Jod

Jod (symbol: I, łac. iodum) jest niezbędnym dla życia pierwiastkiem śladowym, którego rozpowszechnienie w środowisku jest nierównomierne. Największe ilości znajdują się w oceanach. W organizmie człowieka odpowiada m.in. za odporność, prawidłową syntezę hormonów tarczycy, przemianę materii czy pamięć i koncentrację. Często obserwuje się jednak niedobory tego pierwiastka.

Jod – charakterystyka

Jod jest niezbędnym dla życia pierwiastkiem śladowym, czyli takim, którego ustrój potrzebuje w niedużych ilościach. Zgodnie z rekomendacjami WHO dobowe spożycie jodu powinno wynosić:

• 90 µg – dzieci do 5. roku życia;
• 120 µg – dzieci w wieku 6-12 lat;
• 150 µg – dzieci powyżej 12 lat i dorośli;
• 250 µg – kobiety w ciąży i karmiące piersią.

Organizm człowieka nie potrafi samodzielnie go syntezować, dlatego jeśli dieta jest uboga w jod, warto rozważyć suplementację. Zaleca się ją zwłaszcza weganom i wegetarianom. Jod, jako związek dobrze rozpuszczalny w wodzie, podlega koncentracji w kropelkach mgły oraz kryształach śniegu i powraca na ziemię w postaci opadu atmosferycznego, wzbogacając powierzchniowe warstwy gleby. Do organizmu człowieka przedostaje się z pokarmem i wchłaniany jest w żołądku oraz jelicie cienkim. Wydalanie pierwiastka odbywa się głównie przez nerki, choć niewielka część może być usuwana wraz z potem czy wydychanym powietrzem.

Źródła jodu

Produktami spożywczymi o dużej zawartości jodu są:

• ryby morskie;
• owoce morza;
• algi;
• jajka;
• rośliny rosnące na glebach o dużej zawartości jodu.

Ilość jodu w mleku zależy od dostępności tego pierwiastka w paszy dla zwierząt. Można również dostarczać go do organizmu wraz z suplementami diety. Przy prawidłowej podaży jodu jego pula zgromadzona w tarczycy w postaci zmagazynowanych hormonów oraz jodowanych tyrozyn jest duża i wynosi 8-10g. Stanowi to zabezpieczenie na wypadek niedoboru jodu w diecie.

Jod – działanie

Jod jest pierwiastkiem niezbędnym przede wszystkim do produkcji hormonów tarczycy. Dobowa produkcja tyroksyny (T4) wynosi 80-90 µg, a trijodotyroniny (T3) 32 µg: jod stanowi odpowiednio 65 i 58% ich ciężaru. Hormony te spełniają w organizmie wiele istotnych funkcji:

• pobudzają procesy utleniania w tkankach;
• pobudzają rozpad tłuszczów do kwasów tłuszczowych i glicerolu;
• wzmagają wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego i jej zużycie przez komórki;
• poprawiają wydzielanie somatotropiny i hormonów steroidowych;
• warunkują prawidłowe działanie gruczołów płciowych;
• wzmagają wydzielanie ciepła przez organizm;
• zwiększają zużycie tlenu.

Bez jodu działanie to nie byłoby możliwe. Dodatkowo warto wspomnieć o bezpośrednich funkcjach samego jodu, który:

• wspiera właściwą kondycję i zdrowy wygląd skóry;
• utrzymuje prawidłowe funkcje poznawcze;
• zapewnia prawidłowy przebieg dojrzewania płciowego;
• poprawia pamięć;
• przyczynia się do utrzymania metabolizmu energetycznego;
• wzmacnia odporność organizmu;
• działa antybakteryjnie, przeciwwirusowo i przeciwgrzybiczo;
• zwiększa syntezę białek w organizmie.

Jod jest potrzebny każdemu człowiekowi. Wyjątkiem są osoby, które ze względów medycznych powinny ograniczyć jego spożycie, np. pacjenci z nadczynnością tarczycy.

Niedobór jodu

Niedobór jodu dotyczy 2 bilionów ludzi na świecie, w tym 30% dzieci. Objawy są bardzo charakterystyczne i obejmują:

• wole i zwiększoną wrażliwość na skutki promieniowania nuklearnego;
• ryzyko poronienia, wad wrodzonych u dziecka, kretynizmu endemicznego;
• upośledzenie rozwoju umysłowego i rozwoju somatycznego;
• upośledzenie funkcji psychicznych, w tym stany depresyjne, zaburzenia pamięci i koncentracji;
• niedoczynność tarczycy.

W warunkach łagodnego i umiarkowanego niedoboru jodu obserwuje się częstsze występowanie raka pęcherzykowego tarczycy, który ma bardziej agresywny przebieg od raka brodawkowatego. U dzieci natomiast typowy jest gorszy rozwój intelektualny. Najbardziej charakterystycznym objawem są jednak wole. Główną przyczyną niedoboru jodu jest jego zbyt niskie spożycie dzienne, jednak stan ten obserwuje się również u osób z niedoczynnością tarczycy.

Zobacz również: Choroby tarczycy.

Nadmiar jodu

Przyczyną nadmiaru jodu w organizmie człowieka może być nieumiejętne, nadmierne suplementowanie go. Przyczynami patologicznymi są natomiast: autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, nadczynność tarczycy, nowotwór tarczycy. Pojawiają się charakterystyczne objawy:

• zwiększona pobudliwość nerwowa;
• utrata masy ciała;
• biegunki;
• zmiany alergiczne skóry;
• wzmożona produkcja śliny.

Przy ostrym zatruciu jodem obserwuje się pieczenie w gardle, bóle brzucha oraz zaburzenia akcji serca. Nadmiar jodu obserwowany jest jednak stosunkowo rzadko, zdecydowanie rzadziej, niż niedobór tego pierwiastka.

	Spirulina w proszku 100% naturalna Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej...
	Spirulina w tabletkach 100% naturalna Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Gietka-Czernel M., Profilaktyka niedoboru jodu, Postępy Nauk Medycznych, 12/2015.
2. Pyka B., Zieleń-Zynek I., Kowalska J., Ziółkowski G., Hudzik B., Gąsior M., Zubelewicz-Szkodzińska B., Zalecenia dietetyczne dotyczące spożywania jodu – w poszukiwaniu konsensusu między kardiologami a endokrynologami, Folia Cardiologica, 2/2019.
3. Kurosad A., Nicpoń J., Kubiak K., Jankowski M., Kungl K., Występowanie, obieg i obszary niedoboru jodu oraz główne jego źródła w żywieniu człowieka i zwierząt, Adv Clin Exp Med., 14/2005.
4. Sircus M., Samodzielna i bezpieczna terapia jodem, Wydawnictwo Vital, Białystok 2019.