Somnambulizm (lunatyzm) to zespół złożonych zachowań podczas snu wolnofalowego, których najbardziej charakterystycznym przejawem jest chodzenie ze zmiennym stanem świadomości i zaburzeniami samooceny w relacji do otoczenia. Szacuje się, że może dotyczyć nawet do 15% populacji na całym świecie, przy czym częściej chorują dzieci niż osoby dorosłe. Szczyt zachorowań przypada na 11.-12. rok życia.
Somnambulizm – przyczyny
Pierwsze publikacje na temat somnambulizmu datuje się na pierwszą połowę XIX wieku, jednak dopiero znaczny postęp medycyny w XX wieku pozwolił zdefiniować sennowłóctwo jako chorobę snu należącą do grupy parasomnii. Mimo tego do dziś nie wiadomo, co jest dokładną przyczyną lunatykowania. Wskazuje się udział kilku czynników, w tym genetycznych. Wielu naukowców twierdzi, że podłożem są zaburzenia układu serotoninergicznego, jako że znacznie częściej somnambulizm diagnozuje się u osób z nieprawidłowym metabolizmem serotoniny. Inna hipoteza wskazuje natomiast na zaburzenia metabolizmu kwasu gamma-amino-masłowego.
Co ciekawe, somnambulizm w wielu przypadkach jest dziedziczny. Do czynników wyzwalających wystąpienie epizodu zaliczamy:
- niektóre substancje chemiczne obecne w lekach, np. kwetiapina, propranolol czy paroksetyna;
- deprywację snu;
- zaburzenia oddychania, w tym obturacyjny bezdech senny;
- hałas;
- światło;
- pełny pęcherz moczowy;
- zmęczenie fizyczne;
- emocjonalny stres;
- nadużywanie alkoholu;
- przebyte urazy głowy;
- udar mózgu;
- zespół napięcia przedmiesiączkowego;
- spanie w nieznanym otoczeniu.
U pacjentów chorych na somnambulizm, szczególnie u dzieci, odnotowuje się również częstsze występowanie: lęków nocnych, moczenia nocnego i mówienia przez sen.
Objawy somnambulizmu
Epizody pojawiają się zwykle w pierwszej połowie nocy, podczas trwania snu głębokiego. Aż około 90% przypadków ma miejsce w 3 i 4 stadium NREM, nieco rzadziej w 2 stadium NREM. Obraz kliniczny somnambulizmu jest zróżnicowany. Szczególnie charakterystyczne jest zdezorientowanie po przebudzeniu oraz niepamięć przebiegu epizodu. Pojedynczy rozpoczyna się najczęściej siadaniem na łóżku, rozglądaniem się dokoła. Wszystkie ruchy są przy tym spowolnione i ociężałe. Nierzadko chory opuszczają łóżko i spacerują po pokoju. gwałtowne ruchy pojawiają się częściej u osób starszych.
Ponadto chorzy mogą otwierać drzwi i okna, wychodzić z sypialni, wspinać się po schodach czy przesuwać meble. Problemem jest wykonywanie rutynowych czynności w sposób nieprawidłowy, np. oddawanie moczu do kosza na śmieci. Wiele zachowań bywa niebezpiecznych dla zdrowia, kończąc się zranieniem lub upadkiem. Co ciekawe, podczas dłuższych epizodów chorzy mogą wykonywać bardziej skomplikowane czynności, takie jak gotowanie czy granie na instrumentach. Zdarza się, że krzyczą i przeklinają, jednak agresja podczas somnambulizmu dotyczy zaledwie 2% osób.
Epizody mogą występować z różną częstotliwością, od 3–4 razy w tygodniu do 1–2 w miesiącu, ale najczęściej pojawia się jeden (rzadziej dwa) epizod w ciągu nocy. Zwykle rozpoczynają się około 1–3 godzin po zaśnięciu i średnio trwają od 10 do 20 minut. Nie jest to jednak regułą. Zdarza się, że mogą być znacznie krótsze (około 30 sekund) lub dłuższe niż 30 minut. Po zakończeniu chorzy mają tendencję do samodzielnego wracania do łóżka i ponownego zasypiania.
Somnambulizm – leczenie
W trakcie epizodu nie należy wybudzać osób lunatykujących, jeśli nie jest to konieczne, ale jedynie ostrożnie odprowadzić do łóżka, ponieważ nagle wybudzeni mogą gwałtownie zareagować. Nie ma jasnych rekomendacji dotyczących leczenia pacjentów z somnambulizmem. W pierwszej kolejności zaleca się higienę snu oraz metodę budzenia bezstresowego, natomiast w epizodach stwarzających zagrożenie dla zdrowia pacjenta i jego otoczenia – benzodiazepiny. Pacjenci powinni unikać czynników wyzwalających epizody. Warto spróbować medytacji przed snem lub hipnozy.
W przypadku dzieci udowodniono skuteczność budzenia antycypacyjnego. Metoda ta polega na wybudzaniu dziecka około 15–30 minut przed spodziewanym wystąpieniem epizodu, a następnie upewnieniu się, czy dziecko nie zasnęło ponownie przez okres 5 minut.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Janowski K., Jelińska A., Waś A., Somnambulizm: przegląd literatury, 2010.
- Fliciński J., Żarowski M., Cieślik M., Steinborn B., Somnambulizm – opis przypadku, Neurologia Dziecięca, 20/2011.
- Fliciński J., Steinborn B., Somnambulizm u dzieci, Neurologia Dziecięca, 20/2011.
