Przemiana materii (metabolizm) to wszystkie procesy zachodzące w organizmie, które zapewniają jego prawidłowe funkcjonowanie. Jako przemianę materii rozumie się również zapotrzebowanie energetyczne organizmu w celu podtrzymania procesów życiowych.
Czym jest przemiana materii?
Przemiana materii określa ilość energii uwolnionej w organizmie w określonej jednostce czasu. Dzięki niej jesteśmy w stanie stwierdzić, że ilość energii uwolnionej w ustroju w procesie rozkładu pokarmu jest równa ilości energii uwolnionej w trakcie spalania tego samego pokarmu poza organizmem. Przemianę materii (metabolizm) określa się w kilokaloriach (kcal) lub kilodżulach (kJ).
Wskazówka
Kaloria to ilość energii zużytej do zwiększenia temperatury 1 grama wody z 15 na 16°C, a więc o jeden stopień.
Procesu przemiany materii nie można mylić z procesem sprawności trawienia. Czas w jakim dany posiłek zostaje strawiony uwarunkowany jest m.in. składem diety.
Pomiar przemiany materii
Przemianę materii można zbadać wykorzystując do tego dwie metody:
- pośrednią – zużyciu jednego litra tlenu przez organizm towarzyszy wytworzenie 4,82 kcal energii. Metoda ta wykorzystywana jest do określenia wydatku energetycznego, który powiązany jest z różnymi czynnościami życiowymi;
- bezpośrednią – dzięki niej mierzona jest ilość ciepła wytworzonego i wydalonego przez organizm. Pomiar wykonuje się kalorymetrem. Metoda bezpośrednia wykorzystywana jest wyłącznie w celach naukowych.
Podstawowa przemiana materii (PPM)
Podstawowa przemiana materii to przemiana materii w spoczynku, w sprzyjających warunkach cieplnych na przestrzeni 12-14 godzin od spożycia ostatniego posiłku. Należy zaznaczyć, że wartość jej obniża się o 10% podczas snu oraz z wiekiem. W trakcie całkowitego spoczynku oraz we śnie ATP (nośnik energii w komórkach organizmu) jest zużywane w celu podtrzymania podstawowych funkcji komórek.
Spoczynkowa przemiana materii (SPM)
Spoczynkowa przemiana materii to wydatek energetyczny, który jest niezbędny w celu podtrzymania podstawowych funkcji życiowych w warunkach jego spoczynku np. w trakcie snu, odpoczynku, leżenia.
Ponadpodstawowa przemiana materii (PPPM)
Ponadpodstawowa przemiana materii to wydatki energetyczne powiązane z czynnościami tj. trawienie pokarmu czy rodzaj wykonywanej aktywności. Zalicza się do nich:
- koszt trawienia – czyli wydatek energetyczny wykorzystany na rozkład żywności oraz jej wchłanianie. Należy podkreślić, że po zjedzeniu każdego posiłku dochodzi do zjawiska tzw. termogenezy poposiłkowej czyli produkcji ciepła. W związku z tym spożywanie posiłków o regularnych porach ułatwia utrzymać przemianę materii na stałym poziomie;
- wydatek energetyczny na codzienne czynności – ubieranie się, kąpiel;
- wydatek energetyczny na aktywność fizyczną – ilość zużytych kalorii w stosunku do stopnia aktywności fizycznej.
Całkowita przemiana materii (CPM)
Całkowita przemiana materii określa sumę podstawowej przemiany materii wraz z wydatkiem energetycznym podczas wykonywania czynności życiowych.
Jak przyspieszyć przemianę materii?
Tempo przemiany materii różni się w zależności od osoby. Warunkują je czynniki genetyczne, wiek, płeć czy rodzaj sylwetki. Najlepszym rozwiązaniem na zwiększenie metabolizmu jest wysiłek fizyczny. Dodatkowo pomocna jest również zasada: jeść często lecz w umiarkowanych ilościach. Należy zaznaczyć, że głodny organizm spowalnia swoje działanie, ze względu na konieczność oszczędzania kalorii. Niewłaściwa przemiana materii nie akceptuje niedoboru składników odżywczych – witamin i minerałów, dlatego tak istotne jest ich regularne dostarczanie w codziennej diecie.
Ponadto, w przyspieszeniu przemiany materii kluczowe znaczenie wykazuje:
- regularność posiłków – zapewnienie regularności posiłków zapobiega spowolnieniu tempa przemiany materii;
- zwiększenie ilości białka w diecie – spożywając białko organizm, aby je spalić spożywa aż 25 % swojej energii;
- picie herbat – każdy rodzaj herbaty posiada w składzie związki przyspieszające metabolizm czyli teinę oraz polifenole. W celu przyspieszenia przemiany materii szczególnie poleca się herbatę czarną, herbatę czerwoną oraz herbatę zieloną; bardzo podobnie działa również kawa;
- przyswajanie witamin z grupy B – ich źródłem są produkty białkowe, związki te są ważne ze względu na udział w przemianach energetycznych organizmu;
- ostre przyprawy – rozgrzewają organizm oraz przyspieszają jego metabolizm. Należy do ich imbir, chrzan, pieprz, gorczyca, kardamon, cynamon;
- niskie temperatury (zimowe sporty, częste wietrzenie mieszkania) – to idealny sposób, aby zmusić organizm do większych wydatków energetycznych w celu wytworzenia ciepła.
Bibliografia
- Caputa M., Celichowski J., Chabowski A., Górska M., Górski J., Jefimow M., Jurkowska G., Knapp M., Krutki P., Rogowski M., Smoleński O., Wierzba T., Zalewska R., Piotrowska M., Fizjologia Człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina zawiera wysokiej jakości naturalne witaminy i minerały. Jej skład to m.in. biotyna, kwas foliowy, beta-karoten, witamina D, witamina E oraz wiele innych witamin. To również źródło niezbędnych minerałów jak magnez, cynk, wapń, żelazo.. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku wykorzystywana jest najczęściej do wykonywania odżywczych i oczyszczających maseczek wpływając m.in. na poprawę wyglądu skóry. Dostarcza niezbędne witaminy, minerały i inne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.. Zobacz więcej... |
