Bor (symbol: B, łac. borium) to pierwiastek chemiczny, który znajduje szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach przemysłu. Jest on też kluczowy dla wzrostu i rozwoju roślin, a także dla zdrowia organizmu człowieka. Po raz pierwszy wyizolowano go w 1808 roku.
Bor – charakterystyka
Bor jest pierwiastkiem chemicznym o licznych odmianach alotropowych. Wyróżnia się odmiany amorficzne (brązowy proszek lub czarne szkliwo) oraz krystaliczne (czarne, twarde, odporne chemicznie). Pod względem chemicznym bor może przypominać krzem i węgiel. Ten półmetal ma stały stan skupienia, temperaturę topnienia 2075 stopni C oraz temperaturę wrzenia 4000 stopni C. Twardość w skali Mohsa wynosi aż 9,3.
Bor jest niezbędny dla roślin oraz zwierząt. Zarówno w badaniach krajowych, jak i zagranicznych bor, przedstawiany jest jako jeden z najbardziej deficytowych składników pokarmowych roślin. Odpowiada za prawidłowy wzrost organów generatywnych. Wpływa na kwitnienie, procesy oddychania i gospodarkę wodną. Pierwiastek reguluje także przemiany węglowodanów. Rośliny potrzebują stałego dopływu boru przez cały okres wegetacji, gdyż wędrówka boru ze starszych, dolnych liści do młodych w ogóle nie następuje. Do grona najwrażliwszych na niedobór boru roślin zalicza się przede wszystkim: zboża, buraki, rzepak, bobik, groch, len, mak, rośliny motylkowe.
Bor w organizmie człowieka
Bezpieczna dawka dzienna boru dla osób dorosłych wynosi 15 mg, dla dzieci zaś od 0,5 do 3,5 mg. Ilości te znajdują się w powszechnie spotykanych produktach spożywczych. Najwięcej w bakaliach (zwłaszcza daktylach), a nieco mniej w warzywach strączkowych, liściastych, niektórych owocach. Im więcej boru w glebie, tym wyższe jego zawartości w produktach roślinnych. Źródłem pokarmowym odzwierzęcym są natomiast jajka.
Bor nie jest uznawany za kluczowy pierwiastek w organizmie człowieka, choć spełnia istotne funkcje:
- przyspiesza gojenie się ran i uszkodzeń skórnych;
- reguluje gospodarkę hormonalną, zwłaszcza w kontekście hormonów tarczycy;
- działa antyoksydacyjnie i chroni przed szkodliwym wpływem metali ciężkich czy pestycydów;
- zmniejsza stany zapalne, obniżając poziom markerów zapalnych, np. CRP;
- wpływa na koordynację ruchów;
- wzmacnia pamięć.
Suplementacja boru mimo wszystko nie jest potrzebna. Niezbędne ilości są dostarczane wraz z dietą. Ewentualne przyjmowanie boru zaleca się jedynie osobom cierpiącym na przewlekłe choroby układu kostnego, wyłącznie po konsultacji z lekarzem.
Niedobór boru
Niedobór boru może wiązać się z niskim poziomem witaminy D lub wapnia w organizmie, choć w praktyce jest on u ludzi rzadko obserwowany. Jeśli wystąpi, pojawiają się objawy takie jak bóle stawów, bolesne skurcze mięśni, bóle kości, tachykardia oraz zaburzenia czynności tarczycy. Niedobory boru szczególnie intensywnie widać po wszelkich złamaniach kości, ponieważ prowadzą do zaburzenia metabolizmu kości, co może przypominać osteoporozę i upośledza tworzenie się zrostu.
Nadmiar boru
W większych ilościach związku boru są trujące, zwłaszcza w postaci lotnej. Nadmiar tego pierwiastka w organizmie człowieka może doprowadzić do objawów takich jak biegunki, bóle brzucha, nadmierne wypadanie włosów, rozdrażnienie, osłabienie. Do takiego stanu przeważnie doprowadza nieodpowiedzialne przyjmowanie suplementów diety i leków zawierających bor.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Arceusz A., Bor – zawartość, rozmieszczenie i wzajemne relacje z innymi biopierwiastkami w surowcach roślinnych stosowanych w lecznictwie, Gdańsk 2007.
- Solomons T., Fryhle C., Snyder S., Chemia organiczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2022.
