Kwas eikozapentaenowy (EPA) to związek chemiczny zaliczany do grona kwasów tłuszczowych omega-3, które z kolei wchodzą w skład niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Jest niezbędny do produkcji kwasu dokozaheksaenowego (DHA), wspiera przekaźnictwo nerwowe oraz poprawia pamięć. Dodatkowo bywa wykorzystywany do leczenia wielu chorób przewlekłych, np. łuszczycy. Warto zadbać o odpowiednią jego podaż w diecie.
Kwas eikozapentaenowy – źródła
Podstawowym źródłem kwasu EPA są ryby, szczególnie te pochodzące z zimnych mórz północnych. Dla porównania, ryby z wód południowych są bogatsze w kwas DHA. Uwagę należy zwrócić zwłaszcza na tuńczyki, szprotki, łososie, makrele oraz śledzie. Innymi źródłami kwasu EPA są: kawior, owoce morza oraz algi (np. Spirulina, Chlorella). Mniejsze ilości związku znajdziemy w orzechach i olejach roślinnych.
Warto wiedzieć, że współcześnie spożycie kwasów tłuszczowych omega-6 znacznie przewyższa spożycie kwasów tłuszczowych omega-3. Stosunek spożycia omega-6 do omega-3 wynosi nawet 20:1, przy czym zalecane proporcje oscylują wokół 4:1-6:1. Tak duża dysproporcja sprawia, że znacznie wzrasta ryzyko rozwoju chorób cywilizacyjnych (nowotwory, alergie, schorzenia autoimmunologiczne i neurodegeneracyjne, depresja itd.), nasilają się stany zapalne w organizmie, a my czujemy się gorzej.
Właśnie z tego względu dużą uwagę poświęca się suplementacji. Kwasy omega-3 dostępne są w postaci kapsułek, które rekomenduje się przede wszystkim kobietom w ciąży, osobom przewlekle chorym oraz wszystkim tym, które chcą zadbać o swoje zdrowie. Spore ilości kwasów omega-3 znajdziemy również w algach, dlatego warto rozważyć przyjmowanie Spiruliny lub Chlorelli.
Kwas eikozapentaenowy – funkcje
Kwas eikozapentaenowy jest prekursorem tak zwanych eikozanoidów trienowych, do których zalicza się prostacykliny, prostaglandyny, tromboksany oraz leukotrieny. Eikozanoidy zalicza się do hormonów tkankowych wykazujących szeroki zakres działania, m.in. regulujących ciśnienie tętnicze krwi. Dodatkowo kwas EPA:
- jest źródłem istotnych mediatorów przeciwzapalnych;
- działa wazodilatacyjnie w stosunku do naczyń wieńcowych;
- zmniejsza poziom trójglicerydów i cholesterolu LDL we krwi;
- rozluźnia mięśnie gładkie naczyń krwionośnych;
- działa antyagregacyjnie.
Jak widać, kwas EPA oddziałuje w największym stopniu na układ sercowo-naczyniowy. Warto jednak wiedzieć, że jego obecność w ustroju nie pozostaje obojętna dla układu nerwowego – omawiany związek poprawia pamięć i koncentrację oraz wspiera właściwe przekaźnictwo nerwowe, jak również wykazuje działanie przeciwutleniające, chroniąc przed rozwojem licznych chorób cywilizacyjnych. Przeprowadzono badania, które wykazały, że przyjmowanie kwasów omega-3 już po miesiącu przynosi efekty w postaci poprawy samopoczucia i zmniejszenia odczuwania gniewu, lęku czy depresji.
Kwas eikozapentaenowy – zapotrzebowanie
Rekomendowane dzienne spożycie długołańcuchowych kwasów omega-3 (EPA+DHA) sięgają 250 mg. Wartość ta wzrasta w przypadku kobiet ciężarnych niemal 2-krotnie. Wyższe zapotrzebowanie od podstawowego pojawia się również u osób przewlekle chorych.
Niedobór omega-3
Niedostateczne spożycie kwasów tłuszczowych omega-3, w tym niedobór EPA (co opisywane jest zwykle równocześnie), manifestuje się między innymi:
- znacznym spadkiem odporności, tendencją do szybkiego łapania różnych infekcji;
- zaburzeniami pamięci i problemów z koncentracją;
- wzrostem zachorowalności na różnego rodzaju choroby przewlekłe, zwłaszcza sercowo-naczyniowe, np. miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, chorobę wieńcową, zawały serca;
- odczuwaniem przewlekłego i silnego zmęczenia oraz osłabienia;
- wypadaniem włosów i nadmierną łamliwością włosów;
- suchą skórą;
- stanami depresyjnymi, wahaniami nastroju;
- zaostrzaniem stanów zapalnych w organizmie, zwłaszcza w przebiegu chorób autoimmunologicznych.
Niedobór kwasów tłuszczowych omega-3 jest szczególnie niebezpieczny u kobiet ciężarnych. Przyczynia się do powstawania wad cewy nerwowej i rozwoju licznych chorób wrodzonych u płodu. Ponadto zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego i obniża zdolności intelektualne dziecka.
Polecane produkty:
|
Omega 3 - czysty olej z Pachnotki zwyczajnej
Olej omega 3 to 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy, witaminę E, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Materac E., Marczyński Z., Bodek K., Rola kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6 w organizmie człowieka, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2/2013.
- Bałasińska B., Jank M., Kulasek G., Właściwości i rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w utrzymaniu zdrowia ludzi i zwierząt, Życie Weterynaryjne, 9/2010.
- Achremowicz A., Szary-Sworst K., Wielonienasycone kwasy tłuszczowe czynnikiem poprawy stanu zdrowia człowieka, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 3/2005.
