Ciemiączko (łac. fonticulus) to charakterystyczna struktura anatomiczna występująca w obrębie główki niemowląt. Wraz z wiekiem wykazuje ona tendencję do twardnienia i zrastania się ze strukturami sąsiednimi. Obserwacja zmian w obrębie ciemiączka pozwala na monitorowanie prawidłowości w rozwoju dziecka. Takie badania rutynowo przeprowadza lekarz pediatra.
Ciemiączko – co to?
Mianem ciemiączka określa się nieskostniałe spojenie łączące kości czaszki u noworodków i niemowląt. Właśnie dzięki ciemiączkom główka dziecka jest plastyczna i może nieco zmieniać swoją wielkość, co z kolei pozwala na przejście główki przez kanał rodny podczas porodu naturalnego, nie uszkadzając jej. Wyróżnia się ciemiączka:
- przednie – o charakterystycznym, romboidalnym kształcie i wymiarach 2×2 cm lub 3×5 cm. Znajduje się w linii środkowej głowy, a dokładniej na skrzyżowaniu szwu wieńcowego, szwu strzałkowego i szwu czołowego. Można przez nie z łatwością wyczuć tętnienie tętnic mózgowia;
- tylne – o charakterystycznym, trójkątnym kształcie. Na swoim najdłuższym brzegu ma 1 cm długości. Lokuje się w linii środkowej głowy, a dokładniej na skrzyżowaniu szwu strzałkowego i szwu węgłowego, pomiędzy kością potyliczną i kośćmi ciemieniowymi;
- boczne – lokalizuje się przy wierzchołku skrzydła większego kości klinowej.
Ciemiączka boczne zrastają się jeszcze na etapie życia płodowego, choć niekiedy spotkać je można u wcześniaków. Te przednie i tylne są nieparzyste, natomiast ciemiączka boczne występują parzyście.
Ciemiączko – anatomia
Ciemiączko pod względem anatomicznym zbudowane jest z błony włóknistej i jest to jego główna struktura budulcowa. Jest wyjątkowo elastyczne i mocne. W budowie tej struktury wyszczególnić można również tkankę łączną włóknistą oraz okoliczne kości czaszki, które są łączone przez dane ciemiączko. Tkanka łączna budująca ciemiączko składa się natomiast z włókien kolagenowych, komórek fibroblastycznych i macierzy zewnątrzkomórkowej, zwanej również substancją międzykomórkową.
Te elementy współpracują ze sobą nawzajem, tworząc strukturę wystarczająco mocną, by chronić mózg i jednocześnie wyjątkowo elastyczną, pozwalającą na przemieszczenie się kości czaszki podczas porodu i w okresie niemowlęcym.
Badanie ciemiączka
Podstawowym badaniem wykorzystywanym w celu oceny mózgowia u niemowlęcia jest USG wykorzystujące okno akustyczne, a jest nim ciemiączko przednie. Obraz uzyskany w ten sposób wiernie odzwierciedla struktury nadnamiotowe mózgowia. Jedynie tylny dół czaszki jest wówczas dość słabo widoczny. Struktury podnamiotowe zaobserwować można drogą okna akustycznego utworzonego przez ciemiączko tylno-boczne.
Ocena ciemiączka przedniego jest kluczowym elementem każdego badania pediatrycznego w pierwszych miesiącach życia. Zbyt duże lub zbyt małe w odniesieniu do wieku dziecka rodzi podejrzenie stanu chorobowego. Ponieważ jego wielkość kojarzona jest z poziomem witaminy D, zawsze warto zwrócić uwagę na dodatkowe badanie poziomu witaminy D i w zależności od jego wyników – rozważenie suplementacji.
Dziecko w trakcie badania ciemiączka powinno być spokojne, z głową nieco uniesioną do pozycji pionowej. Zazwyczaj ocenia się wielkość i kształt ciemiączka, jego napięcie i twardość brzegów. Częstym problemem, z którym niemowlęta są kierowane do szpitala przez lekarza rodzinnego, jest asymetryczna budowa czaszki, rozmiękanie potylicy, zbyt duże lub zbyt małe ciemiączko przednie.
Kiedy zrasta się ciemiączko?
Przyjmuje się, że u zdrowego, prawidłowo rozwijającego się dziecka ciemiączko przednie powinno zarosnąć między 9. a 18. miesiącem życia. Niektórzy podają, że zjawisko to może trwać dłużej, nawet do 24. miesiąca życia. Znaną przyczyną opóźnionego zarastania ciemiączka jest zwłaszcza niedobór witaminy D.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny - skóra i stawy
Kolagen od bioalgi to naturalny, najwyższej jakości hydrolizat kolagenu. Jest to najważniejsze białko, które wpływa na jakość skóry. Jego odpowiednia ilość zapobiega powstawaniu zmarszczek, cellulitu, rozstępów, ... Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy tabletki
Kwas hialuronowy znajduje się w skórze, dzięki czemu czyni ją gładką, elastyczną i bez zmarszczek. Z wiekiem jego ilość jednak maleje i należy dostarczać go do organizmu, aby uzupełnić powstające braki … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Trojanowska-Szostek M., Joniec M., Kulik-Rechberger B., Wielkość ciemienia przedniego oraz jego zależność od stężenia 25(OH)D, Endokrynol. Ped. 2016.15.3.56.41-48.
- Łasiński W., Anatomia głowy dla stomatologów, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1978.
