Melanocyty to komórki pochodzenia neuroektodermalnego, znajdujące się w organizmach wszystkich istot stałocieplnych, w tym także ludzi. Ich podstawową rolą jest produkcja barwnika o nazwie melanina, odpowiadającego m.in. za zabarwienie skóry, tęczówek oka i włosów, ale również za ochronę przed nadmiernym promieniowaniem UV.
Melanocyty – powstawanie
Melanocyty tworzą się z komórek prekursorowych nazywanych melanoblastami. Około 2. miesiąca życia płodowego melanoblasty przemieszczają się z grzebienia nerwowego, migrując przez rozwijający się zarodek ścieżką grzbietowo-boczną w kierunku skóry właściwej. Trafiają do naskórka i lokują się w obrębie warstwy podstawnej na błonie podstawnej, gdzie przekształcają się w melanocyty. W 6. miesiącu życia płodowego ich liczba w naskórku jest już ustalona.
Melanocyty – charakterystyka
Choć melanocyty znajdują się w największych ilościach w skórze, znaleźć je można również w oczach, mózgu, sercu, płucach, włosach oraz na błonach śluzowych. Przyjmują formę komórek dendrytycznych z licznymi wypustkami lub owalnych. W ich budowie wyszczególnić należy jasne obszary cytoplazmy, w których znajdują się: owalne jądro komórkowe, siateczka śródplazmatyczna szorstka, aparat Golgiego oraz specyficzne pęcherzyki o średnicy ok. 500 nm nazywane melanosomami. W pęcherzykach tych melanina jest syntetyzowana i magazynowana, a także transportowana do pobliskich tkanek. Wyróżnia się 2 rodzaje melanosomów:
- eumelanosomy – syntetyzowana jest tutaj bogata w azot i wykazująca działanie fotoprotekcyjne eumelanina. W jej skład wchodzi niemal nierozpuszczalny 5,6-dihydroksyindol (DHI) wyróżniający się czarną barwą i dużą masą cząsteczkową. Eumelanina wykazuje zdolność wiązania reaktywnych form tlenu, powstałych przy udziale światła, jak również zamieniania zaabsorbowanej energii UV w ciepło;
- feomelanosomy – produkują żółto-czerwoną feomelaninę bogatą w aminokwasy siarkowe. To fotolabilny fotouczulacz, nieprzejawiający właściwości ochronnych. Co więcej, może przyczyniać się do karcynogenezy.
W obrębie jednej komórki nierzadko spotkać można oba rodzaje melanosomów.
Melanocyty – funkcje
Melanocyty produkują i wydzielają wiele różnych czynników oddziałujących na keratynocyty, fibroblasty, mastocyty, limfocyty, komórki śródbłonka i inne. W związku z tym biorą udział w procesach zapalnych, wspierając czynność komórek odpornościowych, jako komórki przynależące do układu immunologicznego skóry. Co więcej, udowodniono, że melanocyty wykazują działanie immunostymulujące lub immunosupresyjne, wydzielając cytokiny, czynniki chemotaktyczne, katecholaminy, eikozanoidy, serotoninę czy tlenek azotu.
Ze względu na bliskie sąsiedztwo anatomiczne melanocytów z zakończeniami nerwowymi w skórze oraz na wydzielanie przez nie acetylocholiny, uważa się, że stanowią istotny element łączący skórę z ośrodkowym układem nerwowym. Melanocyty mogą ponadto fagocytować mikroorganizmy chorobotwórcze i syntetyzować fibronektynę pod wpływem TNFα.
Najbardziej znane są jednak ze swojej właściwości barwiącej, odpowiadają za kolor skóry, tęczówek oka i włosów. Ciekawostką jest jednak, że na dłoniach i podeszwach stóp melanocyty w ogóle nie występują. Dlatego ciemnoskóre osoby mają jasne te części ciała pomimo ciemnego zabarwienia reszty skóry. W przypadku osób ciemnoskórych dominują eumelanosomy, dlatego przeważnie także ich włosy i oczy mają ciemny kolor. Z kolei u osób z bladą, skandynawską karnacją dominują feomelanosomy, dlatego przeważnie mają one również jasne (niebieskie lub zielone) oczy oraz blond włosy, choć nie jest to regułą. Osoby z jasną karnacją są bardziej narażone na szkodliwe działanie promieni UV.
Melanocyty w skórze a fotoochrona
Główną funkcją melaniny produkowanej przez melanocyty jest ochrona komórek przed szkodliwym działaniem promieniowania UV oraz eliminacja wolnych rodników, zwłaszcza reaktywnych form tlenu. Oba wspomniane czynniki powodują uszkodzenie struktury kwasów nukleinowych DNA i RNA oraz białek i lipidów, prowadząc do dysfunkcji tych molekuł. Do najbardziej szkodliwych skutków działania promieniowania UV na komórki należą mutacje DNA oraz kancerogeneza. Osoby z jasną karnacją są zatem bardziej narażone na rozwój czerniaka skóry.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 bioalgi
Koenzym Q10 bioalgi to naturalny suplement o wysokiej jakości, zawiera związki które chronią organizm przed wolnymi rodnikami. Dodatkowo koenzym Q10 uczestniczy w każdym procesie fizjologicznym komórek organizmu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Marczyńska D., Przybyło M., Melanocyty – komórki barwnikowe o wielu obliczach, Problemy Nauk Biologicznych, 4/2013.
- Ata P., Majewski S., Mechanizmy pigmentacji skóry, Przegląd pigmentacji skóry, 100/2013.
- Rok J., Otręba M., Buszman E., Wrześniok D., Melanina – z melanocytu do keratynocytu, czyli jak przebiega transport melaniny w skórze, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 66/2012.
- Pogorzelska-Antkowiak A., Antkowiak R., Rola melanocytów w organizmie człowieka, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 42/2000.
