Nikiel (symbol: Ni, łac. niccolum) to pierwiastek chemiczny o niezwykle szerokim zastosowaniu w różnych dziedzinach przemysłu. Wykazuje negatywne działanie na organizm człowieka, dlatego warto unikać ekspozycji na pyły niklu w miejscu pracy, jak również ograniczać jego spożycie. W dzisiejszych czasach sporym problemem jest alergia na nikiel, dotycząca nawet do 13% osób dorosłych i 8% dzieci.
Nikiel – charakterystyka
Nikiel jest metalem przejściowym należącym do 10. grupy i 4. okresu układu okresowego pierwiastków. Jego najważniejsze dane:
- liczba atomowa: 28;
- masa atomowa: 58,693;
- temperatura topnienia: 1 455 °C;
- kolor: srebrno-biały metal o złotawym zabarwieniu;
- temperatura wrzenia: 2 913 °C.
Nikiel jako jeden z nielicznych pierwiastków jest ferromagnetykiem. Nie jest aktywnym metalem, dzięki czemu nie ulega działaniu powietrza ani wody, jednak w formie drobno rozdrobnionej może mieć właściwości piroforyczne. W przyrodzie nikiel występuje głównie wraz z innymi pierwiastkami w postaci minerałów. Do najważniejszych minerałów niklu zalicza się: gersdorfit, chloantyt, pentlandyt. Szacuje się, że nikiel stanowi 0,0084% skorupy ziemskiej. Jego najbogatsze złoża znajdują się współcześnie w Kanadzie.
Nikiel w produktach spożywczych
Śladowe ilości niklu mogą znajdować się w produktach spożywczych. Zwłaszcza w rybach, zbożach, mięsie drobiowym, nabiale (głównie serkach topionych), margarynie, alkoholu, czekoladzie, ziarnach soi i jej produktach oraz przetworach pomidorowych. Także niektóre owoce i warzywa mogą zawierać nikiel (głównie orzeszki ziemne, kukurydza, wiśnie). Dlatego tak ważne jest, aby ograniczać spożycie żywności przetworzonej oraz z niewiadomego źródła. Najlepiej samodzielnie uprawiać rośliny i kupować mięso od sprawdzonych hodowców.
Nikiel – zastosowanie w przemyśle
Nikiel wykorzystuje się przede wszystkim do produkcji kwasoodpornych stopów o wysokiej wytrzymałości, odpornych na korozję, które można podzielić na stopy konstrukcyjne, stopy oporowe, stopy odporne na korozję oraz stopy żarowytrzymałe. Należy do istotnych metali technicznych, jednak jego użycie jest ograniczone ze względu na powiększający się deficyt w naturalnym środowisku. W związku z wymienionymi właściwościami nikiel wykorzystuje się do wyrobu m.in.: drobnych monet, przewodów elektrycznych, elementów grzejnych w piecach, opornic i powłok galwanicznych.
Nikiel – czy jest niebezpieczny?
Nikiel w postaci drobnego proszku może wywoływać odpowiedź alergiczną w kontakcie ze skórą. Udowodniono również właściwości rakotwórcze przy długotrwałym narażeniu na pył niklowy. Powstaje on podczas obróbki mechanicznej stopów metali zawierających omawiany metal. Takie narażenie może pojawić się w niektórych zakładach pracy, zwłaszcza gdy nieprzestrzegane są zasady BHP. Zgodnie z proponowaną dyrektywą Parlamentu Europejskiego wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia w powietrzu na stanowiskach pracy dla frakcji wdychalnej wynosi 0,05 mg/m3. Nikiel przedostaje się do ludzkiego organizmu głównie drogą oddechową. Długotrwałe narażenie może skutkować tworzeniem się nowotworów.
Alergia na nikiel
Nikiel jest pierwiastkiem występującym nie tylko w przedmiotach użytku codziennego (biżuteria, klamry w paskach, guziki, zegarki, farby do malowania ścian, kosmetyki, opakowania produktów żywnościowych), ale również w ogólnodostępnym pożywieniu, a nawet w wodzie. Sprawia to, że jego negatywne działanie na organizm człowieka może wynikać nie tylko z wdychania pyłu, ale i kontaktu niklu ze skórą (alergie kontaktowe) lub spożywania jego śladowych ilości (zatrucia organizmu metalami).
Alergia na nikiel jest charakterystyczna dla krajów wysokorozwiniętych. Występuje ona bardzo często i stanowi bardzo poważny problem dla wielu osób. Najskuteczniejszym sposobem leczenia przyczynowego jest po prostu unikanie kontaktu skóry z wyrobami niklowymi, np. kupowanie wyłącznie biżuterii ze szlachetnych metali. Po wystąpieniu nieprzyjemnych objawów można zastosować maści i kremy o działaniu łagodzącym. Alergii na nikiel nie można całkowicie wyleczyć.
Polecane produkty:
|
Chlorella 100% naturalna
Chlorella w tabletkach to naturalna alga z rozerwaną ścianą komórkową (chroniona patentem) w postaci suplementu diety. Została wytworzona wyłącznie z suszonych, jednokomórkowych mikroskopijnych alg. Pomaga m.in. wyeliminować metale ciężkie z organizmu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wasilewski P., Nikiel i jego związki, Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 4/2021.
- Czarnobilska E., Obtułowicz K., Wsołek K., Piętowska J., Śpiewak R., Mechanizmy alergii na nikiel, Przegląd Lekarski, 64/2007.
