Dermatozy wywołane czynnikami mechanicznymi stanowią przyczynę dyskomfortu w codziennym funkcjonowaniu. Warto podkreślić, że oddziałując na skórę w sposób stały można spowodować miejscowe zmiany chorobowe w postaci pęcherzy, uszkodzeń powierzchownych naczyń krwionośnych (czarna pięta) czy przerostu warstwy rogowej naskórka.

Dermatozy wywołane czynnikami mechanicznymi

Wśród najczęściej występujących dermatoz związanych z działaniem czynników mechanicznych wyróżnia się:

• przebarwienia;
• pęcherze;
• modzele;
• nagniotki;
• czarna pięta;
• rogowiak szczelinowaty;
• odleżyny;
• rzekomonabłoniakowy rozrost naskórka.

1. Przebarwienia.

Na skutek nadmiernego tarcia lub nacisku może dojść do hiperpigmentacji skóry czyli powstawania przebarwień. Odpowiedzialny jest za to proces zwiększonej produkcji melaniny oraz tzw. nietrzymanie barwnika. Istnieje wiele metod zmniejszających widoczność przebarwień, jednak w tym przypadku najskuteczniejsze jest ograniczenie drażnienia mechanicznego skóry przez pacjenta.

2. Pęcherz.

Dość intensywna praca fizyczna, z którą związane jest tarcie skóry o różnego rodzaju przedmioty przyczynia się do powstawania pęcherzy. Są to zmiany bolesne, przez co mogą wpływać na ograniczenie aktywności w ciągu dnia. Warto podkreślić, że choroby tj. pęcherzowe oddzielenie się naskórka może przyczyniać się do większej predyspozycji tworzenia się pęcherzy. Leczenie tego rodzaju zmian obejmuje ich przekuwanie oraz drenaż lub podawanie miejscowych preparatów o działaniu odkażającym.

3. Modzele.

Modzel to jedna z najbardziej znanych zmian dotyczących wyglądu skóry. Jest obszarem zgrubienia naskórka, który powstaje na skutek permanentnego ucisku. Keratynocyty warstwy podstawnej naskórka ulegają silnym podziałom, co przekłada się na pogrubienie jego warstwy kolczystej. Modzele mogą występować w każdym miejscu na ciele, jednak najczęściej występują na dłoniach oraz stopach od przewlekłego ucisku obuwia czy mocnego ściskania narzędzi.

W różnicowaniu modzeli należy uwzględnić nagniotki oraz rogowce dłoni oraz stóp, szczególnie te o charakterze punktowym.

Leczenie tego rodzaju zmian polega na unikaniu nadmiernego ucisku w obrębie dłoni oraz stóp, a jeśli jest to nie możliwe, ze względu na rodzaj wykonywanej pracy warto zastosować środki ochronne w postaci rękawiczek, zaś w przypadku stóp zaleca się odpowiednie dobranie obuwia.

Modzele można usuwać mechanicznie poprzez ścieranie warstwy rogowej naskórka. Dodatkowo dobrze sprawdzają się substancje o działaniu keratolitycznym tj. mocznik, kwas salicylowy, kwas mlekowy w wyższych stężeniach.

4. Nagniotki.

Nagniotki to ogniska dobrze odgraniczonej hiperkeratozy, która spowodowana jest uciskiem na niewielki fragment skóry. Bardzo często nagniotki (odciski) rozwijają się z jednoczesnym zaburzeniem anatomicznym, do którego należą wady wysklepienia stopy czy deformacje palców (palce młotkowate). Przybierają one postać żółtych, tkliwych zmian o średnicy 1 mm do 2 cm. W centralnej części nagniotka występuje charakterystyczny czop rogowy, przez co zmiany mogą wywoływać silne dolegliwości bólowe.

W różnicowaniu tego rodzaju zmian należy brać pod uwagę modzele oraz brodawki wirusowe.

Leczenie nagniotków obejmuje zmianę obuwia, w których ucisk rozkładany jest równomiernie na cały obszar stopy. Można również wykonywać ścinanie chirurgiczne, zaś jeśli występują wyrośla kostne wówczas należy podjąć leczenie chirurgiczne.

5. Czarna pięta.

Czarna pięta to nadmierne rogowacenie krwotoczne, które spowodowane jest nagłym oraz silnym urazem mechanicznym, który przyczynia się do wynaczynienia krwi do warstwy rogowej. Tego rodzaju zjawisko obserwuje się zwykle u sportowców oraz tancerzy. Zmiany lokalizują się głównie na stopach, rzadko na dłoniach. W różnicowaniu objawów należy wziąć pod uwagę czerniaka, tatuaż pourazowy oraz brodawki wirusowe. Czarna pięta nie wymaga leczenia, zmiany ustępują samoistnie.

