Żółtaczka (łac. icterus) nie jest chorobą czy schorzeniem, lecz objawem, który może pojawić się w ich przebiegu. Dlatego po stwierdzeniu jej należy rozpocząć szczegółową diagnostykę, która pozwoli na ustalenie przyczyny. Termin żółtaczka odnosi się do żółtego zabarwienia białek gałek ocznych i skóry w konsekwencji nadmiaru bilirubiny w ustroju. Jest to częste zjawisko u noworodków, choć może wystąpić także u pacjentów dorosłych.
Żółtaczka u noworodka
Hiperbilirubinemia to podwyższony poziom bilirubiny we krwi. Za prawidłowy poziom uznaje się wartości maksymalne 205 umol/l w 4 dobie u noworodków donoszonych i 256 umol/l w 7 dobie u wcześniaków. Takie wartości noszą nazwę żółtaczki fizjologicznej. Żółtaczka fizjologiczna ustępuje samoistnie do 14. doby życia u noworodków donoszonych i do 21 doby u wcześniaków.
Przyczyną żółtaczki jest nagromadzenie się we krwi cząsteczek bilirubiny w postaci żółtego pigmentu. Tworzy się on z rozkładu starych erytrocytów. Zjawisko to stanowi naturalny proces rozkładu czerwonych krwinek i przeważnie nie powoduje żółtaczki, gdyż wątroba rozpoczyna procesy metabolizmu, a następnie wydala zbędne związki z organizmu. U noworodków wskutek niedojrzałości wątroby, enzym odpowiedzialny za metabolizowanie bilirubiny jeszcze w pełni nie funkcjonuje, stąd żółtaczka fizjologiczna.
Żółtaczka u noworodków – postępowanie
Celem profilaktyki żółtaczki u noworodków ważne jest wczesne inicjowanie karmienia piersią, najlepiej już w 1. godzinie po porodzie. Dotyczy to również noworodków urodzonych drogą cięcia cesarskiego. Jeśli dojdzie do wystąpienia żółtaczki, postępowaniem z wyboru jest fototerapia. Prowadzona jest ona w warunkach szpitalnych przez przeszkolony personel medyczny.
Fototerapia powoduje przemianę bilirubiny do bezbarwnych, nieszkodliwych produktów, rozpuszczalnych w wodzie. W efekcie tego są one łatwiej wydalane z organizmu. Bilirubina absorbuje światło o odpowiedniej długości (światło niebieskie). Skutecznie przeprowadzona fototerapia pozwala na obniżenie poziomu bilirubiny całkowitej o 1-2 mg/dl już w ciągu 4-6 godzin.
Żółtaczka – przyczyny
W surowicy krwi powinno znajdować się od 0,3 do 1 mg/dl bilirubiny. Powstaje ona z rozpadu hemu, który z kolei pochodzi ze starych krwinek czerwonych oraz z hemoprotein wątrobowych czy nerkowych. Hiperbilirubinemia ma miejsce wówczas, gdy stężenie bilirubiny we krwi przekracza 2-2,5 mg/dl. Nagromadzenie bilirubiny może wystąpić z kilku różnych przyczyn. Najczęstszą spośród nich są choroby wątroby, podczas których narząd ten nie jest w stanie przetwarzać i wydalać bilirubiny. Do uszkodzenia wątroby i zapalenia dróg żółciowych może dojść wskutek mechanicznego upośledzenia odpływu żółci z dróg żółciowych. Możliwe przyczyny żółtaczki u osób dorosłych to m.in.:
- wirusowe zapalenie wątroby (WZW typu A, B, C);
- polekowe uszkodzenie wątroby;
- alkoholowe zapalenie wątroby;
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby;
- przewlekła ekspozycję na czynniki hepatotoksyczne;
- marskość wątroby;
- zespół Gilberta;
- zespół Ariasa;
- zespół Criglera-Najjara;
- wrodzony niedobór transferazy glukurunianowej;
- długotrwałe głodówki.
Diagnostyką i leczeniem żółtaczki zajmuje się lekarz hepatolog, zaś w przypadku noworodków lekarz neonatolog.
Diagnostyka żółtaczki
Diagnostyka żółtaczki jest prosta i szybka. Problem ten można zaobserwować nawet bez wykonywania dodatkowych badań, ponieważ objawia się w bardzo charakterystyczny sposób. Aby jednak ją potwierdzić, wykonuje się badania krwi. Przy podejrzeniu chorób wątroby uzupełnieniem postępowania diagnostycznego są: USG wątroby, tomografia komputerowa jamy brzusznej, biopsja wątroby.
Żółtaczka – leczenie
Aby wyleczyć żółtaczkę, należy pozbyć się jej przyczyn. Dlatego w miarę możliwości rozpoczyna się terapię choroby podstawowej. Zwykle odbywa się to drogą farmakoterapii i modyfikacji stylu życia (zdrowa dieta, suplementacja, aktywność fizyczna, unikanie używek itd.). Ze względu na mnogość przyczyn żółtaczki nie ma jednego schematu postępowania. Dobiera się go do konkretnej choroby wątroby i dróg żółciowych.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wasiluk A., Polewko A., Ozimirski A., Współczesna diagnostyka i leczenie żółtaczek u noworodków i niemowląt, Diagnostyka Laboratoryjna, 48/2012.
- Silverthorn D., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Groszewski K., Pastuszak M., Wojtuń S., Gil J., Podstawowe zasady postępowania w ustalaniu przyczyny żółtaczki mechanicznej, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 6/2010.
- Wasiluk A., Polewko A., Ozimirski A., Współczesna diagnostyka i leczenie żółtaczek u noworodków i niemowląt, Journal of Laboratory Diagnostics, 4/2012.
- Klamann J., Smiatacz T., Diagnostyka wirusowych zapaleń wątroby w praktyce lekarza pierwszego kontaktu, Forum Medycyny Rodzinnej, 2/2016.
