Obrzęk (łac. oedema) to pojęcie, które może być stosowane w odniesieniu do kilku różnych patologicznych zjawisk w organizmie człowieka, przeważnie jednak jest konsekwencją nagromadzenia się wody lub limfy w tkankach. Może mieć poważne konsekwencje, jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie działania terapeutyczne. Wyróżnia się 4 podstawowe rodzaje obrzęków, opisane dokładnie poniżej.
Obrzęk limfatyczny
Obrzęk limfatyczny jest konsekwencją zastoju limfy i objawia się nabrzmieniem części ciała, której dotyczy, najczęściej kończyn dolnych lub kończyn górnych, ponieważ w dystalnych odcinkach ciała krążenie jest z reguły gorsze. Może mieć charakter pierwotny (np. wskutek wrodzonych zbyt wąskich naczyń limfatycznych) oraz wtórny, wywołany:
- usunięciem węzłów chłonnych podczas leczenia choroby nowotworowej;
- infekcjami grzybiczymi, infekcjami pasożytniczymi, infekcjami wirusowymi czy infekcjami bakteryjnymi;
- chemioterapią i radioterapią;
- ostrym stanem zapalnym naczyń limfatycznych;
- chorobami autoimmunologicznymi;
- cukrzycą;
- złamaniami, zwichnięciami, skręceniami i innymi kontuzjami ortopedycznymi;
- zbyt długim noszeniem obcisłych ubrań;
- ciążą;
- długotrwałym unieruchomieniem;
- całkowitym brakiem aktywności fizycznej, siedzącym trybem życia.
Początkowo taki obrzęk zwykle przebiega bez większych objawów i bezbólowo. W stopniu I pojawić się może ociężałość kończyn, mrowienie czy drętwienie, zaś w stopniu II dołącza do tego ból oraz zmniejszenie zakresu ruchomości zajętej części ciała. Obrzęk limfatyczny w stopniu III nazywa się słoniowacizną. Opuchlizna jest wówczas bardzo duża, a skóra stwardniała, czemu towarzyszy wzrost ryzyka infekcji. Leczenie polega na modyfikacji nawyków (zdrowa dieta z ograniczeniem spożycia soli, aktywność fizyczna, unikanie palenia papierosów), farmakoterapii oraz fizjoterapii (największe znaczenie ma drenaż limfatyczny).
Zobacz również: Masaż limfatyczny.
Obrzęk żylny
Obrzęk żylny wiąże się z chorobami układu krążenia i nie jest tym samym, co obrzęk limfatyczny, choć za jego wystąpienie także w dużej mierze odpowiada niewydolność układu limfatycznego. Przyczyną obrzęku żylnego jest zwykle przewlekła niewydolność żylna lub zakrzepica, zaś na obraz kliniczny tych problemów, poza obrzękiem, składają się: żylaki, zmiany odżywcze skóry, dolegliwości subiektywne, takie jak ból, kurcze mięśniowe, parestezje, swędzenie. Taki obrzęk najczęściej lokalizuje się w kończynach dolnych i wiąże się nie tylko z nagromadzeniem limfy, ale i wzrostem ciśnienia hydrostatycznego w odcinku żylnym włośniczek oraz spadkiem ciśnienia onkotycznego osocza. Leczenie powinno być przyczynowe, dąży się do ustabilizowania choroby podstawowej i poprawy krążenia. Niekiedy konieczny jest zabieg.
Obrzęk kardiogenny
Obrzęk kardiogenny najczęściej dotyczy płuc i jest konsekwencją ostrej lewokomorowej niewydolności mięśnia sercowego. Spowodowany jest wzrostem ciśnienia hydrostatycznego w żyłach i kapilarach płucnych, przekraczającym wartość ciśnienia osmotycznego. Efektem tego zjawiska jest właśnie obrzęk płuc, który prowadzi do spadku ich pojemności, ograniczenia wentylacji i upośledzenia dyfuzji. Obrzęk płuc może być śródmiąższowy lub pęcherzykowy. Charakterystycznymi objawami omawianego problemu są:
- szybko narastająca duszność i zaburzenia oddychania;
- przyspieszone oddychanie;
- płytkie wdechy, niemożność głębokiego zaczerpnięcia powietrza;
- sinica lub bladość powłok skórnych;
- zlewne, zimne poty.
Leczenie powinno być natychmiastowe. Opiera się na farmakoterapii, zwłaszcza podaniu nitrogliceryny w pompie w ciągłym wlewie.
Obrzęk tłuszczowy
Ostatnim podstawowym rodzajem jest obrzęk limfatyczny, będący konsekwencją zwyrodnienia tkanki tłuszczowej. Wyróżnia się upośledzonym, symetrycznym rozmieszczeniem podskórnej tkanki tłuszczowej, czemu towarzyszy obrzęk i zniekształcenie określonych obszarów ciała, zwłaszcza kończyn dolnych. Dokładne przyczyny problemu nie są znane, choć uważa się, że największe znaczenie mają problemy hormonalne. Charakterystyczny jest ból i pieczenie podczas ucisku obrzęku tłuszczowego, a także ciągłe uczucie napięcia. Najskuteczniejszą metodą leczenia jest kompresjoterapia i drenaż limfatyczny.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bieda J., Bączyk M., Łuczak J., Obrzęk limfatyczny – wartość diagnostyczna i prognostyczna limfoscyntygrafii dynamicznej kończyn górnych u pacjentek po mastektomii, Polska Medycyna Paliatywna, 2/2003.
- Mościcka P., Cwajda-Białasik J., Szewczyk M., Jawień A., Przewlekła niewydolność żylna – obraz kliniczny, Polskie Towarzystwo Leczenia Ran, 2019.
- Grabowski M., Kardiogenny obrzęk płuc, Medycyna po Dyplomie.
- Obrzęk lipidowy (tłuszczowy). Poradnik dla pacjentek, Koln 2009.