6. Rogowiak szczelinowaty.

Spowodowany jest uciskiem przez oprawki okularów. Zmiany powstają w miejscach permanentnego ucisku w wyniku źle dobranych oprawek okularów korekcyjnych. Do tego rodzaju zmian może przyczynić się również nadmierny ciężar noszonych okularów, towarzyszące inne choroby, a także zmieniona okolica gdzie występują zmiany pod względem anatomicznym. Najczęściej objawy lokalizują się na grzbiecie nosa, na uchu lub okolicy zausznej.

Rogowiak szczelinowaty występuje w postaci twardego, owalnego guzka w kolorze skóry. W strukturze zmiany występuje charakterystyczna szczelina, która dzieli ją na dwie części. Niekiedy zmiana daje dolegliwości bólowe z występującą wydzieliną ropną lub surowiczą.

Różnicowanie rogowiaka następuje z rakiem podstawnokomórkowym, rakami gruczołowymi oraz torbielami naskórkowymi.

Leczenie polega na unikaniu drażnienia w miejscu, gdzie występują zmiany, co skutkuje zmianą okularów na inny rodzaj. W przypadkach trudnych stosuje się chirurgiczne wycięcie, glikokortykosteroidy miejscowo lub iniekcyjnie oraz elektroterapię.

7. Odleżyny.

Odleżyny to inaczej owrzodzenie pouciskowe, w wyniku czego następuje martwica niedokrwienna skóry. Jej objawy lokalizują się najczęściej w miejscach wyniosłości kostnej np. guz kulszowy czy guz piętowy. Dolegliwość ta występuje nie tylko u tzw. osób unieruchomionych, ale również u osób, które przebyły choroby nowotworowe. Warto podkreślić, że odleżyny powstają u 66% osób po ukończeniu 70 roku życia. Ich obecność zwiększa ryzyko śmiertelności, ze względu na większą możliwość komplikacji ogólnoustrojowych.

Przyczyną powstawania owrzodzeń jest permanentny ucisk oraz tarcie, które prowadzą do zamknięcia kapilar unaczyniających daną partię ciała.

Warto podkreślić, że istnieje wiele czynników zwiększających pojawianie się odleżyn. Należy do nich ograniczenie ruchomości pacjenta, zaawansowany wiek, otyłość, niedożywienie, palenie papierosów, cukrzyca, miażdżyca oraz inne choroby naczyń krwionośnych.

Profilaktyka odleżyn polega na częstej zmianie pozycji leżenia, a także utrzymywaniu względnej czystości skóry. W tym celu dobrze sprawdzają się również materace odleżynowe, które wykonywane są ze specjalnych pianek. Leczenie natomiast powinno być dostosowane do stopnia zaawansowania zmian skórnych.

8. Rzekomonabłoniakowy rozrost naskórka.

Rzekomonabłoniakowy rozrost naskórka jest łagodnym schorzeniem, które charakteryzuje się hyperplazją naskórka oraz nabłonka przydatków skóry, który bardzo często mylony jest z rakiem kolczystokomórkowym. Schorzenie to może przybierać postać pierwotną zlokalizowaną na dziąsłach jamy ustnej lub wtórną związaną z przewlekłym drażnieniem, a także z współistniejącymi nowotworami skóry.

Rzekomonabłoniakowy rozrost naskórka objawia się odgraniczoną blaszką lub guzkiem z często złuszczającą się powierzchnią, który występuje w kolorze różowym lub w naturalnym zabarwieniu skóry. Objawy mogą się powiększać lub samoistnie zmniejszać się. Leczenie opiera się na chirurgicznym wycięciu zmian.

Podsumowanie

Czynniki mechaniczne, które oddziałują na skórę przez długi okres czasu mogą spowodować różnego rodzaju jednostki chorobowe. Ich właściwe rozpoznanie oraz wywiad stanowią podstawę właściwego leczenia. Oznacza to szybkie wyleczenie, a co za tym idzie uniknięcie żmudnej diagnostyki oraz uspokojenie pacjenta.

Bibliografia

1. Rubas K., Nockowski P., Kosmetologia Estetyczna, Dermatozy wywołane przewlekłym działaniem czynników mechanicznych, 1/2018.

	Olej z czarnego kminku Olej z czarnego kminku tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, cenne substancje m.in. witaminę E oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego działanie to dokładne nawilżanie, szybsza regeneracja, poprawa wyglądu skóry ...Zobacz więcej...
	Czarnuszka siewna Czarnuszka ma zastosowanie w różnego rodzaju problemach skórnych. Jest wykorzystywana w zwalczaniu trądziku, blizn, zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, alergii, a także suchej skóry, również głowy (np. łupież).Zobacz więcej...