Kontaktowe zapalenie skóry (łac. contact dermatitis) to schorzenie dermatologiczne wyróżniające się licznymi zmianami skórnymi pojawiającymi się po kontakcie z alergenami lub substancjami drażniącymi. Zwie się również wypryskiem kontaktowym. Diagnostyką i leczeniem problemu zajmuje się lekarz dermatolog, nierzadko we współpracy z lekarzem alergologiem.
Kontaktowe zapalenie skóry – przyczyny
Kontaktowe zapalenie skóry może mieć podłoże alergiczne i niealergiczne. Postać alergiczna jest jedną z najczęstszych przewlekłych dermatoz w praktyce lekarza dermatologa. Stanowi zapalną dermatozę, powstałą w konsekwencji zwykle wielokrotnej styczności z niskocząsteczkowymi związkami chemicznymi zwanymi alergenami kontaktowymi lub haptenami, wykazującymi zdolność aktywowania układu immunologicznego w mechanizmie nadwrażliwości typu późnego. Z kolei kontaktowe zapalenie skóry o podłożu niealergicznym powstaje wskutek kontaktu skóry z drażniącymi, chemicznymi lub sztucznymi związkami chemicznymi, które nie są wprawdzie alergenami, lecz są na tyle silne, że mogą wywoływać różnego stopnia podrażnienia i stany zapalne.
Do alergenów wywołujących kontaktowe zapalenie skóry należą najczęściej metale, a najbardziej rozpowszechniony w środowisku naturalnym jest nikiel. Nadwrażliwość na nikiel często współistnieje z uczuleniem na kobalt. Innymi alergenami wywołującymi omawiane schorzenie są:
- metale takie jak cynk, złoto, pallad;
- niektóre leki, zwłaszcza aspiryna, kodeina, diklofenak, penicylina, erytromycyna;
- seskwiterpeny laktonowe zawarte w roślinach, zwłaszcza cykorii, rumianku, sałacie, słoneczniku, bylicy, mniszku czy jeżówce;
- żywice naturalne znajdujące się w czosnku, propolisie, balsamie peruwiańskim.
Dokładny patomechanizm kontaktowego zapalenia skóry wciąż pozostaje nieznany. Wiadomo, że schorzenie powstaje w konsekwencji swoistego procesu zapalnego, w który angażuje się układ immunologiczny, z ewentualnym przejściem miejscowej odpowiedzi immunologicznej w odpowiedź ogólnoustrojową.
Kontaktowe zapalenie skóry – objawy
Następstwem reakcji skórnej w przebiegu kontaktowego zapalenia skóry jest powierzchowny stan zapalny ze zmianami przyjmującymi postać grudek wysiękowych na podłożu rumieniowym, lokalizujących się przeważnie symetrycznie na twarzy, szyi oraz na dłoniach i stopach. Zmiany grudkowo-wysiękowe zajmują najczęściej powierzchnie wyprostne okolicy stawów łokciowych i kolanowych, a rumienie pojawiają się w okolicach zgięciowych oraz dystalnych częściach kończyn. Niekiedy towarzyszy temu:
- pokrzywka uogólniona;
- plamica krwotoczna;
- zmiany podobne do rumienia wielopostaciowego.
Wyjątkowo w przebiegu kontaktowego zapalenia skóry pojawiają się objawy ogólnoustrojowe, takie jak:
- bóle głowy;
- osłabienie;
- zaburzenia jelitowe;
- zaburzenia oddechowe;
- zmiany o charakterze zapalenia naczyń.
Obraz kliniczny może więc różnić się w zależności od wielu czynników i u każdego pacjenta może przebiegać nieco inaczej. Warto zaznaczyć, że w zdecydowanej większości przypadków obserwuje się alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, pojawią się więc objawy związane również ze stanem alergicznym.
Kontaktowe zapalenie skóry – diagnostyka
Kontaktowe zapalenie skóry diagnozuje się na podstawie wywiadu zdrowotnego, badań laboratoryjnych krwi oraz badań alergicznych (w ostatnim przypadku najczęściej wykonuje się skórne testy alergiczne lub testy alergiczne z krwi pacjenta). Ocenia się również wygląd zmian skórnych. Zazwyczaj rozpoznanie nie stwarza większych problemów.
Kontaktowe zapalenie skóry – leczenie
W pierwszej kolejności należy zidentyfikować związek lub substancję, która doprowadziła do kontaktowego zapalenia skóry, aby w późniejszym czasie móc wyeliminować je ze swojego codziennego życia. Podstawą jest bowiem unikanie kontaktu skóry z danym związkiem drażniącym lub alergizującym. Są to działania przyczynowe. W przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skóry można rozważyć immunoterapię, czyli odczulanie, nie zawsze jest jednak możliwa do przeprowadzenia.
Doraźnie stosuje się tabletki oraz maści do stosowania miejscowego, których celem jest łagodzenie stanu zapalnego, zmniejszanie obrzęku i zaczerwienienia, usuwanie świądu, pieczenia i bólu skóry oraz eliminacja wysypki skórnej. W przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skóry pacjentowi podaje się również leki przeciwhistaminowe. Objawowo zastosować można chłodne okłady oraz warto rozpocząć suplementację oleju z czarnuszki siewnej.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny - skóra i stawy
Kolagen od bioalgi to naturalny, najwyższej jakości hydrolizat kolagenu. Jest to najważniejsze białko, które wpływa na jakość skóry. Jego odpowiednia ilość zapobiega powstawaniu zmarszczek, cellulitu, rozstępów, ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy tabletki
Kwas hialuronowy znajduje się w skórze, dzięki czemu czyni ją gładką, elastyczną i bez zmarszczek. Z wiekiem jego ilość jednak maleje i należy dostarczać go do organizmu, aby uzupełnić powstające braki … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Śpiewak R., Alergia kontaktowa – diagnostyka i postępowanie, Alergia Astma Immunologia, 12/2007.
- Chomiczewska D., Kieć-Świerczyńska M., Kręcisz B., Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia. Część I. Epidemiologia, etiopatogeneza i obraz kliniczny, Medycyna Pracy, 59/2008.
- Kręcisz B., Chomiczewska-Skóra D., Kieć-Świerczyńska M., Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, Alergia, 2014, 1: 19-24.
- Nowak D., Gomułka K., Dziemieszonek P., Panaszek B., Systemowe kontaktowe zapalenie skóry, Postepy Hig Med Dosw (online), 2016; 70: 124-134.
