Malaria (łac. malaria) jest chorobą pasożytniczą przenoszoną przez komary, o wysokim stopniu zakaźności. Występuje endemicznie w ponad 100 krajach na całym świecie, w 2010 roku powodując aż 219 mln zachorowań oraz 660 tys. zgonów. Lekiem na malarię jest chinina pozyskiwana z drzewa chinowego. Brak w pełni skutecznej szczepionki i trudność w uniknięciu komarów sprawia, że choroba wciąż jest poważnym zagrożeniem.
Malaria – przyczyny
Największe ryzyko zachorowania na malarię dotyczy osób udających się w rejony występowania malarii w Afryce (na południe od Sahary) oraz na wyspy Oceanii, tereny Azji, Ameryki Południowej oraz Ameryki Środkowej. Malaria powodowana jest przez pierwotniaka z grupy Plasmodium (zarodziec). U człowieka potwierdzone znaczenie kliniczne wykazują podstawowe 4 gatunki pasożyta z rodzaju Plasmodium:
- P. vivax (zarodziec ruchliwy);
- P. ovale (zarodziec owalny);
- P. malariae (zarodziec pasmowaty);
- P. falciparium (zarodziec sierpowaty).
Choć ostatnimi czasy wykryto piąty gatunek – P. knowlesi (zarodziec małpi). Wszystkie nazwy wiążą się z typowym wyglądem krwinki zawierającej pasożyta. Choroba przenoszona jest przez samice 70 z 422 gatunków komarów z rodzaju Anopheles (widliszek), występujących w rejonie klimatu gorącego. Cykl rozwojowy komarów zależy od temperatury i sprzyjających warunków powyżej 31 stopni C, choć niezbędna jest też bliska okolica wody, w której składane są jaja i gdzie rozwijają się larwy.
Do zakażenia dochodzi w momencie ukąszenia człowieka przez komara. Nie obserwuje się natomiast przenoszenia choroby z chorego człowieka na innego, zdrowego człowieka (np. drogą kropelkową czy przez podanie ręki). Niebezpieczny staje się mimo tego kontakt krwi zakażonej osoby z uszkodzonym naskórkiem osoby zdrowej.
Malaria – objawy
Malaria to choroba wielonarządowa związana z niedotlenieniem tkanek z powodu głębokiej niedokrwistości lub zaczopowania drobnych naczyń włosowatych. Jeśli zjawisko to dotyczy naczyń zlokalizowanych w mózgowiu, stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Aktualnie malaria jest jedną z 3 najważniejszych, oprócz AIDS i gruźlicy, chorób zakaźnych na świecie. Okres wylęgania malarii zawiera się w przedziale 12-28 dni. Obraz kliniczny składa się z następujących po sobie okresów:
- zimna (stadium ziębienia) – uczucie narastającego zimna, dreszcze;
- gorączki (stadium pałania) – gorączka przekraczająca 40 stopni Celsjusza, napady gorąca, suchość skóry i błon śluzowych, zaburzenia świadomości, śpiączka;
- ustępowania objawów – gwałtowne obniżenie temperatury ze zlewnymi potami.
Dokładne objawy choroby zależą jednak od rodzaju pierwotniaka, który ją wywołał. W rzeczywistości, poza wyżej wymienionymi objawami, obraz kliniczny może być bardzo zróżnicowany. Pojawiają się m.in.:
- bóle głowy;
- bóle mięśni;
- bóle brzucha;
- nudności;
- wymioty;
- biegunka;
- żółtaczka;
- opryszczka wargowa;
- powiększenie wątroby i śledziony;
- dolegliwości przypominające infekcję dróg oddechowych;
- nieżyt żołądkowo-jelitowy.
Malaria może przybrać ciężką postać, w której następstwa stanowią zagrożenie życia. Są nimi zwłaszcza ciężkiego stopnia niedokrwistość, uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, zaburzenia krzepnięcia, wstrząs, niewydolność krążenia, ARDS. Głównym mechanizmem odpowiadającym za pojawianie się objawów jest rozpad zarażonych krwinek czerwonych wywołujący typowy, malaryczny napad gorączkowy.
Malaria – diagnostyka
Podejrzenie malarii można wysnuć na podstawie obserwowanych objawów klinicznych, jednak pewne rozpoznanie daje dopiero wykonanie badania laboratoryjnego. Analizuje się krew celem oceny liczby i jakości erytrocytów, a także wykrycia obecności zarodźca malarii w krwinkach czerwonych. Jest to bezbolesne i szybkie badanie krwi, którego wyniki dostępne są już w przeciągu kilku dni.
Malaria – leczenie
Malarię leczy się farmakologicznie. Dobór leków powinien jednak w każdym przypadku przebiegać indywidualnie i powinien być skonsultowany z lekarzem specjalistą (przeważnie lekarzem medycyny podróży). Najbardziej znanym na całym świecie lekiem przeciwko malarii jest chinina – organiczny związek chemiczny, będący cennym alkaloidem pozyskiwanym z kory drzewa chinowego. Aktualnie takich leków jest jednak więcej.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Żelazo
Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory ważnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu witamin, minerałów i innych składników odżywczych. Uzupełniona została w organicznie wiązane, naturalne żelazo. Dzięki takiemu połączeniu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Boroń-Kaczmarska A., Wiercińska-Drapało A., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.
- Flisiak R., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2020.
- Kuna A., Malaria i bezpieczeństwo w Afryce, Forum Politologiczne, 16/2014.
