważa się, że przy jego konsumpcji w dużych ilościach efekty szkodliwe są większe niż korzyści. Jako ufosforyzowane węglowodany, kwasy fitynowe wykazują właściwości chelatujące w przewodzie pokarmowym człowieka i wiążą kationy. Tym samym umożliwiają usuwanie z organizmu nadmiaru metali, w tym także metali ciężkich, co ma kluczowe znaczenie dla oczyszczania organizmu (detoksykacji organizmu). Udowodniono, że kwas fitynowy działa antyoksydacyjnie, usuwając z organizmu nadmiar wolnych rodników tlenowych. Czyni go to jednocześnie związkiem o działaniu antynowotworowym, zwłaszcza w stosunku do raka piersi, raka sutka, raka prostaty, raka jelita grubego oraz raka okrężnicy.
Istnieją badania potwierdzające skuteczność kwasu fitynowego w stabilizacji cukrzycy, nadciśnienia tętniczego oraz otyłości. Jedno z nich twierdzi nawet, że może on chronić przed rozwojem osteoporozy, choroby związanej z nadmierną łamliwością kości. Kwas fitynowy dostępny jest w formie suplementów diety, przeznaczonych szczególnie dla osób z wyższym ryzykiem nowotworowym. Czy spożywanie kwasu fitynowego w znacznych ilościach jest jednak korzystne?
Kwas fitynowy – zagrożenia
Udowodniono, że kwas fitynowy w organizmie człowieka trwale łączy się ze składnikami mineralnymi, zwłaszcza takimi jak żelazo, cynk, wapń, sód, fosfor, magnez i mangan. W konsekwencji tego tworzą się kolejno fityniany:
- żelaza;
- cynku;
- wapnia;
- sodu;
- fosforu;
- magnezu;
- manganu.
Tym samym dochodzi do wyraźnego spadku biodostępności, a nawet zablokowania wchłaniania tych metali do organizmu. Wzrasta ryzyko ich niedoborów, a jak wiadomo, minerały są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Kwasy fitynowe oddziałują również z innymi cząsteczkami, zwłaszcza z białkami, zmniejszając tym samym ich rozpuszczalność. Tworzą połączenia jonowe z enzymami i w efekcie tego mogą ograniczać ich właściwości fizjologiczne.
Zdania dotyczące spożywania kwasu fitynowego są więc mocno podzielone. Specjaliści podkreślają korzyści wynikające z wprowadzenia go do diety, jednak jak w wielu innych sytuacjach zalecają umiar. Należy pamiętać, aby posiłki każdego dnia były urozmaicone. Przykładowo spożycie produktów zawierających kwas fitynowy może mieć miejsce 1-2 razy dziennie, przy czym inne posiłki powinny być bogate w produkty niezawierające tego kwasu, aby nic nie blokowało wchłaniania znajdujących się tam składników odżywczych.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Duliński R., Żyła K., Wpływ egzogennych preparatów fitaz na zawartość fosforanów inozytolu w cieście i pieczywie żytnim, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2/2009.
- Siemianowska E., Skibniewska K., Tyburski J., Majewska K., Meyer-Wieneke A., Heistermann C., Zawartość błonnika pokarmowego i kwasu fitynowego w chlebie orkiszowym w zależności od odmiany pszenicy, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2/2009.
- Duliński R., Produkty enzymatycznej konwersji fitynianów jako potencjalne składniki żywności funkcjonalnej: analiza profilu oraz biodostępności, Kraków 2017.
- Kapela T., Perspektywy wykorzystania fitazy w gorzelnictwie, Biotechnologia, 2/2007.
